wsią tegoż imienia, a którą zdobi pałac ob szerny, lecz stosunkowo niski, datujący z cza sów biskupa Jerzego Mikołaja Hylzena ob. Inflanty, Poznań 1879, str. 72 oraz park cienisty i rozległy, niemal przytykający do jeziora. To ostatnie należy do najmniej ry bnych w okolicy a słynie ogólnie z tego, że ryby w niem nie są smaczne, i dla tego do starczane bywają do Oświeja przeważnie z je ziora Lisna. Z błot okalających jez. O. wy pływa rzka Sinieja, wpadająca do rz. Wielkiej Wielikiej. Jezioro Oświejskie połączone jest kanałem z rz. Swołną, stanowiącą główny przypływ bystrej Dryssy, która w tymże po wiecie uchodzi do Dźwiny. Kanał ten prze rzyna dwa jeziora Ormię i wspomniane po wyżej Lisno. Długość kanału wynosi 14 w. , szerokość 8 sążni. Spławiają po nim wielkie masy drzewa, idącego przez rz. Swołnę, Dryssę i Dzwinę do Rygi. Przy jego utworzeniu wypłynęło z jez. Oświejskiego dużo wody, przez co nie tylko zwierciadło wód znacznie się uszczupliło, ale i przybyło na wybrzeżach wiele gruntu ornego i łąk sianożętnych, a i bagniska okoliczne, będąca w związku z jezio rem, w wielkiej części się osuszyły. W płn. zach. stronie jeziora rozciąga się rozległa wy spa, mająca 4 1 3 w. kw. , a na niej wioska włośc. Ostrów, z 19 dm. złożona. Każdy z 19 gospodarzy ma odpowiednią ilość gruntu or nego, łąk sianożętnych, pastwisk i drzewa opałowego na samej wyspie, o której z czasów najdawniejszych niebraknie wiadomości. Wy spa ta w dawnych kronikach nosi nazwę Du. W Metr. Lit. cz. I, 190 wspomniano o za wartej na tej wyspie ugodzie pomiędzy Mo skwą a w. ks. lit. Tamże czytamy, że na wy spie Du istniała słynna na całą Białoruś cer kiew Bogarodzicy w cerkwi tej, jak głoszą inne źródła, dzień Narodzenia N. P. M. z wiel ką uroczystością bywał niegdyś obchodzonym. Sama zaś osada oświejska, rozciągająca się na południowem wybrzeżu jeziora a nosząca obec nie miano miasteczka, występuje w dziejach już w XV w. i wspomnianą jest w traktacie sześcioletniego rozejmu między królem Ale ksandrem Jagielończykiem a Iwanem, wielkim kięciem moskiewskim, w 1502 r. zawartym w Moskwie. G. M. Oświeja, rzeczka w gub. witebskiej, ob. Olszanka. Oświejskie, jezioro, ob. Oświeja. Oświęcim, niem. Auschwitz, w średniowiecznych przywilejach łacińskich Oszwanczin, Oszwyaczin, Oszwyanczim i Oswiancin, mto w pow. bialskim w Galicyi, na gran. Szląska pruskiego, niegdyś stolica udzielnego szląskiego księ stwa, rozciąga się na prawym brzegu Soły, tworzącej liczne ostrowy, u stóp niewielkiego wzgórza, dochodzącego 251 mt. wysokości. Miasto samo wznies. 249 mt. npm. Na obszarze miejskim, na lewym brzegu Soły, stykają się tory trzech kolei żelaznych pruskiej z Wrocławia, północnej Ces. Ferdynanda z Trzebini do Wiednia i państwowej PodgórzeOświęcim. O. odl. jest 64 klm. od Krakowa, 97 klm. od Koźla a 348 klm. od Wiednia. Z miasta rozchodzą się gościńce na półn. wschód od Chrzanowa, na połd. wschód do Zatora, na południe wzdłuż praw. brzegu Soły do Kęt, wzdłuż lewego brzegu do Biały i na zachód do Gliwic w pruskim Szląsku. Miasto z powodu lak korzystnego położenia dla handlu jest zamożne i należy do najschludniej szych mniejszych miast galicyjskich, mimo braku wyższych szkół i wyższych urzędów. Zabudowane w rynek i kilka ulic piętrowymi kamienicami, z dawnym w zeszłym stuleciu przebudowanym 1792 r. ratuszem, ma dosyć dobre bruki i chodniki, dzisiejsza jednak liczba mieszkańców niedorównywa tej, jaka była w epoce najświetniejszej tego miasta w XIV i XV w. Miasto zajmuje obszar 902 72 ha, ma 5054 mk, mianowicie 2508 rzym. kat. , 2 gr. kat. , 9 ewang. i 2535 żydów. Majątek czynny miasta wynosi 231, 776 zł. , bierny 31, 141 zł. a roczny dochód 18, 835 zł. Szematyzm król. Galicyi za rok 1886. Oprócz urzędu parafialnego i miejskiego jest teraz w O. sąd powiatowy, dwie stacyę kolei żelaznej, t. j. północnej i państwowej, komora celna, dwa urzędy pocztowe i telegr. , mianowicie w mieście i na dworcu kolejowym i dwie szkoły ludowe czteroklasowe męzka i żeńska. W mieście przebywa dwóch adwokatów, czterech lekarzy, chirurg i weterynarz, jest apteka i kilkanaście sklepów i domów zajezdnych. Handel zostaje przeważnie w ręku ludności żydowskiej, przemysłem, szczególniej garncarstwem, trudni się ludność chrześciańska. Podupadły teraz przemysł tkacki rozwijał się tu jeszcze w połowie naszego stulecia, dość pomyślnie, wyrabiano bowiem serwety, obrusy i drelichy, Ruch handlowy popiera kasa oszczędności i pożyczkowa i targi odbywające się przez dwa pierwsze czwartki w każdym miesiącu a w ubiegłym roku rozwinął energiczną czynność bank krajowy, utworzywszy tam zastępstwo. Według urzędowych sprawozdań liczyło stowarzyszenie oszczędności i pożyczkowe 303 członków z 13615 zł. udziałów, 2267 zł. funduszu rezerwowego a w 1883 otrzymało 1089 zł. czystego zysku. Udzielono pożyczek 61113 zł. a razem z 1884 r. 165, 043 zł. , koszta administracyjne wynosiły 534 zł. a ruch kasowy 393, 589 zł. Humanitarnym celom służy szpital ubogich p. w. św. Mikołaja założony w 1604 r. przez obywateli miasta za pośrednictwem rady miejskiej i burmistrza Mikołaja Czyżykowskiego, a zatwierdzony przez ks. Michała z Granowa Wodzickiego, Oświeja Oświeja Oświęcim