wany przez Tyszkiewiczów, pod w. św. Jerze go; mylnie tedy rubrycele lat ostatnich mia nują Tyszkiewiczów pierwotnymi fundatorami kościoła pierszajskiego. Parafia pierszajska, dekanatu nadniemeńskiego, liczy 3097 wier nych i ma kaplicę cmentarną w Wiałej o 3 w. . Gmina pierszajska składa się z 4 okrę gów starostw wiejskich, 55 wsi, 408 osad, 2327 mk. włościan, posiadających na własność 5641 dzies. gruntu. Szkółka gminna. Mko ma do 30 osad z drzewa zbudowanych, zamieszka łych przeważnie przez żydów, trudniących się drobnym handlem. Dobra, razem z kluczem Dory, posiadają przeszło 650 włók; grunta szczerkowe dobre, lasu, łąk i grubego zwierza obfitość, dochód znaczny z propinacyi, arend i młynów; rezydencya wygodna z pięknym ogrodem o 3 w. od P. w Wiałej. A. Jel. Pierszajka, fol. , pow. kalwaryjski, gm. i par. Udrya. Odl od Kalwaryi 43 w. , ma 5 dm. , 41 mk. W 1827 r. był 1 dm. , 21 mk Pierszajka, rzeczka w pow. mińskim, mały prawy dopływ Isłoczy. Zaczyna się za wsią Połubowcy, płynie w kierunku płdn. koto mka Pierszaje i tu ma młyny; poniżej Pierszaj za sila się z lewej strony rzeczką Malinówką, pod zaśc. Hołuby rozlewa się z jeziorko, porusza dwa młyny, przyjmuje rzkę Baranówkę i o kilka wiorst poniżej ma ujście. Długość biegu około 2 mil. A. Jel. Pierszaki, wś nad rz. Pilicą, pow. noworadomski, gm. Maluszyn, par. Borzykowa; wś ma 13 dm. , 101 mk. , 209 mr. ziemi włośc; os. 1 dm. , 34 mr. ziemi dworskiej. W 1827 r. by ło 9 dm. , 99 mk. Pierszakieniki, wś, pow. kalwaryjski, gm. Simno, par. Krakopol, odl. od Kalwaryi 37 w. , ma 30 dm. , 256 mk. W 1827 r. było 26 dm, , 220 mk. Br. Ch. Pierszczewo i Pierszczewko, niem. Gross i Klein Pierachewo, dok. Pirchen, Pirschau, Pirscevo 1284, dobra ryc, pow. kartuski, st. poczt. i par. ew. Szymbark, kat. Stężyca, odl. od Kartuz 2 1 2 mili. Razem z Teklewem obejmują te dobra 5 posiadłości większych, 9 gburstw i 4 zagrody, wogóle 2482 mr. , łącznie z jeziorem, mającem 194 mr. W1868 r. było tu 269 mk. , 208 kat. , 61 ew. , 30 dm. F. leży na zachodnim brzegu długiego jez. , Patułami zwanego. Należało dawniej do ziemi piersznej, którą w 1284 r. Mestwin nadał swej ciotce Gertrudzie. W 1311 r. przyłączono P. do wójtostwa tczewskiego. Między r. 1347 a 1350 wystawił w. mistrz Henryk Dusemer dla P. przywilej z prawem magdeburskim. W 1413 r. została ustanowiona granica między Pierszczewkiem a Czaplami ob. Zeitsch. d. West. Pr. Gesch. Ver. , VI, str. 132. Według wizyt. Szaniawskiego 2 r. 1710 płaciło P. mesznego 5 kor. żyta i ty leż owsa, Pierszczewko 1 kor. żyta i tyleż owsa str. 9. W wizyt. Rybińskiego z r. 1780 czytamy, że dobra tutejsze posiadali wówczas Józef Grabowski, Piotr Płachecki, Wojciech Żalewski, Floryan Czarnowski i Jan Węsierskikatol. było 29, ewang. 21 ob. str. 142. Zdaje się, że P. było za czasów książąt pomorskich głównym punktem ziemi piersznej, nim jego miejsce zajęła Kościerzyna. Tam bowiem gdzie dziś granice Pierszczewa, Golubia, Zgorzałego i Starych Czapli się schodzą, tuż nad jez. Łąkiem, znajduje się odosobniona wyniosłość, spadająca na około stromo do łąk przyległych. W stronę jeziora wynosi ta spadzistość więcej jak 100 stóp. U podnóżka góry krzyżują się drogi wszystkich wyżej wymienionych wsi. Jeszcze dziś zowie się ten pagórek według niemieckiego źródła Schlossberg, z czego wynika, że tu stał kiedyś gród warowny. Czy się po nim jeszcze w ziemi zachowały jakie szczątki, nie wiadomo. Quandt utrzymuje, że familja Pirchów v. Pirch pisała się dawniej Pirsza i że ród ten ztąd pochodzi. Jeszcze dziś mieszkają w tutejszej okolicy rodziny tegoż nazwiska ob. Zeitsch. d. Westpreus. Gesch. , Ver. X, 110. Kś. Fr. Pierszna, dok. 1284 r. Terra Pirsna, ziemia należąca do Pomorza. Obejmowała płn. zach. część pow. kościerskiego, od Starego Grabowa aż do granicy bytowskiej i przytykający do niej skrawek pow. kartuskiego, od Gostomia aż do jez. Ostrzyckiego. Na północ graniczyła z nią ziemia chmielnieńska, na południe zaś garecka. Cały jej obszar wynosił około 8 mil kwadr. Ziemię tę nadał Mestwin II r. 1284 ciotce swojej Gertrudzie, córce Sambora II, w granicach od dawna oznaczonych, wraz z 22 wsiami w niej leżącemi sorori nostrae nomine Gertrudi contulimus terraram, quae Pirsna vulgariter nuncupatur, cum suis limitibus ab antiquo assignatis, cum omnibus vilis intra eosdem terminos interclusis, quae sic nominatim exprimuntur Costerina t. j. Kościerzyna, Zelonino Zielenina, Bandomino Będomin, Netuse al. Neruse Stare Grabowo albo Rekownica, Grabovo Stare Grabowo, Lubna Lubiany, Korne, Gostome Gostomie, Zkorevo Skorzewo, Scorewo wś zaginiona na wschód od Patuł, na obszarze dzisiejszej wsi Szymbarka, Uneraze leśn. Unrest, pod Stężycą dziś Gruenhof zwane, Saple Staro Czaple, Pirscevo t. j. Pierszczewo i Pierszczewko, gdzie był główny gród tej ziemi, Golabe Golubie, Potuli Patuły, Sicorino Sikorzyno, Pchuce Puc, Zgorale Zgorzało, Manecevo Mansovo, wś zaginiona pod Szymbarkiem, Clobucino Klobucin i Sarevo później Zarzow, dziś Nowe Czaple. Mieszkańców tej ziemi uwolnił od wszelkiej obcej jurysdykcyi i od wszystkich innych powinności ab omni exactione et solutione Polonica seu Teutonica.

Pierszajka

Pierszajka

Pierszakieniki

Pierszczewo

Pierszna