wyniszczone przez sprzedaż drzewa fabryce giętych mebli w Mszanie Górnej. Odl. 6 klm. od st. kolei transwersalnej i urzędu poczt. w Mszanie Dolnej. Więk. pos. ma obszaru 120 roli, 7 łąk i ogr. , 11 pastw. i 33 mr. past. ; mn. pos. 442 roli, 17 łąk, 96 past. i 81 mr. lasu. W N. jest 472, na obszarze więk. pos. 25, a w Witowie 229, razem 726 mk. rz. kat. N. był dawniej włością królewską a około r. 1533 zbudowali sobie tu zameczek rozbójnicy, którzy pustoszyli okolicę; musiano przeciw nim wysłać zbrojny oddział, który zamek zdobył i zniszczył. W r. 1607 sejm dał tę wieś Sebastyanowi Lubomirskiemu, hr. na Wiśniczu, kasztelanowi wojnickiemu, żupnikowi wielickiemu, za szyb solny w Lednicy Dolnej a Lubomirski erygował tutaj parafią i wybudował drewn. kościół, który spłonął 1695 r. W cztery lata później postawił proboszcz Józef Zbludzki przy pomocy parafian i Józefa Lubomirskiego nowy kościół, poświęcił go zaś biskup Kazimierz Łubieński. Murowaną kaplicę p. w. ś. Wojciecha przybudował doń w r. 1848 proboszcz kś. Wojciech Jagódka. Parafia dyec. tarnowskiej, dek. tymbarskiego obejmuje Witów, Porębę Wielką, Podobin, Koninę, Mszanę Górną i Lubomierz, z ogólną liczbą 6009 rz. kat. i 102 izrael. N. graniczy na płn. z Podobinem i Mszaną Górną, na wsch. z parowym tartakiem w Mszanie Górnej, na płd. z Porębą Wielką a na zach. z Olszówką. Mac, Niedzwiedź 1. niem. Nidwitz i Niedwitz, w dok. Meswicz i Mesewicz, wś nad Wisłą, pow, świecki, st. poczt. i par. ew. Świecie, kat. Gruczno 3 4 mili odl. , szkoła i okr. urz. stanu cywil. Kosowo; ma 1630, 7 mr. obszaru, 31 bud. , 16 dm. , 143 mk. , 119 ew. , 19 kat. N. należał za czasów krzyżackich do komturstwa popowskiego w dzisiejszym pow. chełmińskim. Tędy prowadziła stara droga do Chełmna i Starogrodu. Wizytacya Gniewosza z r. 1649 donosi, że w Miedźwiedziu domy rybaków dawały dawniej proboszczowi w Grucznie 2 korce modios soli, ale od więcej jak 20 lat już nic nie płacili str. 4. 2. N. , niem Bahrendorf, Niedzwitz, w dok. Mezuez, 1312 Mezewitz, Barwalde, wś z kat. kośc. par. i szkołą, pow. chełmiński, st. p. i par. ew. Wąbrzeźno. Obejmuje 4082 92 mr. obszaru, 157 bud. , 72 dm. , 613 mk. , 414 kat. , 182 ew. Tutejszy okr. urz. st. cywil. miał w 1882 r. 1182 dusz. Patronem kościoła, tytułu ś. Jerzego, była dawniej kapituła płocka; przy kościele jest bractwo trzeźwości, założone d. 16 stycznia 1800 r. Filia w Dębowej Łące tworzyła dawniej osobną parafią, lecz w 1756 r. została przyłączona do N. Patronat przysługuje właścicielowi dóbr tamtejszych. Do kośc. paraf. należą N. 390 dusz, Folęgi i Rutkowizna, o 1 4 mili odległe 13 dusz i Jaworze, w pow. brodnickim, 1 2 mili odl. 149 dusz. Do filii zaś są przyłączone następujące wsie Dębowa Łąka 1 2 mili odl. 221, Friesenhof 3 4 mili odl. 75, Iwanki 1 4, mili odl. 57, Melkenhof 1 4 mili odl. 36, wszystkie leżą w pow. brodnickim. W 1867 r. było 941 dusz, a 589 komunikantów, w 1884 r. zaś liczono 1061 dusz. Do tutejszej szkoły należą także Folęgi, Rutkowizna, Wymyślanka i Raeumung 50 dz. w 1867 r. ; 26 dzieci uczęszczało do ewang. szkoły w Jaworzn; 36 dzieci chodziło do ew. szkoły w Dębowej Łące. Parafia tutejsza należy do dekanatu wąbrzeskiego. N. jest starą osadą. R. 1312 ustąpił biskup płocki Jan zakonowi wsie Gordyn, Slanza i Presza, to jest Gorzędziej, Słoncę, w powiecie starogardzkim trzecia wś leżała pod Tczewem, ale dziś już nie istnieje w zamian za Niedźwiedź, wioski te były bowiem za odległe quia. .. . adeo longe a nostra distabant ecclesia, ut pote in Pomezanya sitae, quod ipsas a violentorum possessorum rabie, nobis in perceptione reddituum earundem a longo retro acto tempore resistentium. .. ., non potuimus defensare i czynsz, w kwocie 40 grzywien, miał odtąd pobierać biskup, także choćby się wykazało, że powinien być większy. Zakonowi jednak powinni mieszkańcy N. i nadal służyć przy obronie kraju, przy naprawianiu brzegów Drwęcy, winni pomagać przy strzeżeniu twierdz i przy naprawianiu tych zamków, do których w razie potrzeby się uciekać zwykli ad reformandas municiones subsidium praebeant ad quas confugere consueverunt i t. p. Gdyby gdzie w dyecezyi wznieść chciano nową warownię, są także do pomocy zobowiązani. Prawo patronatu kościoła w N. przechodzi z zakonu na biskupa. Kościół filialny we Wałyczu ma po śmierci proboszcza Henryka w N. tworzyć własną parafią, a prawo patronatu należeć będzie do zakonu. Gdyby kto obowiązków względem zakonu nie wykonał albo na drodze publicznej jaką zbrodnię popełnił, będzie go zakon karał si forte delictum seu forefactum aliquod in via regia vel strata publica fuerit ab aliquo perpetratum id magister et fratres sibi judicandum coram suo judicio reservarunt. Jak dawniej tak i teraz będą mieszkańcy płacili biskupowi po 2 kary od włóki Datum apud Ploczk sub anno domini 1312 quarto Idus Semptembris 12; ob. Urk. B. des Bist. Culm v. Woelky, Gdańsk 1884, I, str. 114 116. Ale już r. 1384 nabył w. mistrz Zoellner v. Rotenstein wś tutejszą znów dla zakonu za 800 grzywien monety pruskiej, biskup Ścibor zastrzegł sobie tylko prawo odkupienia za tę samą cenę Datum apud ecclesiam nostram Plocensem feria quinta post festum s. Laurentii mart. ; tamże, t. II, str. 287. W krzyżackich księgach szko

Niedźwiedź

Niedzwiedź