pujących liczbach około 1800 r. 2719 mk. ; 1816 r. 3531 mk. ; 1837 r. 4820 mk; 1839 r. 4500 mk, 1552 kat. , 1621 prot. i 1327 żydów; w 1858 r. 6061 mk. ; 1861 r. 7220 mk; 1871 r. 7964 mk. , t. j. 3441 kat. , 2912 prot. i 1611 żydów, a co do płci 4092 męzkiej i 3872 żeńskiej; w tej liczbie było 12 głuchoniemych, 8 obłąkanych i 6 niewidomych. W 1878 r. było 8343 mk. 3600 kat. , 3100 prot. i 1643 żydów; 1880 r. 9079 mk, t. j. 4511 katol, 3072 prot. i 1496 żydów; 1884 r. 9159 mk. Właścicielami O. byli kolejno Jerzy z Ostrowa, Przecław z Kurozwęk i Mikołaj z Ociąża 1443, Kiełczewscy 1579, Leszczyńcy 1685, Przebędowscy 1714, Bilińscy, w końcu Radziwiłłowie. Dzieje O. , mieszane z dziejami innych tej samej nazwy miejscowości, nie sięgają dalekiej przeszłości, nie znamy nawet daty założenia kościoła ostrowskiego. Okolice obfitują w zabytki przedhistoryczne. Miasto założone było na otoczonem bagnistemi łąkami ostrowiu. Pierwszym znanym faktem jest założenie parafii w 1434 r. W r. 1569, po pożarze, płaciło miasto 7 złp. 13 1 2 gr. szosu, a w 1620 r. 9 złp. 12 gr. ; podczas ostatniej wojny szwedzkiej zburzono je do szczętu; w 1714 r. uzyskał O. prawo miejskie za wstawieniem się ówczesnego dziedzica Jerzego Przebędowskiego; około 1770 r. płacili żydzi 532 złp. pogłównego; przed r. 1793 należał O. do wojew. kaliskiego. W 1835 r. otrzymał ordynacyę miejską; r, 1845 powstało tu gimnazym katolickie z wykładem polskim. Okrąg miejski obejmuje miasto i dwie cegielnie Pohl a z 2 mk i Colonslust z 4 mk. Do sądu ziemiań skiego ostrowskiego należą okręgi sądowe Jarocin, Kępno, Koźmin, Krotoszyn, Odolanów, Ostrów, Ostrzeszów i Pleszew. 2. O. al. Ostrówek, w dok Insula, przedmieście niegdyś Poznania, po prawym brzegu Warty, w pobliżu ujścia Cybiny, między Chwaliszewem. Śródką, Zagórzem i stokami fortecy, mieściło w sobie kościół św. Mikołaja i stary zamek książęcy, który stał obok istniejącego dotąd tumu i kościoła N. M. Panny. Z tego O. wyszedł r. 1000 cesarz niemiecki Otton III na pielgrzymkę do Gniezna, dla zwiedzenia gro bu św. Wojciecha. O kościele św. Mikołaja wspomina Boguchwał w swej kronice pod r. 1142, opisując oblężenie Poznania przez ks Władysława; za tym kościołem stała wówczas wieża, z której oblężeni wynieśli trzykrotnie tarczę czerwoną, jako hasło do boju, który zakończył się straszną klęską napastnika. Ostrów tworząc dawniej odrębną całość pod juryzdykcyą kapituły poznańskiej, miał swój osobny magistrat, złożony z burmistrza, rajców i ławników. Około r. 1380 istniało wójtostwo ostrowskie, r. 1450 nadała kapituła prawo niemieckie mieszkańcom O. W 1475 r. pozwolił im król Kazimierz sprowadzać sól z Bochni i Wieliczki, żup królewskich; r. 1458 dostawił O. dwu żołnierzy pieszych. W 1582 r. płacił O. 15 groszy czopowego; w późniejszych czasach przezwano go przedmieściem tumskiem. Dziś zowie się Ostrówkiem ulica łącząca dawny Ostrów z Śródką. 3. O, wyspa na jeziorze Lednica, pod Pobiedziskami, pow. środzki, na której mieścił się starożytny gród. Miejsce to wedle przypuszczeń opartych na badaniu tutejszych ruin, miało być siedzibą piastowskich władzców Polski w pierwszych chwilach po przyjęciu chrześcijaństwa. Badania prof. Maryana Sokołowskiego i Włady sława Łuszczkiewicza wykazały, że ruiny obecne są szczątkami kościołka okrągłego, ze sklepieniem na czterech słupach, w stylu jakoby bizantyjskim; później, za Kazimierza Odnowiciela, przybudowano drugi w stylu romańskim. Pierwszego kościoła założenie przypisują Dąbrówce. Przy kościele był gród, służący za rezydencyą zarówno Mieczysława I, jak i Bolesława Chrobrego. Tu również mieściły się groby pierwszych królów, zniszczone przez Pomorzan. Zdaje się, że po złupieniu katedry gnieźnieńskiej przez Brzetysława, prze niesiono tu kapitułę aż do czasu odbudowania. Ruiny przedstawiają widoczne ślady zniszczenia przez ogień por. Sprawozdanie Maryana Sokołowskiego w Rozprawach Krakow. Akad. Umiejętności z 1879 r. i Ateneum z marca 1879 r. . Należał w 1136 r. częściowo lub warunkowo do posiadłości arcyb. gnieźnieńskich. W 1234 r. Władysław Odonicz godząc się za pośrednictwem biskupów z bratem swoim Henrykiem, zastrzegł, że gdyby zawartej nie dotrzymał ugody, O. z przyległościami przypadłby całkiem kościołowi gnieźnieńskiemu. W 1235 r. jest O. kasztelanią; w 1238 r. występuje Milcza, pierwszy znany z imienia kasztelan, po nim w 1256 r. Zbilut, w 1284 r. Olbracht, w 1353 r. Adam, między r. 1378 i 1380 Mikołaj z Jerzykowa i w 1397 r. Wawrzyniec, syn Strzeżka. W 1249 rodstąpił ks, Przemysław gród ten bratu swemu Bolesławowi; w 1257 r. sięgała kasztelania pod Jeziorce, między Kostrzynem i Czerniejewem. Zamczysko leży dziś w gruzach, 4. O. al. Ostrowo, niem. Horstkrug bei Ruden, karczma, pow. babimoski, o 8 klm. na południowschód od Kopaniny, nad jez. Orchowem al. Rudnickiem; poczta w Obrze; 1 dm. , 8 mk. protest. Należała w 1845 r. do gminy Wilcze, a dawniej do klasztoru oborskiego. 5. O. , niem. HorstKrug, karczma, pow. babimoski, o 8 klm. na południoza chód od Lutomyśla NeuTomischl, 1 dm. , 5 mk. Zdaje się że pobliski folwark Horstvorwerk także zwał się pierwotnie Ostrowem. 6. O. , wś, pow. bydgoski, o 10 klm. na południc wschód od Koronowa, st. dr. żel. w Ko

Ostrów