ostrogskich do Hoszczy, a mury pojezuickie oddał swemu duchowieństwu. Zamieszkał tu początkowo biskup Barlaam i mieściło się seminaryum, po przeniesieniu zaś Barlaama na arcybiskupstwo mińskie, osiadł tu nowy biskup Stefan Romanowski. Pożary w 1809, j 1819 i 1821 r. zniszczyły gmachy, poczem od tego czasu mury te stały pustkami aż do 1857 r. , w którym na publicznej licytacyi kupione zostały przez żydów za 800 rs. na rozbiórkę. Poprzednio z cegły pochodzącej z tych murów wzniesiony został ogromny gmach, w którym mieści się seminaryum nauczycielskie. Z podziemi klasztoru jezuickiego wychodziły w trzech kierunkach lochy podziemne aż po za miasto. Oprócz togo istniał w O. kościół i klasztor ks. , karmelitów, którzy w 1809 r. , po spaleniu się miasta i klasztoru, niemając funduszów na odbudowanie, przenieśli się do wsi Monasterek zwanej dawniej Puciaty, gdzie był niewielki kościołek. Po zawaleniu się tego kościołka, rząd zabrał wieś, a karmelitów przeniósł do Horodyszcza, kościół zaś w O. został później pokryty i mieściła się w nim cerkiew pułkowa do 1836 r, , w klasztorze zaś do tegoż roku mieścił się sąd powiatowy, przeniesiony następnie do zamku. W 1852 r. mury te sprzedane zostały za 60 rs. żydowi, który je zupełnie rozebrał. W końcu ks. Janusz Sanguszko, miecznik w. lit. a potem marszałek nadworny lit. , ordynat Ostrogski, aktem d. 3 kwietnia 1750 r. darował ks. kapucynom plac za wałami miasta, gdzie był niegdyś ogród t. z. prowentowy, na wzniesienie kościoła i klasztoru, które wybudowali kapucyni przy pomocy obywateli pow. łuckiego. W kościele było 8 ołtarzy; w wielkim znajdował się obraz wyobrażający koronacyę N. M. P, W klasztorze zamieszkiwało 15 zakonników i był nowicyat. Do klasztoru należała filia w Uściługu. W 1834 r. zakonnicy przeniesieni zostali do Starokonstantynowa a kościół i klasztor pozostał pustkami aż wreszcie w 1864 r. hr. Błudowa kościół przerobiła na cerkiew, mury klasztorne zaś odnowiła i rozszerzyła i założyła w nich bractwo św. apostołów słowiańskich Cyryla i Metodego, pod wez. których jest i cerkiew. Z cerkwi dziś istniejących dwie znajdują się w Starem mieście, trzecia na Nowem mieście za Wilią, przy schyłku zeszłego wieku wzniesiona, a czwarta Piatnicka, na przedmieściu Bielmaż. Oprócz tego istniała jeszcze cerkiew św. Mikołaja na przeciwko Sobornej, lecz ta około 30 lat temu z powodu starości została rozebraną. Była jeszcze cerkiew p. w. Borysa i Hleba, jak widać w inwentarzu mta O. z 1501 r. , znajdującego się w archiwum ks. Ostrogskich. Parafia katol. , dek. ostrogskiego, ma 4608 wiernych, lilią w Mizoczu, oraz kaplice w Płużnie, Milatynie i Nowomalinie a dawniej i we wsi Hulcze. Historya. Założenie O. ginie w pomroce wieków. Najdawniejszą o nim wzmiankę znajdujemy zapisaną u Nestora pod 1100 r. 6608 r. , w którym książęta Światopełk Iziasławowicz kijowski, Włodzimierz Wsiewołodowicz czernichowski, oraz Dawid i Oleg Swiatosławicze pereasławscy, uczyniwszy pomiędzy sobą nowy podział krajów, przeznaczyli O. wraz z innemi grodami, jako to Dubnem, Czartoryskiem, Dorohobużem nad Horyniem i Buskiem, Dawidowi Igorowiczowi, wyzutemu z księstwa włodzimierskiego. Dawid wkrótce umarł w Busku podług innych w Dorohobużu. Rozplenieni kniaziowie na Wołyniu, ciągle w niezgodzie żyjąc, wzajemnie się najeżdżali, w skutek czego i O. , zmieniając panów, do różnych przechodził dzielnic. W. ks. lit. Giedymin zwyciężywszy książąt ruskich 1320 r. i opanowawszy Wołyń, Kijów i Ukrainę, oddał ziemię wołyńską pod zarząd syna swego Lubarta. Wkrótce jednakże Kazimierz W. podbił Ruś i przyłączył ją do Korony 1341 r. , naznaczywszy rządcą Daniela Wasylewicza, synowca Daniela, króla ruskiego, który pierwszy począł się pisać księciem na Ostrogu. Daniel, zamyślając prawdopodobnie o władzy dla siebie, wszedł w porozumienie z Tatarami i wespół z nimi wtargnął do ziem koronnych, lecz będąc porażony, w ucieczce szukał schronienia, poczem, gdy Kazimierz W. zajęty był sprawami czeskiemi, ks. Lubart Giedyminowicz powtórnie zagarnął ziemię wołyńską w 1351 r. Dopiero w 1366 r. , korzystając z srogiego ucisku Litwy przez krzyżaków, wkroczył Kazimierz w dzierżawy litewskoruskie, zdobył Bełź, Chełm i Włodzimierz, z którego Lubart uciekł, i zawarł nareszcie traktat z Olgierdem. Na mocy tego traktatu Lubart został prawem lennem przy ziemi łuckiej z należącemi do niej oddawna miastami Stożek, Daniłów, Zakamień, Szumsk, Ostróg, Połonne i Międzybórz. Władysław Jagiełło wstąpiwszy na tron polski przyłączył do korony Wołyń, Podole, Kijów, Czernichów i inne ziemie. Przywilejem wydanym w 1386 r. w Łucku nadał Fiedorowi Daniłowiczowi i prawym jego potomkom Ostróg z przyległościami castrum Ostrogow cum districtu, pod warunkiem służenia tak królowi, jako i koronie polskiej z ludźmi swymi, jak przedtem służył Lubart, ks. włodzimierski. Podług Stadnickiego Synowie Giedynina, t. 2, str. 163 Jagiełło nadał ks. Fiedorowi Daniłowiczowi prócz O. z powiatem, jeszcze Korzec, Zasław i Chłopot yn z ziemiami do nich należącemi prawem szlachty polskiej. Królowa Jadwiga potwierdziła w Krakowie 1393 r. nadanie Ostroga z powiatem temuż ks. Fiedorowi, od tego ks. Fiedora Daniłowicza poI szli ks. Ostrogscy i Zasławscy, w ręku któ

Ostróg