Na wybrzeżach tej odnogi leżą Raszew, Kordos i Bieślin; na zachodnim wybrzeżu głównego jeziora rozsiadło się Ostrowite Prymasowskie, a na wschodniem Jerzykowo i O. Trzemeszyńskie. Szerokość jeziora wynosi w przecięciu 1 kilom. W 1233 r. Władysław Odonicz zamieniając wsie swoje Szydłów i Łosośniki na Palędzie dodał to jezioro klasztorowi trze meszyńskiemu. W 1235 r. rozporządził pra wem rybołówstwa na jeziorze, którego zrzeka się wspomniany klasztor na rzecz kościoła gnieźnieńskiego w 1371 r. E. Cal. Ostrowite 1. Kapitulne, wś, fol. i os. młyn. nad jeziorem t. n. , pow. słupecki, gm. i par. Ostrowite, odl. od Słupcy 16 w. Posiada kościół par. drewniany i dom przytułku dla ubogich. Wś ma 7 dm. , 112 mk. , os. młyn. 1 dm. , 3 mk. , fol. i prob. 3 dom. , 7 mk. Jestto starożytna osada. Właściciel jej Osiembor comitis Osimborii zamienił z kościołem gnieznieńskim na Łagiewniki w 1252 r. Kod. dypl. Wielkop. I, 265, 266. Ztąd wś otrzymała nazwę O. kapitulne. Niezadługo potem musiała kapituła założyć tu parafią a wś przeniesiono na prawo niemieckie. O istnieniu parafii w 1415 r. są wzmianki w aktach kapituły gnieźnieńskiej. Pleban miał dwa łany tej miary co i kmiecie, z łąkami. Dziesięcinę pobierał tylko z folwarku, zaś łany kmiece i sołtysie dawały tylko meszne po mierze żyta i owsa z łanu Łaski Lib. Ben. I, 300. Według regestr. pobor. pow. gnieźnieńskiego z 1580 r. wieś Ostrowithae capituli miała 10 łanów kmiecych, 3 sołtysie, 3 ogrodz. , 2 komom. , 3 rzemieśln. i 3 łany puste Pawiński Wielkop. I, 151. Kościół obecny, wzniesiony z drzewa przez kapitułę, był odnawiany w 1739 i 1870 r. Obecnie fol. O. Kapitulne z wsią O. Kapitulne, Tomaszów Górny, Tomaszów Dolny i Borowi ce z os. Posada, miał rozl. domin. w 1875 r. mr. 634. gr. or. i ogr. mr. 517, łąk mr. 64, lasu mr. 3, nieuż. mr. 50; bud. mur. 6, z drzewa 6; płodozmian l5polowy; są pokłady torfu. Wsie O. Kapitulne os. 18, z gr. mr. 125; Tomaszów Górny os. 26, z gr. mr. 347; Tomaszów Dolny os. 10, z gr. mr. 86; Borowice os. 12, z gr. mr. 317. O. par. , dek. słupecki, 1864 dusz. O. Kapitulne gm. należy do sądu gm. okr. I i st. p. w os. Kleczew, ma 11, 767 mr. obszaru i 3517 mk. 2. O. , wś, pow. lipnowski, gm. Kłokock, par. O. , odl. o 8 w. od Lipna, ma kościół par. drewniany, 26 dm. , 262 mk. , 1884 mr. obszaru. Kościół paraf. niewiadomej erekcyi, istniał już w XVI w. Według regestr. pobor. z 1564 r. wś była własnością Ostrowickiego Feliksa. Było tu 4 łany osiadłe i 4 os. kmiece spalone, 2 ogrodz. , karczma, pasieka. Pobór wynosił 22 zł. 24 gr. 2 sold. Pawiński, Wielk. , I, 328. W 1789 r. dziedzic O. Gabryel Karwosiecki wysiewał Słownik geograficzny Tom VII. Zeszyt 82 tu 43 korce żyta, 11 korcy pszenicy, na Ostrowitku zaś 8 korcy żyta. Czynszu pobierał 1729 złp. o. par. , dek. lipnowski, 619 dusz. Dobra O. składały się w 1876r. z fol O. , Ostrowitko, Grabiny, Podkłokock, Szczepanki Male i Wielkie, Krzyżówka, Rutki, Popielarnia i Barany. Rozl. dominialna mr. 1800 gr. or. i ogr, mr. 843, łąk mr. 431, past. mr. 6, wody mr. 287, lasu mr. 186, nieuż. mr. 47; bud, mur. 4, z drzewa 17; las nieurządzony; są pokłady torfu, wiatrak. Wsie O. os, 32, z gr. mr 84; Ostrowitko os. 17, z gr. mr. 36; Grabiny os. 20, z gr. mr. 277; Podkłokock os. 4, z gr. mr. 137; Szczepanki Małe os. 14, z gr. mr. 42; Szczepanki Wielkie os. 17, z gr. mr. 37; Krzyżówka os. 6, z gr. mr. 110; wś Rutki i Popielarnia os. 5, z gr. mr. 167; wś Barany os, 50, z gr. mr. 649. 3. O. , wś i fol. nad jeziorem, pow. rypiński, gm. Płonne, par. Trąbin, odl. 8 w. od Rypina, ma 15 dm. , 169 mk. , karczmę. Według regestr. pobor. z 1564 r. wś O. , w par. Trąbino, należała do kilku właścicieli. Jakub i Kasper Ostrowiccy mieli tu 2 półłanki, 2 ogrodz. , karczmarza; Jan i Stanisław Sumińscy pół łanu; Mikołaj, Mateusz, Jan, Feliks, Bartłomiej Ostrowiccy 1 łan; Wojciech, Wawrzyniec i Paweł z synem Bartłomiejem, Ostrowiccy 1 1 2 łanu. Ogółem płacili poboru 3 fl. 11 gr. 1 sol. Pawiński, Wielkop. , I, 299. W 1789 r. cztery części szlach. wysiewały 54 korcy żyta. Obecnie fol. O. rozl. mr. 752 gr. or. i ogr. mr. 513, łąk mr. 103, past. mr. 17, wody mr. 92, nieuż. mr. 27; bud. mur. 7, z drzewa 4; płodozmian 8polowy; są pokłady torfu. Wś O. lit. B C D os. 32, z gr. mr. 61. Ostrowite 1. Prymasowskie al. Kościelne, niem. Ostrowitte, fol. , pow. gnieźnieński, nad jez. Ostrowitem, o 6 klm. na płd. wsch. od Trzemeszna, par. w miejscu, poczta w Skorzęcinie, st. dr. żel. w Trzemesznie, 31 dm. i 323 mk. , 288 kat. i 35 prot. Więk. własn. ma obszaru 93 ha, właścicielka Cecylia Robaszkiewicz; druga, z obszarem 155 ha, C. Grylewicza; probostwo ma obszaru 154 ha. W 1237 r. nadał Władysław Odonicz wś tę Januszowi kanclerzowi Fulkona, arcyb. gnieźn. W 1250 r. odstępuje ją Janusz kościołowi gnieźnieńskiemu, który w 1265 r. wziął wzamian za inne włości w O. część dziedziczną Wincentego, syna Aleksandra; inną wreszcie część O. nadaje kościołowi wwda Herkenbold. Spotykane w dyplomatach z r. 1389 Oskowice nie są tem O. jak przypuszcza wydawca Kodeksu Wielkopolskiego, lecz Oszkowicami pod Piątkiem łęczyckim. W r. 1397 rozgraniczono O. od Jerzykowa, wsi klasztoru trzemeszyńskiego. Około 1577 r. Franciszek Podgórski, kanonik kollegiaty ś. Jerzego w Gnieźnie, pleban miejscowy, odnowił chylący się ku upadkowi kościół drewniany. W nowszych czasach stanął 46

Ostrowite

Ostrowite