niuszany, o 3 w. od gminy a 19 w. od Lidy, ma 5 dm. , 32 mk. w 1864 r. 5 dusz rewiz. jednodworców. Ostrów, właściwie Ostrowie, mto powiatowe gub. łomżyńskiej. Leży na płaskowzgórzu stanowiącym wododział Narwi i Bugu i węzeł wodny, z którego rozchodzą się dopływy tych dwóch rzek i trzeciego Broku, Odl. 93 w. od Warszawy, 41 w. od Łomży, 15 w, od Małkini st. dr. żel. warsz. petersb. , o 10 w. od rzeki Bug. Posiada kościół katolicki parafialny, kaplicę cmentarną, szkołę początkową, sąd pokoju okr. IV, należący do zjazdu sędziów w Pułtusku, urząd powiatowy, urząd miejski, szpital, st. poczt. i telegr. , 472 dm. 5 mur. , 7800 mk. 2688 katol. , 6 prawosł. , 18 ewang. , 5088 żydów. W 1827 r. było 184 dm. , 1792 mk. ; w 1860 r. 297 dm. , 4119 mk. 2486 żydów. Z zakładów fabrycznych istnieją obecnie browar z prod. na 7500 rs. , fabryka wyrobów tabacznych z prod. 43160 rs. , dystylarnia z prod. 19615 rs. i 14 wiatraków. Przy aptece tutejszej istnieje fabryka wody kolońskiej, głośnej dawniej w kraju pod nazwą ostrowskiej. Przez O. przechodzi szosa 1go rzędu, idąca od Modlina na Serock, Wyszków do Białegostoku. W mieście odbywa się 6 jarmarków rocznie. Obecnie buduje się nowy kościół parafialny murowany ze składek parafian, mający kosztować 42, 000 rs. Bolesław IV, ks. mazowiecki, nadał w 1410 r. 1434 swej wsi książęcej przywilej miejski; Anna, ks, mazowiecka, rozszerzyła przywileje miasta. Po wcieleniu Mazowsza, królowie polscy potwierdzali przywileje miasta, które się dość pomyślnie rozwijało. Według lustracyi z 1616 r. stał pod miastem dworzec królewski, w którym sądziły się roki ziemskie i grodzkie, a w mieście było 453 domów. Poprzednio, według lustracyi, stan miasta był o wiele pomyślniejszym. Na miejsce starego kościoła, zniszczonego przez pożar, wzniósł nowy z. drzewa Andrzej Nidecki, bisk. wendeński, w 1555 r. Gdy ten z ko lei popadł w ruinę, wzniesiono nowy między 1796 r. a 1801 r. Dokumenta odnoszące się do przeszłości O. były do niedawnych czasów przechowywane w archiwum magistratu. Pod miastem istnieje plantacya morw w ilości do 30, 000 sztuk i hodowla jedwabników prowadzona przez A. Boguckiego. O. par. , dek. ostrowski, 5509 dusz. Ostrowskie sstwo grodowe, w wwdztwie mazowieckiem, w ziemi nurskiej, podług lustracyi z r. 1660 składało się z miasteczka Ostrowie z wójtostwem i wsi Zaszkowa. Podług uchwały sejmowej z r, 1565 gród ostrowski był połączony z nurskim w jednej osobie starosty, tak jak sieradzki był zarazem starostą grodowym piotrkowskim. W 1771 r. posiadał je Michał Karski, chorąży rożański, opłacając zeń kwarty złp. 964 gr. 5, a hyberny złp. 1246 gr. 28. Ostrowski powiat gub. łomżyńskiej, utworzony został w 1867 roku z 8 gmin dawnego powiatu ostrołęckiego i 2 gmin powiatu pułtuskiego. Zajmuje on południową część gubernii, rozciągającą się wzdłuż prawego brzegu Bugu, odgraniczającego powiat ostrowski od powiatu sokołowskiego i węgrowskiego, od strony wschd. połudn. rz. Nurzec oddziela go od gub. grodzieńskiej, od wschodu graniczy z pow. mazowieckim, od półn. z łomżyńskim i ostrołęckim, od zachodu z pułtuskim. Obszar powiatu obejmuje 28, 42 mil kwadr. Przedstawia on płaskowyżynę wznoszącą się tarasowato w części środkowej, koło miasta Ostrowa, i w części wschodniej, na pograniczu pow. mazowieckie go. środkowe wzniesienie stanowi dział wodny między Narwią i Bugiem, sięga ono 400 do 500 st. Obszar powiatu posiada bardzo mało rzek, w przeciwieństwie do ostrołęckiego, ztąd w powiecie aż 63 wiatraków a tylko 19 młynów wodnych. Część środkowa okolice Ostrowa i północna, jest prawie bezwodną, część południowa i wschodnia posiada rz. Brok z kilku dopływami i dotyka Bugu. Cały obszar powiatu stanowił już w epoce historycznej rozległą puszczę książęcą, śród której z rzadka rozrzucone były osady. Część tej puszczy podarowana biskupom płockim, nosiła nazwę biskupiej. Pozostałością tej ostatniej jest obecne leśnictwo rządowe Brok. Puszcza ta ciągnęła się wzdłuż prawego brzegu Bugu, nad którym powstały osady biskupie Brańszczyk i Brok i gród książęcy Nur. Zawiązkiem Ostrowa był prawdopodobnie dworzec myśliwski książęcy. Uboga gleba i trudne warunki zbytu nie nęciły tu osadników. Większa własność nie rozwinęła się w skutek tego a powstawały przeważnie książęce lub biskupie wsie włościańskie, wsie drobnej szlachty i średnie folwarki. Obecnie na 185, 785 mr, obszaru, do szlachty i w ogóle większych posiadaczy należy 62, 982 mr. ornej roli, 6, 680. mr. łąk, 6, 508 mr. pastwisk, 30, 061 mr. lasu, 5, 739 mr. nieużytków. Włościanie zaś mają 31, 428 mr. roli, 12, 718 mr. łąk, 8, 920 mr. pastwisk, 15, 456 mr. lasu i 5, 203 mr. nieużytków. Lasy, jak widzimy, zajmują jeszcze czwartą część obszaru; największa część należy do rządu i wchodzi w skład leśnictwa Brok, obejmującego przeszło 30, 000 mr. Ten obszar dawnej puszczy dotąd zamieszkują Kurpie w ilości około 20, 000 głów między Brokiem, Brańszczykiem, Długosiodłem i Nagoszewem. Nieużytki, w ilości około 11, 000 mr. , składają się przeważnie z piaszczystych obszarów. Większych posiadłości po nad 400 mr. jest tylko 57 w powiecie. Wysiew oziminy wynosi 24, 841 czetw. , zbiór 110, 952 czetw. , wysiew jarzyny 58, 500 czetw. , zbiór 534, 650 czetw. Na obszarze po Ostrów Ostrów