Pilść, rzka, lewy dopływ Wilii, uchodzi poniżej Uszy. Pilście, wś, pow. święciański, w 4 okr. pol. , gm. i okr. wiejski Dubotówka, o 3 w. od gminy, 23 dusz rewiz; należy do dóbr Żodziszki, dawniej Miłoczewskich, następnie Bokszańikich. Pilsga, ob. Pliszka. Pilska Hamernia, niem. Schneidemuehler Hammer, posiadłość, pow. chodzieski, tuż pod miastem Piłą, obszaru 440, 57 ha, t. j. 312, 02 roli, 12, 70 łąk, 99, 76 lasu, 8, 88 nieuż. i 7, 21 wody; czysty doch. gr. 862 mrk. Pilskalus, góra w t. zw. Oberlandzie kurlandzkim. Pilski Folwark, niem. Stadtberg, na mapie Chrzanowskiego Miejska Góra przedmieście Piły w pow. chodzierskim. Pilski Młyn, ob. Piła, pow. wągrowiecki. Pilski Młyn 1664, według Kętrz. Piła, niem. Pielsche Muehle, młyn, pow. kościerski. W spisach rządowych nie wymieniony. Lustr. z r. 1664 wykazuje, że należał do sstwa tucholskiego i płacił 92 fi. czynszu. Kś. Fr. Pilskie Holendry, niem. Schneidemuehle Hauland, osada wiejska, pow. międzychodzki, o 9 kim. na półn. zachód od Międzychodu, par. kat. w Goraju, prot. w Międzychodzie, poczta w Wiejcach, st. dr. żel. o 21 klm. w Drzeniu. Os. ma 36 dm. , 274 mk. , 9 katol. , 265 protest. Pilsko al. Pilsk, szczyt górski w Beskidach zachodnich, na granicy Galicyi i Orawy, przy wsi Korbielów pow. żywiecki. Najwyższy po Babiej Górze, ma 1557 mt. wznies. i panu je nad wschodnią połacią Beskidu ob. Karpaty, t. III, 859, Korbielów i Magórka, 7. Pilszyce, wś nad Drucią, pow. bychowski, gm. Horodyszcze, ma 27 dm. i 185 mk. , z których 1 zajmuje się stolarstwem, 1 bednarstwem. Pod wsią przeprawa promem przez Drucię. Piltene, Piltynia, rzka w Kurlandyi, dopł. Wenty z prawej strony, płynie w par. Pilten. Piltyś, niem. Pilten, łotew. Piltene, miasteczko, pow. windawski gub. kurlandzkiej, leży na pr. brz. rz. Wenty niem. Windau, o 23 3 4 mil od Mitawy, pod 57 13 płn. szer. i 39 20 wsch. dł. geogr. od F. Najdawniejsze wiadomości o P. sięgają pierwszej połowy XIII w. Wedle podań kronikarskich, niewytrzymujących krytyki powtórzył je między innemi i Słownik geograficzny Siemienowa, król duński Woldemar II, który, jak wiadomo, w zwycięzkich wyprawach swoich nigdy aż do tej okolicy niedosięgnął, wzniósł tu gród warowny. Bajkę tę prostuje już Arndt w połowie zeszłego stulecia, a wszechstronny Dahlmann nie wspomina o niej wcale. Pierwszy zamek obronny, jakiego ślady w obszernych zwaliskach przetrwały do dni naszych, może sięgać dopiero czasów biskupich. Śród bezkształtnych rumowisk trzyma się obecnie tylko wieża, stanowiąca niegdyś zamkową czatownią. W 1236 r. założono w tej okolicy biskupstwo kurońskie czyli piltyńskie episcopatus curoniensis seu piltinensis. Obejmowało ono najprzód całą przestrzeń ziemi, leżącą pomiędzy rzekami Wentą i Abawą, pomiędzy Litwą i Semigalią ob. art. Abawa, I, 19. Następnie ograniczono je do trzeciej części tego obszaru, gdyż 2 6 zawojowanego kraju przyznanego biskupowi kurońskiemu tytułem lenna przez cesarza niemieckiego, musiano ustąpić rycerskiemu zakonowi inflanckiemu, który zażądał udziału w zdobyczy. W pierwszych czasach swego istnienia zaliczało się to biskupstwo do Prus ówczesnych, lecz wkrótce wchodzi do związku ziem inflanckich i tym sposobem należało do Inflant, w obszerniejszem znaczeniu togo wyrazu. Jak wszystkie ziemie inflanckie, tak i biskupstwo kurońskie czyli piltyńskie, wchodziło w skład cesarstwa niemieckiego, a jego biskupi w takimże byli postawieni stosunku do rzymsko niemieckiego cesarza i do własnego biskupstwa, jako i wszyscy inni biskupi inflanccy. Miasto P. wraz z warownym zamkiem biskupim, założonem zostało w. 1295 r. po ostatecznem złamaniu pogańskiej potęgi przez członków kapituły piltyńskiej o złamaniu pogańskiej potęgi w biskupstwie kurońskiem por. art. Hofoumberge, t. III, str. 92. Miasto to składało się najpierw z małej tylko osady miejskiej, tuż pod zamkiem biskupim leżącej, lecz wkrótce się rozwija i wzrasta do znacznych rozmiarów, skutkiem czego kapituła nadaje mu aż dwa osobne herby. Herb większy przedstawia widok miasta z przezroczystemi wieżycami, w mniejszym zaś, podzielonym na dwa pola, widzimy w dolnem polu dwa pastorały złożone w kształcie krzyża św. Andrzeja, a nad niemi, w wierzchniem polu, dwie baszty i kula armatnia, unoszą się w powietrzu. W 1557 r. nadano miasta prawo miejskie ryskie utworzone na wzór praw miasta Hamburga, oraz znaczne dobra dla odpowiedniego utrzymania nietylko zarządu miejskiego ale i licznych szkół i kościołów ówczesnych. Wszelako już od początku XVI w. mto F. upadać poczęło, odkąd kapituła biskupia i ko legium świeckie landratów piltyńskich usadowiły się stale w Hazenpocie ob. Hazenpot, t. III, str. 42 45. Obecnie nie posiada P. nawet burmistrza. Radę miejską składają tam wójt sądowy czyli tak zwany Gerichtavogt i dwóch radców miejskich Rathsherren. To też dzisiaj mieścina ta do najlichszych w Kurlandyi należy. Położenie jej nader niekorzystne. Zewsząd jest otoczoną piaszczystemi równina Pilść Pilść Pilście Pilsga Pils Pilski Folwark Pilski Młyn Pilsko Pilszyce Piltene Piltyś