panującej nad doliną Wisły, od której koryta dzieli je cała szerokość doliny około 2 wiorst. Żadna droga bita nie prowadzi do tej odosobnionej od świata osady. Jest tu kościół par. murowany, szkoła począt. ogólna, dom schronienia dla ubogich, urząd gminny, 121 dm. , 1068 mk. , 744 mr. ziemi do mieszczan należącej. W 1827 r. było 142 dm. , 850 mk. ; w 1860 r. 133 dm. drewn. , 919 mk. 174 żyd. . Jestto starożytna osada. Tędy szedł trakt dawny z Krakowa do Sandomierza. Ztąd często zatrzymywali się tu książęta krakowscy i królowie i odprawiali tu nawet rady colioquia. Musiał widocznie znajdować się tu gród czy zamek książęcy. Skupiona koło niego osada wzrastała w ludność. Przywilej Bolesława Wstydliwego wydany klasztorowi pokrzywnickiemu w 1262 r. datowany jest z Osieka. Na potwierdzeniu przywilejów tegoż klasztoru przez Leszka Czarnego w 1283 r. , czytamy w końcu in colloqia celebrato in Osiek die XI februarii. Z następnego 1284 roku mamy potwierdzenie przywilejów kollegiaty sandomierskiej, datowane, , Curie nostre, in Osiek, kalendis Aprilis. Że jednak wtedy O. nie był jeszcze miastem a tylko wsią królewską, świadczy nadanie wsi Kębłów, Stanisławowi z Chrobrza, przez Leszka Czarnego w 1285 r. , gdzie oświadcza, że nadana mu wieś będzie miała też same swobody co, , Osek vel Chorcin por. Kod. Małopol. , 77, 124, 126, 130. Kazimierz W. przebudował tutejszy zamek i często w nim gościł. W 1370 r. , wracając z nieszczęśliwych łowów pod Przedborzem, tu się zatrzymał i ze znacznem pogorszeniem zdrowia wyjechał ztąd do Krakowa na Korczyn. R. 1430 nadając Jagiełło miastu prawo niem. , ustanawia targ we środę, jako też jarmarki na ś. Piotra w okowach i na ś. Gala, po 3 dni trwać mające. Władysław Jagiel. w przywileju 1440 r. wyraża ponieważ okazało się z zeznań, iż obywatele Osszieka nigdy nie opłacali targowego w Opatowie, ani mostowego w Połańcu, stanowimy przeto, aby tamże niewymagano od nich takowych opłat. A nadto pragnąc podźwignąć zubożałych mieszkańców, pozwalamy im kupować sól w Bochni i sprzedawać ją u siebie. Jan Olbracht pozwala 1497 r. wystawić łaźnią, przeznacza z niej dochód na użytek miasta, pod obowiązkiem opłacania do skarbu król. po 3 wiardunki rocznie. Zygmunt I mając wzgląd na świeżo spalone miasto, uwalnia je 1518 r. od wszelkich danin i poborów na lat 8, wyjąwszy od nowego cła i czopowego. Miasteczko to, do stołowych dóbr król. należące, w najpomyślniejszych czasach pozbawione było przemysłu; lustracya z 1564 r. wzmiankując tylko o 8 rzeźnikach, zamilcza o rzemieślnikach. Między, , staw, w nym karpye. dochodami policza sczuky, kliescze, liny, okunye. Spusth trzeciego roku cziny mar. 90. Jezior 4 nad Wiszlą lyezą, s ktorich szie sthawy rybią y na potrzebe kuchniey, P. Starosthi y do szadzawek obraczayą, a ostatek przedawayą, czego cziny na rok plus minus mar. 10. Zaczętho barczie budowacz nad Wiszlą w dembinye. Dawayą od bydła kiedy stada zoną, w boru Bukowskym, albo w lieszie Jeziownyczkym od paszy, od stada citra aut ultra per gr. 5 aut 6. Według regestr. pobor. z 1578 r. płacił O. szosu in duplo 12 fl. 24 gr. Rzemieślników 56 dawało po 15 gr. Komorników było 30 po 6 gr. , warzących wódkę 3, łanów miejskich 4, hultajów 2, żebraczki 2 Pawiński Małop. , 205. Podług lustracyi z 1602 r. znajdowało się 2 rzeźników, opłacających po 1 zł. , wójt pobierał 6ty denar z czynszu miejskiego, dochód zaś z łaźni i od pędzących gorzałkę, których jest czterech, należy do miasta, pod obowiązkiem naprawiania dróg pobliskich. Z iezior prowenth zagynął, bo niektóre zaliazły, drugie graniczamy odeszły, iedno telko ieszce iest, ale nieuzythe prze zaroszl. Barczi dworskich na then czas niemasz, częsc opustoszało, częsc graniczami odeszło. Wkupuią szie z postronnych wszi do borow na szusz, ktorego wkupu dostawa sie fl. 40. Od bydła ktore pędzą na iarmarki biorą passnego od stada per gr. 5, dostawa szie na rok fl. 6. Zygmunt III wzbrania żydom 1605 r. pod surowemi karami, ażeby nie ważyli się osiadać; mieszczanom zaś zakazuje sprzedawać im domy, ogrody, łąki i wynajmywać mieszkanie. Podczas pamiętnego rokoszu, stanął Zygmunt obozem w O. przy końcu września 1606 r. ; zmiarkowawszy, iż związkowi łudzą go tylko nadzieją ugody, ruszył ztąd dla śledzenia ich dalszych kroków. Tenże król mając wzgląd na miasto, przez różne przygody do zupełnego zniszczenia przywiedzione per varios casus ad summam piane vastitatem redactum, przyczynia 1623 r. dwa nowe jarmarki. Lustracya 1663 r. podaje miasto zasiadło na 3 łanach, domow iest 53, rzeznikow 2, piekarzow 10, slosarz, kowalow 2, kusnierz, szewcow 6, garncarzow 2, tkaczow 2, krawcow 2, cyrulik, stolarzow 2. Ci rzemiesnicy czynszu zadnego nie płacą nescitur quo jure. Bań gorzałczanych 5, prowent roczny od kazdey baniey po fl. 2, nalezy do miasta za przywil. 1603 r. ita tamen ut hoo censum in publicos civitatis usus convertant. Powinni sie składać miesczanie na wuz woienny z Połanczany, opatrzony z ziwnoscią, z woznicą y dwiema haydukamy. Maią quit Postagenta pieniędzy podwodnych exactora, z zapłacenia takowych fl. 57 gr. 18 za lat trzy. Z zabytków przeszłości godzien uwagi mały kościołek na cmentarzu, modrzewiowy, dawniejszy od parafialnego, zniszczo

Osiek