kościele p. w. ś. Jakuba jest bractwo trzeźwości od 1855 r. W Wardęgowie jest publiczna kaplica. W 1867 r. było 599 dusz, 384 komunikantów, w 1885 r. 637 dusz. Kościół istniał tu już r. 1445 ob. Woelky Urk. B. des Bisthums Culm, 1885, str. 462. Z wizyt. Strzesza z r. 1667 dowiadujemy się, że dobra tutejsze dzieliły się na 9 części. Do probostwa należały 4 wł. i jez. Popówko. Przy opisaniu granie wymienia wizytator jeziora Prętynię, Płociczno, Wielkie i Komorzno. Proboszczem był Jan Bonikowski. Mesznego płacili w O. Curia Nobilium Stanisławskich 1 kor. żyta i tyleż owsa; tak samo Stanisław Chełmicki, Kuczkowski z posiadłości dawniej Radomińskich, Mateusz Szelski, którego posiadłość należała dawniej do Pepłowskich, Maciej Wapczyński, Rogowski i Stanisław Murzynowski. Były to wszystko rodziny szlacheckie. Bo par. należały jeszcze Wardęgowo i Osetno; wszystkich komunikantów razem było tylko 70; dawniej była tu i szkoła str. 460 463. Według krzyżackich ksiąg szkodowych z r. 1414 ponieśli tutejsi mieszkańcy 2000 grzywien szkody, kościół 300 grz. ob. Schultz Gesch. d. Kr. Kulm, II, str. 159. W. m. Paweł v. Russdorf 1422 1441 nadaje Konradowi Gruenberg wś O. Schiltern, w wójtostwie radzyńskiem, na prawie magd. , z wyjątkiem włók należących do Kaspra Cypryana, które tenże ma dla siebie i dla spadkobierców zatrzymać. Dostaje większe i mniejsze sądownictwo, z wyjątkiem drożnego, ma odbywać służbę zbrojną, będzie pomagał przy budowlach i płacić 1 funt wosku, 1 fenik koloński i od pługa 1 kor. pszenicy i 1 kor. żyta ob. Schultz Gesch. d. Kr. Kulm, II, str. 94. 8. O. , dok. Kl. Osterbiz i Osterwitz, Ostrowitz, dobra nad jez. t. n. , pow. brodnicki, st. p. , tel. i kol. Kowalewo, 6 klm. odl, par. kat. i ew. Golub, szkoła Skępsk. W 1868 r. 31 bud. , 14 dm. , 240 mk. , 179 kat. , 61 ew. , 722, 35 ha roli or. i ogr. , 11, 07 łąk, 2, 57 past. , 23, 5 nieuż. , razem 769, 49 ha; czysty dochód z grantu 7727 mrk; gorzelnia parowa, cegielnia, hodowla bydła i skopów. Właściciel Floryan Gołkowski. Do dóbr O. należy fol. Krążno, obejmujący 190, 18 ha i przynoszący 2057 mrk. czyst. doch. z gruntu. W Ö. jest filialny kościół kat, , tyt. ś. Maryi Magdaleny, do którego należą O. , Gajewo, Poćwiardowo i Ostrowicki fol. W 1276 r. otrzymują Rudoból, były sędzia ziemski sieradzki, oraz Szymon Galik, wwda wrocławski, i Wojciech z Stwolna, kasztelan sycowski, od bisk. kujawskiego Ostrowite, Golub, Pluskowęsy, Kruszyny, Kruszynki i Chełmonie ob. Kętrz. O ludn. pol, str. 109. W 1418 r. nadaje w. mistrz Michał Kuechmeister Janowi ze Słoszewa Hannos von Sloschow za wierne usługi 12 włók w O. zu cleyne Ostorbitz, w obwodzie golubskim, na prawie chełm. z mniejszem i większem sądownictwem, wyjąwszy drożne, wolne drzewo w boru golubskim wolne rybołóstwo w jez. Ostrowickiem małemi narzędziami. Za to będzie czynił jednę zbrojną służbę, będzie pomagał przy budowaniu zamków, będzie dawał 1 font wosku i 1 fenik koloński, oprócz tego winien płacić stroźę i Schalveskorn jak nasi ludzie. Ban w Grudziądzu ob. Schultz Gesch. d. Kr. Kulm, II, str. 101. Według krzyżackich ksiąg szkodowych z r. 1414 spaliły się tu w czasie wojny zabudowania jedenastu gburstw, dobytek został zabrany, szkodę obrachowano na 600 grzywien, 6 włók było pustych tamże, str. 154. Wizyt. Strzesza z r. 1667 donosi, że do tutejszego kośc. należą oddawna 4 wł. w 3 działach. Oprócz O. było dotąd przyłączone tylko Gajewo, wówczas własność Malanowskich, później Elżanowskich str. 348. 9. O. , wyb. , pow, kartuski, należy do dóbr ryc. Węsior, st. p. Sulęcin. W wizyt. Rybińskiego z r. 1780 czytamy, że kolonia ta należała wówczas do Jana Gruchały i wdowy Barbary Wysockiej, było tu 13 mk. kat. str. 54. 10. O. Dolne, niem. UnterOstrowitt, wś, pow. człuchowski, st. p. Lipienica, par, kat. Borzyszkowy, ew. Tuchomie, 1091, 41 mr. obszaru. W 1868 r. 8 bud. , 3 dm. , 27 tylko kat. mk. 11. O. , niem. Osterwitte, wś, pow. chojnicki, st. p. i par. kat. Czersk, par. ew. Mokre; 830, 83 mr. obszaru. W 1868 r. 22 bud. , 9 dm. , 88 mk. kat. W wizyt. Szaniawskiego zwała się ta osada Na Ostrowach str. 123. Kś. Fr. Ostrowite, niem. Ostrowitt, wś i majątek na Mazurach, pow. ostródzki, st. poczt. W. Gardyny. Ostrowitko, fol. i wś, pow. lipnowski, gm. Kłokock, par. Ostrowite, odl. o 7 w. od Lipna, ma 7 dm. , 101 mk. , 489 mr. obszaru. Fol. O. rozl. mr. 450 gr. or. i ogr. mr. 204, łąk. mr. 119, pastw. mr. 6, lasu mr. 114, nieuż. mr. 7; bud. z drzewa 8; są pokłady torfu. Ostrowitowa Rudnia, dobra, pow. ihumeński, własność Osowskich, mają 376 włók obszaru. Ostrowity, wś nad rzką Dij, lewym dopł. Haci, pow. ihumeński, gm. hrebiońska, ma 20 osad pełnonadziałowych; miejscowość dzika, poleska, małoludna, grunta piaszczyste, nizin ne, młyn, łąk błotnych obfitość. A. Jel. Ostrówka, rzeczka, dopływ Iłżanki, poczyna się w lasach miechowskich, między wsiami Dobiec i Miechów, długa 5 wiorst. Ostrówka 1. potok, lewy dopł. Bugu, ob. Horpinka i Kamionka StrumiUwa III, 786. 2. O. al. Radziechowski potok, dopływ Styru, w pow. brodzkim. Ostrowite Ostrowite Ostrowitko Ostrowitowa Ostrowity Ostrówka