du Giżyckich, pierwszy i dotąd najdzielniejszy obrońca Mazurów. Urodzony dnia 21 maja 1810 r. w Jańsborku na Mazurach, uczęszczał do gimnazyum w Ełku. Po odbytych studyach na uniwersytecie królewieckim został w 1835 r. kapłanem ewangiel. w O. , gdzie zmarł dnia 7 maja 1848 r. W latach 1842 45 redagował pierwsze a zarazem najlepsze czasopismo mazurskie, wydawane w Ełku p. t. Przyjaciel ludu łecki, głośną i dziś już rzadką broszurę Die polnische Sprachfrage in Preussen l845, kilka dziełek dla ludu mazurskiego i t. d. W 1859 i 60 redagował kaznodzieja Mueller w O. Prawdziwego ewanielika polskiego, wychodzącego przez ten czas w Jańsborku. Zadaniem pisma było propagowanie idei antykatolickich i niemieckopruskich. W 1885 r. wychodził w O. tygodnik Mazur, pod redakcyą Sembrzyckiego, który także wydał dwa roczniki Kalendarza pruskopolskiego ostródzkiego w 1884 i 1885 r. W O. urodził się r 1753 Krystyan Jakub Kraus 1807r. w Królewcu jako profesor filozofii, który był przyjacielem Kanta. Wydał pom. innemi Staatswirthschaft 5 tom. , Królewiec 1808 1811 r. Ostródzki powiat, leżący pomiędzy Warmią powiat olsztyński i Prusami Zachodniemi, ma 27, 89 mil kwadratowych, 67, 490 mk. , między którymi 43, 000 Polaków. Liczba ewangielików wynosi 61, 133, katolików 5, 493, żydów 644. W 1819 r. miał powiat 27, 496 mk. Długość powiatu wynosi 7 mil, szerokość 6 mil. Największa część obszaru jest wzgórkowatą. Dawniej uważano za najwyższy punkt w powiecie i w ogóle w Prusach Wschodnich okolicę pod Olsztynkiem i pod Łyną w pow. niborskim, jednak według mapy pruskiego sztabu generalnego wyższe są góry Kirnsdorfskie w zachodniej części powiatu, niedaleko od Dylewa, Wysokość ich dochodzi 313 mt. Północna 1 wschodnia część powiatu pokryte są lasami, z których miłomłyński, tabórski, tafalbudzki i grazymowski są najznaczniejszemi. Największą rzeką w powiecie jest Drwęca, mająca swój początek pod Drwęckiem Droebnitz, niedaleko od Olsztynka; płynie ona przez jezioro Drwęckie i stanowi potem granicę pomiędzy pow. ostródzkim i niemieckoiławskim. Przebiegłszy 238 klm. wpada do Wisły. Spad wód jest bardzo znaczny, wynosi bowiem 150 mt. Regulacya Drwęcy, potrzebna dla łąk nad nią i jeziorem Drwęckiem, jest zamierzoną. Kanał elblągski łączy jezioro Ejling na półn. granicy powiatu z Liwa Liebe pod Miłomłynem, za pomocą szluzy 3 mt. wysokiej. Tam rozdziela się i jednym ramieniem w korycie Liwy sięga na południe do jez. Drwęckiego, a więc do Drwęcy, drugiem zaś na zachód przez jezioro Abiszkar, przez które przeprowadzonym zostało w tamie sztucznie nasypanej, ponieważ woda kanału wznosi się 1 mt. nad poziomem jeziora. Oprócz tego Drwęca jest połączoną kanałem z jeziorem Szelągowskiem i kanałem Ilgen z jeziorem Gil Gross Gehlsee. Wpada do niej Grabiczka. Pasarga stanowi granicę pow. ostródzkiego z olsztyńskim. Z jezior zasługują na wzmiankę Drwęckie, 12 klm. długie, ale nie szerokie wznies. 95 mt. npm. , Szelągowskie, 15 klm. długie, ale bardzo wązkie, do niego wpada rzeczka Tabórza; inne jeziora są Mielińskie, Sicińskie, Świętańskie, Jemiołowskie, Płatyńskie, Ostrowin, Gugowo, Dąbrowo, Ejssing, z strumyków Żabin, Gryźlina, Lubienica z Gnojną, strumyk Młyński, Parowa. Powiat posiada 4 miasta Ostród, Olsztynek, Miłomłyn, Dąbrowno, 95 dóbr i 162 wsi. Parafie ewangielickie istnieją oprócz miast w Marwałdzie i Dylewie, Ruszkowie, Gierzwałdzie, Kraplewie, Szmykwałdzie, Mańkach, Mielnie, Żelaźnie i Wapliwie, Kurkach, Rygwałcie, Łukcie. Dawniej było w pow. więcej osobnych kościołów ewangiel. W Lipowie istniał kościół już w 1334 r. Z katolickich parafii ostródzka i dąbrowińska należą do bisk. chełmińskiego, olsztynkowska zaś do Warmii dekan. olsztyńskiego. Przez obszar powiatu przechodzi dr. żel. toruńskowystrucka. Powiat ostródzki w najdawniejszych czasach należał do storopruskiej wiemi saskiej. Przy rozpoczęciu kolonizacyi krzyżackiej istniały tam już liczne dobra pruskie, które następnie znikły, jak dobra Ildyka, Joduty i t. d. Pruski początek mają pom. innemi Glądy, Glaznoty Marienfelde, Parwułki, Lubajny, Warlity, Tolejny, Waszety, Kompity i t. d. W początku mieszkali tu Niemcy w większych masach; pamiątką ich osad są nazwy Gierzwałd, Szmykwałd, Łubsztynek, Tafalbuda, Jebark, Berkfreda i t. p. Jeszcze w XVI w. znaczną znajdujemy liczbę Niemców; w 60 lat później stosunek ten zupełnie się zmienił. W 1621 r. ludność całej ziemi ostródzkiej była po największej części polską. Kolonizacya przez Polaków z Mazowsza i z chełmińskiego wcześnie się rozpoczęła, albowiem już w 1374 roku był w ziemi ostródzkiej sędzią ziemskim Hanusz Leski, w 1382 r. Hejneman Uzdowski, w 1422 r. Teodoryk Dylewski. Do związku jaszczurczego należeli w 1440 r. pomiędzy innymi Jan Bażyński z Leszcza, Gunter Dylewski, Jan Uzdowski sędzia ziemski, Suchostrzyski, Gardyński. Szlachta była w powiecie bardzo liczną; w starostwach ostródzkiem, dąbrowińskiem i olsztynkowskiem znajdujemy około 150 rodzin szlacheckich. Od r. 1752 należały Ostród i Olsztynek do ówczesnego pow. morąskiego, Dąbrowno zaś do pow. niborskiego. Dzisiejszy powiat egzystuje od r, 1818. W obrębie powiatu leży Grunwald i Sztymbark Tannen

Ostród