zarządzali niemi, i nadużywając zaufania bo gacili się Oskierko i Niezabitowski ob. Pamiętniki Matuszewicza, t. I 75. Były to czasy wielkich procesów, jakoż i dobra N. nieuszły zawiści, rościli bowiem do nich pretensye Sapiehowie, z racyi pokrewieństwa z Radziwiłłami przez Hlebowiczów. Pod pozorem tedy, że palatyn niemiał indygenatu polskiego, postarali się przedewszystkiem o opiekę nad ks. Elżbietą, na co zapadł dekret tryb. litewskiego w 1695 r. , naznaczający za opiekuna księżniczce het. litews. Kazimierza Sapiehę. To pominięcie w opiece Radziwiłłów, jako bliższych, zapaliło wzajemną nienawiść i pomiędzy obu możnemi domami powstały najbezecniejsze intrygi i gwałty ob. Ateneum Kraszewskiego, 1846 r. , t. II, str. 120. Hetman Sapieha aby dosadzić Radziwiłłom, w maju 1695 r. zajechał zbrojne wojskiem komputowem trzymany przez nich Kopyl, który w kilka dni później odebrał ks. Karol Stanisław Radziwiłł z niemałym bratniej krwi rozlewem Kotłubaj, 395. Następnie obie strony nie przestawały ciągle myśleć o swych prawach do dóbr N. i każda chciała niemi w jakikolwiek bądź sposób zawładnąć. Przypomniano sobie, że palatyn był winien królowi Augustowi II 600, 000 tynfów, opartych na rzeczonych dobrach. Sapiehowie wziąwszy na pomoc i do trzeciej części sukcesyi przypuściwszy Pocieja, hetm, litew. , zaczęli z palatynem sprawę w trybunale o dobra N. i nawet dekreta kontumacyjne otrzymywali, a Pociej wyrobił to u króla Augusta II, ze ten sumę zastawną 600 tysię cy tynfów od Sapiehów miał przyjąć; przed terminem jednak Pociej umarł, a przebiegła kanclerzyna litewska Anna z Sanguszków Radziwiłłowa, tyle dokazała u króla, że ten odmówiwszy przyjęcia umówionego okupna od Sapiehów, wziął je od kanclerzyny; jednocześnie zaś pełnomocnik Radziwiłłów Czarnecki zawarł w Manhejmie układ z palatynem, w sprawie oddania dóbr N. w zastaw Radziwiłłom. Kanclerzyna niepoprzestając na tem, czyniła możebne starania, by poślubić falcgrafiankę Elżbietę synowi swemu, sławnemu później z dziwactw i okrucieństwa Hieronimowi Floryanowi, który jeździł z wielką wspaniałością aż do Manhejmu w konkury, lecz gdy do małżeństwa nie przyszło, kanclerzyna wymogła na palatynie ostateczne zrzeczenie się dóbr N. Matuszewicz I 75 76. Dla zakończenia tranzakcyi o wykupno jeździł do Kislina w Brandenburgii ks. Hieronim Floryan Radziwiłł, w imieniu zaś elektora reńskiego układał się baron Bekers. Umowa stanęła d. 22 maja 1744 r. , mocą której Radziwiłłowie uiścili palatynowi 230, 000 dukatów Kotłubaj, 426. . Musiano jednak zabonifikować pretensye Sapiehów; w tą spra wę wdał się sam król nawet, jakoż po tej medyacyi Sapiehowie wzięli od Radziwiłłów odstępnego 2, 000, 000 złotych Matuszewicz, I 76. Tak się skończyła owa głośna, gor sząca sprawa, a odtąd nazwa dóbr Neuburskich należy tylko do historyi. A. Jel. NeuButtkischken niem. , wś, pow. nizinowski, st. p. Neukirch, okr. urz. stanu cywiln. Jedwilleiten. NeuButtkuhnen niem. , wś, pow. gołdapski, st. p. Gołdap. NeuCampenau, ob. NewKampendu. NeuChechlau, ob. Chechło. Neuchudy szczyt w Karpatach, w paśmie Żełeminka, w pow. doliniańskim, na granicy gm. Kamionka, ma 1261 m. wznies. NeuColbnicken niem. , fol. , pow. królewiecki, st. p. Seepothen. NeuCzapel, ob. Czaple. Neudamerau, al. NeuDamerau i Damrau niem. , wś, pow. świętosiekierski, st. p. Św. Siekierka, par. Gronowo, 1 2 mili od Brunsberka, tuż nad granicą Warmii, w dawniejszem natangskiem terytoryum. Wzięła swą nazwę od tamtejszego lasu król. Damerau Dąbrowa zwanego. W 1859 r. znaleziono tu na roli, dawniej borem pokrytej, w garncu około 5 cali wysokim przeszło 1030 brakte atów, a około r. 1851 stare cmentarzysko. Przy monetach leżała sztabka srebrna. W Zeitsch. fuer d. Gesch Ermlands 1860, str. 601, podał Bender szczegółowy opis tych monet, które według niego pochodzą z XIII i XIV wieku. Jedne były bite przez zakon, drugie przez bisk. warmińskiego Anselma, pewnie w Elblągu. Pierwsze są ozdobione tarczą krzyżacką i krzyżem, drugie tylko krzyżem. Kś. Fr. Neudamm niem. , dobra, pow. królewiecki, st. p. , tel. i kol. Królewiec, 4 klm. odl. , okr. urz. stanu cywiln. Neuhausen. Mają 199, 9 ha roli orn. i ogr. , 22, 2 łąk, 4, 1 past. , 4, 8 nieuż. , 231 ha. Neudeck niem. 1. wyb. do Sypniewa należące, pow. złotowski, st. p. Sypniewo. 2. N. , ob. Nejdak. Neudeck 1. 1388 Neydek wś i fol, pow. kładzki, par. Kładzko. Łomy wapna i piece wapienne, młyn wodny, gorzelnia. Folw. i sołtystwo. Ludność katolicka. 2. N. Ober i Nieder, wś, pow. głogowski, par. Kunzendorf. Ludność ewangielicka. 3. N. , okrąg polic. i zamek, w pow. bytomskim, ob. Swirkli niec. 4. N. , przyległ. do Eichhaeusel, pow. prądnicki. Ma 76 mr. roli i łąk i 1500 mr. lasu na obszarze większej pasiadłości i 34 mr. ziemi włośc. 5. N. , fol. i zamek w Brynicy, pow. bytomski. 6. N. , część zamku w Prądniku, pow. prądnicki. 7. N. , przedmieście Neu-Buttkischken Neu Neuchudy Neudamerau Neudamm Neude Neudeck