cyą na 290, 000 rs. , 3 fabr. tytuniu, wyrabiające za 100, 000 rs. , 13 dystylarni za 397, 203 rs. i 3 fabryki mydła, produkujące na 95, 000 rs. Handel, mianowicie zbożem, drzewem i płodami rolnemi wielki, 3 jarmarki ożywione, targi tygodniowe. W 1876 r. dochód miasta wynosił 174, 884 rs. , rozchód zaś 174, 884 rs. Parafia katol. , arch. mohylewskiej, ma 2, 300 wiernych. Podług Siemionowa w 1865 r. było w O. 2055 katol, w tem 1934 mężczyzn. W mieście znajduje się st. dr. żel. orłowskowitebskiej, o 460 w. od Witebska a 360 w. od Smoleńska i dr. żel. moskiewskokurskiej, o 358 w. od Moskwy a 144 od Kurska. Założone w 1564 r. , pierwotnie warowne przeciwko napadom Tatarów. Za czasów cara Bazylego Szujskiego O. był kilkakrotnie pustoszony przez Polaków i Tatarów krymskich; w pobliżu jego zaszła potyczka oddziału Lissowskiego z wojskiem rossyjskiem pod wodzą Łykowa i kn. Pożarskiego. Od 1798 r. mto gubernialne. Orłowski powiat ma na przestrzeni 27068 w. kw. 176, 040 mk. , zajmujących się przeważnie rolnictwem. Powierzchnia wzniesiona i równa, grunt żyzny, lasy zajmują 13 przestrzeni. Zrasza Oka z dopływami. Orłowska gubernia graniczy na płn. z gub. kałuską i tulską, na wsch. z tambowską i woroneską, na płd. z kurską i czernihowską, na zach. z czernihowską i smoleńską. Utworzona w 1779 r. z dawnych prowincyi orłowskiej, siewskiej i jeleckiej, obejmuje 41059 w. kw. i pod względem administracyjnym dzieli się na 12 powiatów orłowski, bolchowski, briański, dmitroweki, jelecki, karaczewski, kromski, liweński, małoarchangielski, mceński, siewski i trubczewski. Powierzchnia po większej części równa, miejscami tylko falista; grunt w powiatach zachodnich gliniasty, mulisty i piaszczysty; powiaty wschodnie mają czarnoziem bardzo żyzny; do najurodzajniejszych należą pow. małoarchangielski, liweński i jelecki. Pod względem geologicznym w większej części panuje formacya dewońska, w mniejszej kredowa oraz na niewielkiej przestrzeni jurajska. Z rzeczy kopalnych znajduje się kamień wapienny na całej prawie przestrzeni gubernii, glina w różnym gatunku, kreda między m. Orłem a Briańskiem, torf i rudy żelazne w pow. trubczewskim i briańskim. Znaczniejsze rzeki Oka, Sosna, Don i Desna; jezior znajduje się 98 nieznacznych, bagna są tylko w części zachodniej, lasy zajmują 28 przestrzeni. Kli mat jest w ogóle umiarkowany i zdrowy, chociaż panują niekiedy silne wiatry z burzą połączone, tudzież mroźne zawieje, które znaczne szkody i klęski zrządzają. W powiatach zachodnich, obfitujących w lasy, żyły dawniej nad brzegami rzeki bobry, dziś znajduje i się tam wielka liczba niedźwiedzi i borsuków; j zajęcy, lisów, wiewiórek wszędzie jest znaczna ilość. Z ptaków są jastrzębie, sowy, kuropatwy i t. d. , z przelotnych żórawie, dzikie kaczki i gęsi, bekasy, przepiórki i t. p. W wodach poławiają się sandacze, leszcze, szczupaki, kiełbie, karasie, jazgarze i t. d. W Deśnie i Oce znajdują się sumy, sterlety, niekiedy jesiotry; najlepsze raki są w rz. Nerwie, wpadającej do Desny. Liczba mieszkańców wynosi 1, 596, 881 głów, trudniących się głównie rolnictwem, przemysłem i handlem. Podług kalendarza Hurlanda za 1879 80 było w gub. 2160 żydów. Handel jest w silnym rozwoju, a głównym jego przedmiotem jest zboże w części południowej, konopie i olej konopny. Z licznych zakładów fabrycznych 3168 fabryk, zatrudniających 20521 osób i produkujących za 12, 000, 000 rs. rocznie, odznaczają się przed innemi słynne fabryki szkła Malcowa, leżące w pow. briańskim. W gubernii znajduje się 12 miast, 86 słobód, 744 siół, 852 przysiołki, 1994 wsi i 150 fol. Pod względem historycznym O. gub. była niegdyś siedzibą Siewierzan i Wiatyczów, w X w. połączonych z Rusią. W epoce podziałów należała do ks. perejasławskiego, suzdalskiego i czernihowskiego, w XIII w. Tatarzy zamienili ją na pustynię, część zaś zachodnia dostała się Litwie i o nią do początku XVI w. toczył się spór z w. ks. moskiewskiem, w skład którego weszła. J. Krz. Orelgród, osada w Nowoserbii, ob. Olwiopol Oremba al. Oremby, pustkowie, pow. odolanowski, w okolicy Raszkowa i Śulmierzyc, poczta i okr. wiejski w Daniszynie; 5 dm, i 27 mk. Orenburg, mto gubernialne warowne, na pr. brz. rz. Ural, pod 51 45 płn. szer. a 72 46 wsch. dług. , o 210425 w. od Petersburga a 1500 w. od Moskwy odległe, ma 45534 mk. , 12 cerkwi, kośc. katol. , ewang. , 5 meczetów, korpus kadetów, szkołę wojskową i pirotechniczną, szkoły powiat. męż. i żeńskie, instytut mikołajewski wychowania panien, szkoła dla dzieci Kirgizów, leśna i rolnicza. Wiele zakładów dobroczynnych, arsenał, ogród publiczny, bank miejski, 38 fabryk i zakładów przemysłowych, znaczniejsze łoju, skór i kleju. Handel bardzo znaczny, przed kilkunastu laty wywóz oceniano na 2 mil. rs. , przywóz zaś na przeszło 3 mil. rs. Założone w 1735 r. przy ujściu rz. Ori do Urala, gdzie dziś forteca Orsk, przeniesione w 1742 r. na dzisiejsze miejsce; pamiętne jest w latach 1773 1774 sześciomiesięcznem oblężeniem przez Pugaczewa. Kościół paraf. kat. murowany, pod w. N. M. P. Loretańskiej, wzniesiony w 1834 r. , powstał ze składek zesłańców po 1831 r. , których w samym O. było podówczas do 300 osób. Parafia ta, należąca do archid. mohylew

Orełgród

Orelgród

Oremba

Orenburg