kach, w jednej z Kuźnic ostrzeszowskich i pod Miksztatem. Najciekawszem z podań ludowych jest to, które odnosi się do mogiły Kośmidrów w Wyszanowie i które niezawodnie zostaje w związku z kopcem kępińskim, zwanem Kośmidrem. O kopcach z pod Baranowa mniema lud, że to są mogiły poległych tam wojowników. Podanie o czarownicach na Łysej Górze, pod Doruchowem, przypomina stracenie tam czternastu niewiast, posądzonych o czary. Założenie kościołów przez Piotra Dunina w Ko tłowie i Opatowie wieluńskim jest podaniem wątpliwem. Piśmienne dowody osiedlania powiatu sięgają roku 1136; między ówczesnemi posiadłościami arcybiskupów gnieźnieńskich spotykamy Domanin i Myślniów; w r. 1177 pojawia się Słupia, r. 1203 Kochłowy i Trzcinica, r. 1213 Kaliszkowice, r. 1219 Donaborów, r. 1233 Rzetnia, r. 1253 Baranów, Doruchów i Mirków, r. 1264 Grabów, r. 1280 Opatów i Łęka Opatowska, r. 1282 Kępno, r. 1283 Ostrzeszów, r. 1294 Bukownica, r. 1295 Strzyżew i Zajączki, r. 1357 Kotłów i Biskupice Zaboryczne, r. 1360 Bobrowniki, Chlewo, Grębanin, Jankowy, Lubczyna, Mikorzyn, Myjomice, Oszezyce, Parzynów, Przytocznica, Raków, Rogaszyce, Siemianice, Skarydzów, Świba i Wyszanów, r. 1366 Miksztat czyli Komorów, 1382 Borek, przedmieście Ostrzeszowa, r. 1415 Marszałki, Godzietowy i Buczyna, r. 1418 Chynów, wś Komorów, Książenice, Mechnice, Tokarzów i Torzyniec, r. 1433 Krążkowy i Osiny, r. 1516 Mielęcin, r. 1518 Jutrków, Rojów i Siedlików, r. 1533 Przedborów i Rudniczysko, r. 1608 Borówno i t. d. Ważniejsze wypadki tyczące się obszaru powiatu, ściśle się łączą z dziejami ziem kaliskiej i wieluńskiej. Z dziejów domowych zaznaczyć wypada zjazd i colloquium, jakie odbyło się w r. 1233 nad Niesobem, może w Bralinie, Kępnie lub Baranowie. Rożek, syn Dzierżykraja nadaje tam wś Rzetnię zakonnikom Lubiązkim, wobec Władysława Odonicza, Pawła, biskupa poznańskiego, Sędziwoja, kaszt. kaliskiego, Godzisława, wojskiego, Domarata, Jana, syna Dobrogosta, Bogusza, syna Zdzisława, i innych dostojników. Prawo niemieckie pojawia się w 1253 r. w Baranowie i Doruchowie, r. 1280 w Słupi, Opatowie i Łęce Opatowskiej, r. 1294 w Bukownicy, r. 1416 w Grabowie, r. 1538 w Miksztacie i t. d. W r. 1282 d. 7 lutego bawi Przemysław II w Kępnie i wystawia dokument na rzecz dwóch dostojników pomorskich, a w dniu 15 lutego t. r. zapisuje tam Mestwin, książę pomorski, temuż Przemysławowi ziemię pomorską; r. 1283 rozciąg Przemysław jurysdykcyą miasta Kalisza na wszystkie miasta ziemi kaliskiej, między któremi wymienia Ostrzeszów Kępno. Ważnym przyczynkiem do ziemioznawstwa historycznego jest przywilej Przecława, biskupa wrocławskiego, z dnia 24 czerwca r. 1360, mocą którego oddaje Stefanowi Gromassy, kan. poznańskiemu, 24 osad spustoszałychę między Ostrzeszowem, Bolesławcem i Kępnem, w dożywocie, z warunkiem, ażeby je podźwignął. Pisownia ich da się z łatwością sprowadzić do brzmienia współczesnego, wyjąwszy Lasyszcze, które z wszelkiem prawdopodobieństwem są Laskami, i Oszezycze, których nie podobna odgadnąć. Powyższe osady zowią się dziś Chlewo, Bobrowniki, Skarydzów, Wyszanów, Lubczyna, Mirków wszystkie na lewym brzegu Prosny, Olszowa, Jankowy, Siemianice, Raków, Trzcinica, Grębanin, Myjomice, Domanin, Mikorzyn, Rogaszyce, Kozłów, Laski, Parzynów, Ostrzeszów, Doruchów, Swiba, Przytocznica. W roku 1370 oddaje król Ludwik Władysławowi opolskiemu w leność z ziemią wieluńską powiat ostrzeszowski lub część jego. W 1373 królowa Elżbieta zniża dla mieszczan kaliskich o połowę opłatę cła w Ostrzeszowie i Koninie. W 1382 r. Władysław opolski przekazuje klasztorowi częstochowskiemu dziesięcinę z Ostrzeszowa; r. 1383 przystępują mieszczanie ostrzeszowscy do związku miast szląskich; r. 1386 nadaje Władysław opolski miastu O. prawo wyłącznej sprzedaży soli na cały powiat. W 1395 r. upomina się król Władysław o zwrot ziemi wieluńskiej, która odebrał Opolczykowi następnego roku. W 1403 r. odznaczają się Kępińscy z Doruchowa i Kępna męstwem i poświęceniem dla kraju. W r. 1455 Jerzy Stosz i Jan Świeborowski, plądrując ziemie polskie, opanowali zamek kępiński i uwięzili starostę jego Wierzbiętę. Dowiedziawszy się o tem burgrabia wieluński, zebrał lud z okolicznych włości, podstąpił pod zamek, ścisnął go oblężeniem i przeciął nieprzyjaciołom zewsząd dowóz żywności. Bawiący podówczas w Uniejowie arcyb. gnieźnieński i biskup wrocławski, wysłali swoje czeladź dworską dla poparcia oblężenia. Wybiegli mieszkańcy miast pobliższych i miasteczek, jakoby na stłumienie powszechnej klęski. Król wysłał Stanisława Ostroroga, wwodę kaliskiego, i Jana Zarembę, starostę wieluńskiego, z zebranym rycerstwa pocztem na pomoc oblegającej drużynie. Ci dwaj rycerze, z obawy ażeby oblężonym nie nadeszła odsiecz, i wojna nie pociągnęła się dłużej, woleli przestać na oswobodzeniu warowni od nieprzyjaciela i dozwolili mu wyjść bezkarnie z zamku z całym zasobem łupów i zdobyczy. Długosz i Wapowski. W r. 1477 najeżdżają rozbójnicy z Szląska i Węgier Grabów i Osiny. Od r. 1565 odbywały się roki wieluńskie na przemian w Ostrzeszowie i Wieluniu. Około r. 1600 krzewiło się tu wyznanie Braci cze

Ostrzeszów