per florenum ungaricum solvit, facit mar. 3 gr. 12; mieszka też komorą 2, ci niedawają płatu pieniężnego, tylko roboty i poprawy szatów do dworu powinni. Stefan Batory 1577 r. polecił wyrugować żydów z miasta i zabronił im osiedlać się w mieście i okolicy. Niewiele atoli pomógł ten środek, używany w celu podniesienia przemysłu i handlu. Lustratorowie w 1629 r. zastali wprawdzie więcej domów, bo 204 wraz z przedmieściem, gorzałkę paliło 16, domy po żydach były puste a z cechów zastano szewców, piekarza, kowala, tkaczów i rzeźników. Targowe nie czyni jako przedtem, iż z Węgier koni nie prowadzą są to czasy trzydziestoletniej wojny, a ktemu z Rusi i do Rusi innym gościńcem tak bydła jak i stada prowadzą. Wójt bierze pożytek z młyna, ogrodów, jatek piekarskich i rzeźniczych. Podwodnych pieniędzy dają mieszczanie fi. 67 gr. 6, pieniędzy koronacyjnych fl. 40. Powinni wyprawiać na wojnę woz z 4 końmi, przykryty suknem, z żywnością i innemi potrzebami. To był czas największego rozkwitu miasta po katastrofie z r. 1474. Istniały jeszcze wielkie składy wina i wyrabiano poszukiwane przedmioty miedziane i mosiężne a sejm w 1641 r. uchwalił dla msta mostowe po groszu od konia. Gdy atoli wybuchła wojna szwedzka, zrabowało wojsko koronne miasto a nieprzyjaciel do reszty zniszczył ogiem. Lustracya z 1663 r. zastała w mieście i na przedmieściu 36 domów lichych. Mimo nowych klęsk z powodu pożarów, powodzi i moru, podnosiło się mto znowu, bo lustracya zastała 82 dm. w 1765 r. ; miasto było otoczone wałami i miało 4 kościoły. Mieszczanie płacili po groszu z domu, niebyło atoli postrzygalni i wagi a ratusz murowany na środku rynku wymagał szybkiej naprawy. Byłaby ozdoba miasta i wygoda dla sądów, powiadają lustratorowie, i konserwacya ksiąg bezpieczna. A że prawo mieć chce, żeby sądy ziemiańskie odprawowane były w ratuszach i konstytucya z r. 1764 na instancyą powiatu pilzneńskiego ustanowiła aby sądy grodzkie, na które musieli zjeżdżać obywatele do Korczyna, odtąd odprawowały się przez urząd grodzki korczyński w Pilznie i suscepta tranzakcyi doczesnych tamże i ksiąg depozycya tak ziemskich jako i grodzkich była, przeto staroście aby ratusz jako najprędzej wyreparował, zalecamy. Wóz wojskowy zawsze mieć gotowy powinni, co pod winami nakazujemy. Wniosło miasto do nas, ze Pan Starosta Stanisław Piniński trzyma arendarza a ten mając przy sobie kilku żydów i szynkuje i handel prowadzi z krzywdą miasta. Intrata niechybna starostwa 10896 zł. , z czego czwarta część na Rzpltą. Rząd austryacki utworzył w Pilznie starostwo i wpuścił do miasta żydów, przytem spokojne czasy dozwoliły się mu znowu podnieść a nawet przeznaczano to mto na siedzibę biskup stwa, przeniesionego następnie do Tyńca a potem do Tarnowa. Z nowszych czasów stało się Pilzno głośne w 1846 r. , tu bowiem rozpoczął się ruch rewolucyjny. Zbudowanie kolei żelaznej arc. Karola Ludwika zadało stanowczy cios miastu, które, jako oddalone od stacyi, zostało pozbawione na zawsze ruchu handlowego a 16 dorocznych jarmarków i tygodniowe targi w poniedziałki mają jedynie lokalne znaczenie. Ten sam powód nie dozwala na rozwój jakiegokolwiek przemysłu, prócz rękodzieł, zaspakajających codzienną potrzebę mieszkańców i okolicy. P. jest miejscem rodzinnem Marcina z Pilzna Gilcza lub Glickiego, który był 16 razy rektorem akademii krakowskiej i kaznodzieją, Szymona Maryckiego, uczonego humanisty, autora dzieła, O szkołach i akademiach 1551, Andrzeja Gruckiego Grutinus lekarza i autora dzieł lekarskich na początku XVII w. , Sebastyana Petrycego, lekarza nadwornego kardynała Maciejowskiego i Maryny Mniszchówny, tłumacza dzieł Arystotelesa i Horacego, który po powrocie z Moskwy uczynił zapis na utrzymanie historyografa przy szkole krakowskiej i Szymona Halickiego, mówcy z XVII w. Pilzneńskie starostwo grodowe leżało w wwdztwie sandomierskiem, pow. pilzneńskim. Podług spisów podskarbińskich z r. 1770, składało się z miasta Pilzna z wójtostwem i wsi Strzegocice, Pielawy, Słotowo i Dzwonowa. W tym czasie posiadał je Stanisław Piniński, opłacając zeń kwarty złp. 2724, a hyberny złp. 1758 gr. 12. Po zajęciu tego sstwa przez rząd austryacki w r. 1790, takowe oddano w r. 1801 spadkobiercom księcia Augusta Jabłonowskiego, jako częściowe wynagrodzenie za dziedziczne dobra Jabłonów, zajęte na saliny. Pilzneński powiat zajmuje 14, 85 mil kwadr. czyli 5, 8893 mirjam. powierzchni i dzieli się na dwie części północną, nizinną, w glebie piaszczystej, pokrytej szpilkowymi borami, ciągnącą się na północ od torów kolei arc. Karola Ludwika, i podgórską, rozciągającą się na południe od tej linii. Ten nieregularny równoległobok graniczy na płn. z pow. mieleckim, na zachód z pow. tarnowskim, na płd. z gorlickim i jasielskim a na wschód z ropczyckim. W całym powiecie są 2 miasta Pilzno i Brzostek, 77 osad i 62 gmin katastralnych. SpecialOrts Repertorium 1886 podaje 8292 dm. , 47537 mk. 22990 męż. , 24547 kob. . Podług wyznań 44673 rz. kat. , 10 gr. kat. , 2813 izrael. i 41 prot. ; pod względem narodowości 47452 Polaków, 19 Niemców, 7 innych narodowości. W pow. są dwie szkoły czteroklasowe ludowe mieszane, 16 szkół jednoklasowych etatowych i 5 filialnych, zatem tylko trzecia część gmin

Pilzno