30 wsi i 6 zaśc. i miały 58, 780 dzies. rozległości. Okrąg wiejski O. składa się z mka O. , mającego w 1864 r. 251 dusz rewiz. włościan skarbowych. Gmina O. , należąca do 2 okr. pol. do spraw włośc. w Kowieńskiej Wace, oraz 4 rewiru powołanych do służby wojskowej z pow. trockiego w Mereczu, składa się z 10 okręgów wiejskich O. , Mergażery, Druckuny, Przełaje, Żuraciszki, Marcinkańce, Bortele Borciele, Girajcie, Jakańce i Bobrzyski, ma 43 wsi, 428 osad i 4282 mk. Podług spisów z 1864 r. 1476 dusz rew. włośc. skarb. i 262 włośc. uwłaszczonych. 2. O. al. Wieczki, mały zaśc. nad rz. Swisłoczą, pow. ihumeński, przy drodze z Łapicz do Izborska, o 1 w. ku zach. od tego ostatniego miejsca; ma 3 osady; grunta lekkie, łąk obfitość, okolica poleska, bogata w dary natury. J. Krz. A. Jel. Orata, szczyt w pow. kimpoluńskim, w dziale górskim Obczyna, ma 1284 mt. wznies. Oratów, mko nad rzeczką Żywią al. Rośką Gniłą i Neminką al. Rośką Nemińską, pow. lipowiecki, na granicy pow. taraszczańskiego, w 1 okr. pol. Ilińce, gm. Oratów, odl. 35 w. na wschód od Lipowca a 235 w. od Kijowa. Rośka Gniła tworzy tu wielki staw, mający do 2 w. długości a około 400 saź. szerokości. Na uformowanym przez staw ten półwyspie rozłożyła się główna część mka, z placem targowym, sklepami, cerkwią i kościołem katol. Ma ono 1263 mk. prawosł. , 82 katol. i 386 żyd. , oraz 3790 dzies. ziemi należącej obecnie do kilkunastu właścicieli, z których największą część, bo 1650 dzies. , posiadają Szymanowscy, drogą kupna od Bobrowskich. Cerkiew par. Uśpieńska, drewniana, wzniesiona w 1787 r. na miejscu dawniejszej, uposażona 68 dzies. ziemi. Do par. prawosł. należy wś Łopatyn. Kośc. par. kat. ś. Stanisława Bisk. , wzniesiony w 1845 r. z muru przez parafian, na miejsce dawniejszego, wzniesionego w 1765 r. przez Stanisława Wojnę Orańskiego, podczaszego czernich. Parafia katol. , dok. berdyczowskiego, istnieje od 1774 r. i ma 1021 wiernych, filią w Mierzwinie i kaplicę w Żywotowie, Sołohubówce i Osiecznie, dawniej także w Łukaszówce. W O. istnieje także dom modlitwy żydowski, gorzelnia i cegielnia oraz odbywają się targi co dwa tygodnie. Miejscowość ta jest miedzą przedziałową wód, z których jedne spływają do Dniepru, drugie do Bohu. o. był z dawnych lat gniazdem rodzinnem domu Oratowskich i Kleszczewskich. Dwie te rodziny silnie się zakorzeniwszy na swych siedzibach, nie dały się ruszyć z miejsca, pomimo że większa część ziemian bracławskich, od czasu gdy ich kraj stał się polem najazdów tatarskich, zniszczona i zubożona, z czasem dała się wywłaszczyć przez tak zwanych, , mocnych ludzi czyli optymatów z Wołynia. W 1584 r. włada, jak to widzimy z akt, jedną częścią O. Serhij Oratowski i w tymże roku oddaje on tę część swoję wnukowi Andrzejowi. Andrzej miał synów Wasyla, Bohdana i Seweryna. W 1630 r. d. 29 list. bracia Wasyl, Bohdan i Seweryn Oratowscy, wraz ze Stefanem Kublickim i Hryhorym Juszkowskim podzielili się częścią O. i wioską Starym Oratowcem Op. Akt Kiewsk. Cent. Archiw. , 14, str. 53. W 1640 r. mają swoje sortes na O. Iwan Oratowski, syn Wasyla, i dwóch synów Seweryna Wasyl i Seweryn. Drugą zaś połowę tegoż O. posiada jednocześnie Stefan Kleszczewski. Ale w 1648 t. wybuch Chmielnickiego sprowadził na O. klęskę. Po pięciodniowym szturmie miasteczko Oratów zostało wzięte przez Kozaków i Tatarów, zamek zburzony a domy mieszkańców zrabowane i spalone. Ślady zamku w wałach obwodowych są i dziś jeszcze widoczne. Odtąd zainstalowali się tu Kozacy. O. przestał już być siedliskiem swoich dziedziców. Ale za, , ruiny miejsce to zostało ogołocone zupełnie z ludności. Około zaś 1713 r. , gdy właściciele ziemscy zaczęli wracać do swoich pustek, wtedy i Oratowscy wrócili do O. W 1765 r. O. dostaje się w spadku po Oratowskich Stanisławowi Orańskiernu, chor. czernichowskiemu, który przez założenie słobody półwolnej, pobudził miasteczko do życia. R. 1784, gdy córka tegoż Stanisława Orańskiego, Antonina, wyszła za Antoniego Pułaskiego, O. przeszedł w dom Pułaskich. Antoni Pułaski tytułował się, , na Pułaziu, warecki, szereszeński ssta; rotmistrz kawaleryi narod. ; na kluczach Hołobeckim, Derażeńskim, Oratowskim, Torskim etc. dziedzic. Był on synem Józefa Pułaskiego, ssty wareckiego, a bratem Franciszka Ksawerego, marszałka konfederacyi Barskiej, który poległ walecznie pod Łomazami i Kazimierza, bohatera tejże konfederacyi. Ale Antoni nie poszedł torem ojca i braci swych. Wprawdzie w młodości walczył on w szeregach konfederackich, ale wzięty następnie do niewoli i zesłany do Kazania, w wojnie podczas buntu Puhaczewa odznaczył się i wziął w nagrodę 2000 dukatów rocznej pensyi, ze stopniem generał lejtenanta w wojsku regularnem. Po upadku konfederacyi Barskiej, wróciwszy do kraju, sprzyjał sejmowi czteroletniemu, ale po upadku konstytucyi 3 maja uczynił akces do konfederacyi targowickiej, był obrany marszałkiem wołyńskim i otrzymał stopień generał majora wojsk Rzpltej. Na sejmie grodzieńskim, kiedy Szczęsny Potocki wyjechał do Petersburga jako poseł, Antoni Pułaski, na żądanie Siewersa, został zastępcą tegoż Potockiego na marszałkostwie konfederacyi. W końcu tenże Antoni Pułaski, według Bartoszewicza, doszedł do godności hetmana poln. koron

Orata

Orata

Oratów