w P. Dolnej, szkołę katol. W 1842 r. 72 dm. , 713 mk. 41 kat. , młyn wodny, cegielnia. Par. ewang. Dirsdorf. f P. Najwyższa Oberstes P. , 1380 Pylavia Superior, wś i dobra, par. ewang. Dittmansdorf. W 1842 r. zamek, 141 dm. , 1326 mk. 151 katol. , staw mający 150 mr. , gorzelnia i browar, tkactwo, hodowla owiec. g Haunold al. Reichardt, w 1375 Hawnold, kol. , 8 dm. , 58 mk. kat. . h Gnadenfrei, kol. morawskich braci na gruntach należących do Górnej P. W 1189 r. Sierosław, biskup wrocławski, nadaje P. strzygłowskim kawalerom św. Jana Jerozolimskiego; 1261 istniała tam komandorya. W 1288 r. Henryk, książe szląski, przekazał kolegiacie św. Krzyża w Wrocławiu dwa łany w P. i pewien dochód z młyna piławskiego. W 1408 r. zburzyli tę wś Hussyci Piława 1. niem. Pillau, mto i forteca, pow. rybacki, ostatnia stacya królewieckopiław skiej Ostpr. Suedbahn drogi żel. , na ostatnim punkcie sambijskiego półwyspu, oddzielonego od Świeżej Mierzej i Pilawską cieśniną, ledwie 1 klm. szeroka. Port z latarnią morską zabezpieczają 2 tamy z kamieni, 950 i 535 mt. długie. Miasto ma 208 dm. , 3434 mk. 1886 prócz załogi fortecznej. Mieszkańcy trudnią się przeważnie handlem i żeglugą, a głównemi artykułami handlu są węgle sprowadzane z Szkocyi. Część importowanych węgli potrzebuje miasto, znaczną część odstawia dalszym okolicom. Znaczny jest także ruch spedycyjny, gdyż okręty większe, nie mogące dla małej wody stawać w królewieckim, brunsberskim, elbląskim i fromborskim portach tu zawijać muszą, a w zimie, gdy zatoka zamarznie, nawet mniejsze okręty tylko do piławskiego portu wpływać mogą. Dopóki rossyjskie porty wschodnie w zimie są z powodu lodów niedostępne, cały handel do Rossyi i z Rossyi przechodzi przez Piławę. Nawet i latem, z powodu korzystnego geograficznego położenia i dogodnej komunikacyi, przechodzi tędy bardzo wiele artykułów wywozu z połudn. i zachodn. części Rossyi. W 1876 r. przybyło do Piławy 2108 okrętów, między niemi 665 parowców. z tej liczby poszło dalej do Królewca 1580, do Elbląga 105, do Brunsbergia 3, do Fromborka 2, pozostało w Piławie 418 okrętów. Z Piławy wypłynęło na morze ogółem 2089 okrętów, między któremi 657 parowców. Z tej też liczby było z Królewca 1533, z Elbląga 113, z Brunsbergi 16, z Fromborka 1, z samej Piławy 426 okrętów. F. posiada 16 żaglowych okrętów morskich i 1 parowy, mniejszych statków do żeglugi na zatoce 31 żaglowców. Regularnie odchodzą parowce do Szczecina, Amsterdamu, Antwerpii, Hull, Kiel, Londynu a wzdłuż zatoki do Królewca, Brunsbergi i Elbląga. Miasto posiada wyższą szkołę obywatelską, wyższą szkołę żeńską, komendaturę wojskową, lazaret, urząd celny główny, szkołę dla marynarzy, stacyą sterników, pocztę, telegraf. P. założoną zo stała jako wieś przy cieśninie Piławskiej, pow stałej 16 września 1510 r. w skutek wielkiej burzy. Wielki kurfirst zaludnił ją rzemieśl nikami i kupcami, a zbudowawszy w ciągu 15 lat fortecę, przeznaczył ją jako centralną stacyą dla swej floty. W 1725 r. otrzymała pra wo miejskie. 2. P. , wś, na niem. Warmii pow. brunsberski, st. poczt. i tel. Orneta. 3. P. Stara, niem. P. Alt, wś, pow. rybacki, 2 klm. od miasta Piławy odległa. Tu znajduje się warsztat budowy okrętów. St. p. , tel. i kol. żel. Piława. Ad. N. Piławka, niem. Pylow, folw. i os. młyń. , pow. wałecki, nad rz. Piłą. Należą do dóbr ryc. Nakielna. Tamże paraf. kat. , ew. Łubno, st. p. Jabłonowo. W 1868 r. 18 bud. , 6 dm. , 91 mk. , 15 kat. , 76 ew. Osada ta istniała już w r. 1723 ob. Pow. wałecki przez Calliera, str. 43. Młynarz posiadał bowiem przywi lej z powyższego roku, uznający go za wol nego, za co rocznie płacił 1000 tynfów czyn szu ob. Gesch des Dt. Croner Kr. von Schmitt, str. 236. Ks. Fr. Piłka 1. niem. Schneidemuehlchen, wś kośc. pow. czarnkowski, o 15 klm. na połudn. zach. od Wielenia, 7 klm. od Noteci i 12 klm. od Warty, nad Rudnikiem; par. w miejscu, poczta w Małej, st. dr. żel. w Krzyżu o 10 klm. Wś ma 97 dm. , 745 mk. 529 kat. , 216 Prot. . Kościół parafialny wystawili tu podo bno Piotr Sapieha i małżonka jego Joanna z Sułkowskich, dziedzice wsi, w 1767 r. 2. P. , niem. Klarau, młyn i okr. wiejski, pow. gnieźnieński, o 9 klm. na północ od Powidza, na strumieniu, którym jezioro Skorzęcińskie odpływa do Noteci; par. Ostrowite Prymasow skie, poczta w Skorzęcinie, st. dr. żel, o 10 klm. w Trzemesznie; 2 dm. , 30 mk. Należał niegdyś do klaszt. trzemeszyńskiego. W skład okr. wiejsk. wchodzą Piła i Piłka, Popielarze i Smolniki Skorzęcińskie; cały okrag ma 8 dm. , 119 mk. 62 katol i 57 prot. . 3. P. , niem. Kleinmuehle, młyn, pow. międzychodzki, nie wykazany w spisach urzędowych. 4. P. , niem. Pilkahauland, holendry, pow. obornicki, o 8 klm. na północowschód od Obornik, przy ujściu Golnicy do Wełny; par. w Parkowie, poczt. w Ludomach, st. dr. żel. w Obornikach; 2 dm. , 16 mk. 9 katol. i 7 prot. ; należał niegdyś do Kołaczkowskich, następnie do Gra bowskich. 5. P. al Szablak, niem. Pilkamuehle, młyn na Golnicy, w pow. obornickim, pod ho lendrami tejże nazwy; okr. domin. Dąbrówka Ludomska; 1 dm. , 18 mk. ; był niegdyś wła snością Lipskich. E. Cal. Piłka al. Piła, Pilna, niem. Pilow, Klein Pilow, prawy dopływ Dobrzycy, w pow. wałec

Piława

Piława 1

Piławka

Piłka