szłości obszerne jezioro, które spłynęło, pozo stawiwszy po sobie bagniste zagłębienia, zwa ne Niemyje. Wody tego jeziora i okolicznej wyżyny daty początek rzece Orzyc, która od prowadza je do Narwi. Wody to spływają dwoma korytami jedno od wsi Pepłowo pod granicą pruską, płynie między wsiami Kula ny a Kuklinem, Wieczfnią, Pogorzelą a Bąka mi, Wąsoszem a Wasiłami, na długości 13 wiorst; drugiem, z prawej strony, ciągną się błota na długości 7 w. pomiędzy Sławogórą a Dębskiem i Grzybowem, Windykami i Bakułami a Wolą i. Kurkami, gdzie nurt rzeki pły nie pod ziemią. Obie odnogi łączą się pod wsiami Wasiły, Długokąty. Odtąd płynie w kierunku półn. przez 15 wiorst pomiędzy wsiami Długokąty a Tańskiem, Chmielewem a Łączynem, Grzebskiem, Kownatkami i Ma jami, Zaborowem a Kruszewem, Kukiełkami a Szemplinem, Szczepkowem, Gerwatami a Zembrzuziem, do młyna Janowskiego. Na tej prze strzeni błotnista dolina O. ma od 1 2 do 1 w. szerokości, liczne jazy dla połowu ryb, wresz cie grobla i tama pod Janowem sprowadzają rozlewanie się wody i wytwarzają prócz ba gien nadbrzeżnych rozległe błota pod Jano wem, do 200 włók w ogóle obejmujące. Od Janowa do Chorzel, na długości 2 mil, O. sta nowi granicę od Mazurów pruskich, następnie kierunek wschodni zmienia na południowy i połudn. wsch. i na Krasnosielc, Podoś, Młodzianowo, dosięga Makowa; od Zakliczewa zwraca się w kierunku wschod. połudn. i przez Szelków, Magnuszewo podąża ku Narwi, do której zlewa swe wody pod Przeradowem. Dopływy o. są z praw. brzegu Ulatówka al. Świniarka pod Mało widzem i Węgierka pod Młodzianowem. O błotach rz. O. ob. Kores pondent Płocki z 1880 r. , No 56. W 1412 r. istniała miejscowość Orzyca nad tą rzeką i na granicy Mazowsza; Wojciech z Orzycy poniósł szkodę w tym r. 1412 od Polaków 1 konia, co poświadczają starosta tamże, oraz Jan i Staśko, tamże. Br. Ch. Orzyc al. Orzyce, wś i fol. nad rz. Orzyc, pow. makowski gm, Smrock, par. Szelków. odl. 7 w. od Makowa. Posiada urząd gminny, cegielnią, 34 osad włośc. W 1827 r. było tu 16 dm. , 117 mk. Fol. O. rozl. w 1871 r. mr. 1528 gr. or. i ogr. mr. 327, łąk mr. 10, pastw. mr. 59, lasu mr. 982, zarośli mr. 127, nieuż. mr. 22; bud. mur. 1, z drzewa 15. Wś O. os. 34, z gr. mr. 217. Orzyńskie Budy, niem. Erbensche Buden, ob. Orzyny, Orzyny, niem. dawniej Erwein, dziś Erben, wś na Mazurach, pow. szczycieński, st. poczt. Dźwierzuty, 420 mr. O. istniały już r. 1414 i były później własnością Watkowskich al. Burskich. Niedaleko O. leżą Orzyńskie Budy Erbensche Buden. J. K Sem. Orzysz, jezioro pod miasteczkiem t. n. , w pow. jańsborskim, na Mazurach, ma 10 klm. długości i do 4 klm. szerokości. Strumień Muehlenflies, milę długości mający, łączy je z jez. Terkłą, stanowiącem część jez. Śniardwy. Orzysz al. Orzesz, niem. Arys, w dok. Arisz, Orsesche, Rosisch, miasteczko na Mazurach, pow. jańsborski, odl. 30 klm. od Leca, nad Strumie niem młyńskim Muehlepfliess, 1 milę dłu gim, wychodzącym z jez. Orzysz i wpadają cym do jez. Terkło. Mstko leży nad szosą pro wadzącą z Jańsborka do Leca, posiada kościół ewangielicki, 1306 mk. , sąd okręgowy, st. poczt. i telegr. Cztery jarmarki rocznie w lip cu na płótno. Cała parafia obejmuje 4450 Polaków i 1000 Niemców. W. mistrz Konrad Y. Erlichshausen dał r. 1443 Wawrzyńcowi Polakowi pozwolenie na lokowanie nowej wsi na 44 włókach chełmińskich, z których 4 so łeckie; oprócz tego nadał mu 10 włók na pra wie magdeburskiem, z obowiązkiem jednej służby konnej, w Nowej Wsi dzisiejsze Sum ki na północ od Orzysza. Wś O. należała do komturstwa Ryn i zaliczała się jeszcze w począt ku XVI w. do parafii w Okartowie. W 1544 r. jednak znajdujemy tu już osobnego księdza, imieniem Macieja. W 1642 r. była wś wła snością korony tak zw. ,, kammeramt i wy dzierżawioną. W 1726 roku został Orzysz miastem. J. K. Sem. Orzyszki 1. fol. szl. , pow. wileński, w 2 okr. pol. , o 38 w. od Wilna, 1 dm. , 16 mk. katol. 2. O. , wś włośc. , tamże, 4 dm. , 63 mk. katol. Orzawiec, prawy dopływ Suły, wpadającej z lewej strony do Dniepru. Orzwenta al. Orzwieta Birwita, prawy dopływ Dzisny, wpadającej z lewej strony do Dźwiny. Źródłami swemi sięga prawie Święcian. Przybiera rzkę Komajkę. Orzyca, rz. , prawy dopływ rz. Suły w gub. połtawskiej, 130 w. długa, płynie ku płd. zach. i płd. wsch. Powstaje z połączenia trzech rzeczek Sucha Orżyca, Syra Orżyca i Czumak. Orżyca I. mko, pow. łubieński gub. połtawskiej, nad rz. O. , znane od XVI w. , do 1782 należało do pułku łubieńskiego. Ma 137 dm, , 1378 mk. 2. O. , wś, pow. , przyłuski tejże gub. , nad tąż rzeką, 42 w. od m. pow. , 319 dm. , 2067 mk Oś, wś nieistniejąca obecnie, wymieniona pod 1638 r. w erekcyi par. Michów, w pow. lubartowskim. Oś, błoto na Polesiu słuckiem, 3 w. długie i 2 szerokie, otoczone błotami Jasień, Stryż i Hadzin, leży w kwaterze leśnej deniskowickiej, własności ordynatów nieświeskich. W po Orzyc Orzyc Orzyńskie Budy Orzyny Orzysz Orzyszki Orzawiec Orzwenta Orzyca Orżyca