Smorgonie, Bienica, Krewo, Połoczany i Horodźki w 2 okr. pol. ; Dziewieniszki, Subotniki, Lipniszki, Siedliszcze, Iwie, Ługomowicze, Traby, Juraciszki w 3 okr. pol. ; Wołożyn, Wiszniów Wiszniewo, Naliboki, Derewno i Bakszty w 4 okr. pol. . Gminy te obejmują 142 okręgi wiejskie starostwa, 1353 wsi i innych miejsc zamieszkałych i 12430 chat. W powiecie znajdują się następujące miasteczka w 1 okr. pol. Słobódka, Żuprany, Soły, Holszany, Oszmianka Murowana, Boruny i Graużyszki; w 2 okr. Zaśkiewicze, Bienica, Smorgonie i Krewo; w 3 okr. Subotniki, Lipniszki, Konwaliszki, Gieranony, Hermaniszki, Dziewieniszki, Trobiele, Iwie, Mikołajów, Dudy, Łazduny, Traby, Surwiliszki i Juraciszki; w 4 okr. Wołożyn, Wiszniewo, Słowieńsk, Zabrzeź, Derewno i Naliboki. Główne zajęcie mieszkańców stanowi rolnictwo i spław drzewa Berezyną. Przemysł fabryczny słabo bardzo reprezentowany. Z fabryk zasługuje na uwagę odlewnia żelaza i fabryka wyrobów żelaznych w Nalibokach ks. Witgensteina. produkująca rocznie za 44025 rs. Oprócz tego słyną Smorgonie z wyrobu obwarzanków, Krewo z garncarstwa i Holszany z wyrobów wełnianych pasy, pończochy, skarpetki. Pod względem kościelnym powiat oszmiański podzielony jest na dwa dekanaty błahoczynia prawosławne oszmiański i wołożyński, z których pierwszy obejmuje 14 parafii Oszmiana, Smorgonie dwie Przemienienia Pańskiego i św. Michała, Bienica, Krewo dwie św. Trójcy i św. Aleksandra Newskiego, Zalesie, Łosk, Holszany, Traby, Cycyn, Juraciszki, Sutkowo, Michałowszczyzna. Ma on 14 cerkwi paraf. , 8 filial. , 9 cmentarnych, 4 kaplice i 23392 wiernych 11693 męż. i 11699 kob. . Dekanat wołożyński ma 12 parafij Wołożyn dwie św. Józefa i św. Konstantego, Wiszniewo, Zabrzezie, Mikołajów, Słowieńsk, Dubina, Horodziłów, Hruzdów, Douwbeny, Bakszty i Horodźki, z 12 cerkwiami paraf. , 3 fil, 6 cmentarnemi, 3 kaplicami i liczy 27400 wiernych 13515 męż. i 13885 kob. . W ogóle w powiecie jest 52 cerkwi i 7 kaplic. Powiat oszmiański ma również dwa dekanaty katolickie oszmiański i Wiszniewski. Pierwszy z nich obejmuje 6 parafij Oszmiana, z kaplicami w Olanach, Horodnikach i Polanach 8040 wiernych; Holszany z filią w Bohdanowie i kapl. w Holszanach 8457 wiernych; Soły, z filią w Daukszyszkach i kapl. Soły, Słobódka, Raczuny, Proniuny i Gudogaje 8591 wiernych; Graużyszki 3013 wiern. ; Żuprany. z kapl. w Żupranach 5030 w. i Oszmianka Murowana 4309 w. , razem 37440 wiernych. Poprzednio były jeszcze parafie Smorgonie, Krewo i Bienica. Dekanat Wiszniewski obejmuje 12 parafii Wiszniów, z kaplicą cment. 4877 wiern. ; Gieranony, z fil. w Dziewieniszkach i kapl. w Berkowszczyźnie 7421 wiernych; HruzdowoOborek, z kapł. Chołchło, Czernowo i na cment. grzeb. 3312 wier. ; Derewna 4842 w. ; Iwie, z filią Dudy i kap. Jatołtowicze i na cment. grzeb. 11460 w. ; Konwaliszki, z kapl. Stoki 2525 w. ; Li pniszki, z kapł. Zygmunszczyszki 5900 w. ; Naliboki 4344 w. ; Subotniki, z fil. Łazduny i kapł. Kwiatkowce 9545 w. ; Surwiliszki, z kap. w Klewicy 3041 w. ; Traby, z kap. Jancewicze i na cment. grzeb. 3952 w. i Za brzezie, z kap. w Rożesławie 3891 w. , w ogołe 65110 wiernych. Poprzednio były oprócz tego kośc. par w Łosku, Wołczynie i Horodziłowie. Pod względem środków komunika cyjnych przerzyna północną część powiatu dr, żel. lipaworomeńska, ze stacyami Soły, Smor gonie i Zalesie. Drogi pocztowe prowadzą od st. Soły, przez Oszmianę, Holszany do Subotnik; od st. Holszany do Wołczyna; od mia steczka Smorgonie do st. Wojstom w pow, święciańskim, oraz od Smorgoni do mka Kre wo. St. pocztowe są O. , Smorgonie, Subotni ki, Soły, Wołożyn, Holszany, Iwie i Krewo. Herb powiatu, zatwierdzony ukazem z d. 9 czerwca 1845 r. , przedstawia tarczę rozdzielo ną na dwie połowy, w górnej h. gub. wileńskiej, przedstawiający pogoń w czerwonem polu, w dolnej zaś niedźwiedź w polu niebieskiem. Marszałkami powiatu oszmiańskiego przed roz biorem byli w porządku alfabetycznym Chomiński Ludwik Jakub h. Poraj 1717 24, Chrapowicki Mikołaj h. Gozdawa, Kociełł Samuel Hieronim h. Pelikan 1683, Oskierko Marcin h. Murdelio 1765 86, Przeździecki Mikołaj Władysław 1672 73, Szors Miko łaj Krysztof h. Mora 1637, Sulistrowski An toni h. Lubicz 1747 50, Stachowski Krzy sztof h. Ogończyk, Wolan Tomasz h. Lis 1632 38, Wolan Aleksander, Zenowicz Jan z Bratoszyna Deszpot 1648, Zenowicz Krzy sztof h. własny 1697 1701. Po rozbiorze Rzpltej marszałkowali Achmatowicz N. 1863, Brochocki h. Osorya 1862, Czechowicz Ka zimierz h. Ostoja 1825, Dmochowski Aurelian h. Pobóg 1808, Feldman Kazimierz, Lu bański Jan h. Poraj 1853, Poźniak Franci szek h. Bełty 1798, 1810, Przeciszewski Adam h. Grzymała 1805, 1807, Pusłowski Władysław h. Szeliga z odmianą, Sulistrow ski Józef h. Lubicz 1846, hr. Tyszkiewicz Józef h. Leliwa 1831, Tiufiajew Aleksander 1871, Umiastowski Tomasz h. Roch, Umiastowski Jakub 1809, Umiastowski Konstan ty 1858, Umiastowski Kazimierz, Ważyński Marcin Skarbek h. Abdank 1820, Ważyński Edward 1840, Żaba Ignacy h. Kościesza 1811, Żaba Antoni 1812. J. Krz. Oszmiana 1. al. Oszmianka Murowana, wś,

Oszmiana

Oszmiana