wrucka, przy kościele p. w. Wniebowzięcia N. M. P. , z muru wzniesionym w 1790 r. przez dominikanów, ma 1039 wiernych i kaplicę na cmentarzu grzebalnym, w Kunicach, Ludwinowie i Rakowszczyźnie. W O. urodził się Ignacy Hołowiński, arcyb. mohylewski w 1807 r. i Piotr Falkenhagen Zaleski, eko nomista i publicysta w 1809 r. . Opisy i wi doki pomieścił Tygodnik Illustrowany z 1860 r. , t. I, str. 280; z 1863 r. , t. VII, str. 97 i z 1864 r. , t. IX, str. 161. Ob. także artykuł Sendulskiego w Wołyńskich eparch. wiadom. z 1876 z. i dra Antoniego J. Dzieje szlachty okolicznej w pow. owruckim Bibl. Warszaw ska z 1881 r. . Edward Rulikowski Owrucki powiat, zajmujący północnowschodnią część gub. wołyńskiej, graniczy na płn. z pow. mozyrskim i rzeczyckim gub. mińskiej, na wschód z pow. radomyskim gub. kijowskiej, na południe z żytomierskim i nowogródwołyńskim zwiahelskim, a na zachód z rówieńskim. Powierzchnia powiatu, pokryta w większej połowie lasem, jest niska, równa i bagnista. Błota są po większej części nieprzebyte. Największe bagnisko znajduje się na południe od sioła Zamysłowicz. W pobliżu niego jest jezioro Korchma, mające do 2 w. kw. powierzchni. Z rzek ważniejsze Uborć, Słoweczna, Uż al. Usza z lewemi dopływami Żerew, Hniłusza, Noryń i Hreźla, oraz z prawemi Kamianka i Zwizdal i in. Gleba przeważnie piaszczysta i błotnista. W ogóle owrucki powiat przedstawia charakterystyczny typ Polesia obszerne błota, w części odkryte, w części zaś zarosłe krzakami; nieprzebyte lasy; wielki brak komunikacyi lądowej, dający się uczuć zwłaszcza na wiosnę i w jesieni, kiedy drogi, w skutek błotnistego gruntu, zalewają się wodą i tworzą jakoby ruczaje; słabe zaludnienie, rozsiane po wsiach i miasteczkach, na znaczną przestrzeń od siebie oddalonych. Powierzchnia powiatu zajmuje 9272, 9 w. kw. , podług Stołpiańskiego zaś tylko 8670 w. kw. czyli 903125 dzies. , w tej liczbie 142000 dz. pod polami, 35860 łąk, 58950 dz. wygonów, zarośli i pod drogami, 580000 lasów, 41000 dz. pod rzekami, jeziorami i błotami, 45120 pod sadybami i ogrodami. Podług Nowickiego Wołyń i jego mieszkańcy było w powiecie 18518 sztuk koni, 40535 bydła, 34885 owiec prostych, 2066 owiec rasy poprawnej, 31918 nierogacizny, 4388 kóz, w ogóle 132310 sztuk zwierząt domowych. Stołpiański podaje nieco wyższe cyfry, mianowicie 21908 sztuk koni, 44036 bydła, 40120 owiec prostych, 1996 owiec rasy poprawnej, 48730 świń, 4600 kóz, w ogóle 161784 sztuk. W 1881 r. było w powiecie 128010 mk. , t. j, zaledwo 13, 8 mk. na 1 w. kw. , podczas gdy średnie zaludnienie w gub. wołyńskiej wynosiło w tymże roku 30, 9 mk. na 1 w. kw. Podług danych za 1879 r. urodziło się w powiecie za wyjątkiem mta Owrucza 7053 dzieci 3719 chłopców i 3334 dziew. . zmarło 3072 osób 1562 męż. i 1510 kob. , zawarto 1470 małżeństw; przyrost ludności w tymże roku wynosił 3981 osób. W 1858 r. było w powiecie, oprócz mta Owrucza, 99375 mk. 49460 męż. i 49915 kob. , urodziło się 4514 dzieci, zmarło 2469 osób, zawarto 976 małżeństw; w 1861 r. było 97923 mk. 48672 męż. i 49251 kob. , urodziło się 5046 dzieci, zmarło 2687 osób, zawarto 1186 małżeństw. Stołpiański podaje wraz z mtem pow. 105188 mk. , w tej liczbie 88100 prawosł. , 944 rozkolników, 6409 katol. , 9745 żydów; podług stanów zaś 999 szlachty dziedz. , 2974 szl. osob. , 1062 osób stanu duchownego 936 prawosł. , 4 kat. i 122 żydów, 15640 mieszczan, 64053 włościan, w tej liczbie 31072 byłych włościan skarbowych i 32981 włościan uwłaszczonych. Pod względem pochodzenia panującem jest plemię Drewlanów podług Stołpiańskiego 62880; Litwinów podług niego jest 5393, Polaków przeszło 6000 Podług kalendarza Hurlanda na 1879 80 r. było w powiecie 12873 żydów 6325 męż. i 6548 kob. . Pod względem administracyjnym owrucki powiat dzieli się na 4 okręgi policyjne Narodycze, Iskorość, Sławeczno dawniej Wieledniki i Olewsk 2 okręgi pokoju do spraw włościańskich Noryńsk, obejmujący gminy 3 i 4 okr. pol. i Owrucz, składający się z gmin 1 i 2 okr. pol; 16 gmin Noryńsk al. Norzyńsk, Łubiny, Sławeczno Żubrowicze, Kisorycze, Olewsk, Jurowo, Hładkowicze, Narodycze, Krystynówka, Bazar, N. Worobije, W. Chwosna Fosna, Iskorość, Taternowicze i Pokalew. W powiecie znajduje się w ogóle 404 miejsc zamieszkałych, t. j. po jednem na 22, 85 w. kw. W całym powiecie jest tylko 18 szkół, do których uczęszcza 623 dzieci. Główne zajęcie ludności stanowi przemysł leśny i rolnictwo; produkcya zboża nie wystarcza na miejscowe potrzeby. Przemysł fabryczny bardzo słabo rozwinięty. W 1880 r było w powiecie w ogóle 80 fabryk, zatrudniających 153 robotników i produkujących na 74694 rs. Podług Nowickiego było w powiecie w 1862 r. 64 fabryk, produkujących za 107606 rs. , mianowicie 1 fabryka świec 406 rs. prod. , 6 garbarni 787 rs. , 1 fabr. tytuniu 1808 rs. , 26 gorzelni 82149 rs. , 5 browarów piwnych 1521 rs. , 2 smolarnie 11620 rs. , 19 hut żelaznych 4350 rs. , 1 kaflarnia 300 rs. i 3 huty szklane 4665 rs. . Pod względem kościelnym znajduje się w powiecie 3 cerkwie murowane i 90 drewnianych oraz 8 kaplic prawosł. drewn. , 1 kośc. kat. mur. i 2 drewn. oraz 3 kaplic kat. mur. i 21 drewn. , 9 synagog drewn. i 14 szkół ży

Owrucz