sarzysku, 536 mt. pod mostem na gościńcu z Izdebny do Wisły, 454 mt. most poniżej ujścia Olecki, 386 mt. w Jabłunkowie, 334 mt. pod Bystrzycą, 267 mt. Mała Łąka poniżej Cieszyna, 242 mt. pod wsią Łąką, 224 mt. pod Frysztatem, 210 mt. , ujście Piotrówki, 203 mt pod Wilmerowicami, 196 mt. ujście. Ogólny spad 453 mt. , na 1 kil. 5 mt. Poboczne dopływy z pr. brzegu Radwanów, Kostków, Rogowiec, Komparzów, Głuchowa, Wędrynka, Lisznica, Stawiska, Puncówka, Zgarbaty, al. Bóbrka, Piotrówka i pot. Turze; z lew. zaś brzegu Gliniany pot. , Olecka pot. , Liski pot. , Łomna, Czerny, Milików, Kopytnica, Liderów, Tyra, Bystrzyca, Nieborówka, Ropiczanka i Stonawka. Br. G. Olsza, niem. Olsau, 1531 Oldsa, 1603 Olssa, wś. nad rz. Olszą dopływem Odry, pow. raciborski, par. Wielkie Gorzyce. Posiada kaplicę, szkołę katol. , 502 mk. katol, 1375 mr. , w tem 1138 mr. roli, 1861 r. . Olszak 1. os. młyn. , pow. nieszawski, gm. Czamanin, par. Świerczyn, odl. 42 w. od Nie szawy. Roz. mr. 83 gr. or. i ogr. mr. 63, łąk mr. . 15, nieuż. mr. 5; bud mur. 4, z drzewa 3; młyn wodny, pokłady torfu. 2. O. , os. , młyn. nad rz. Białą, pow. rawski, gm. Maryanów, par. Biała, ma 1 dm. , 8 mk. ziemi 20 mr. W 1827 r. 1 dm. , 3 mk. 3. O. , wś, pow. garwoliński, gm. Wilga, par. Mniszew, ma 5 dm. , 20 mk. , ziemi 63 mr. 4 O. Stary, O. , fol. i O. Nowy, pow. pułtuski, gm. Kleczowo, par. Pułtusk. W 1827 r. O. Stary miał 4 dm. , 40 mk. , a O. Nowy, 1 dm. , 8 mk. 5. O. , os. włośc, pow. rypiński, gm. Wompielsk, par. Radziki, odl. o 15 w. od Rypina, wiatrak, 1 dm. , 9 mk. , 55 mr. Br. Ch. Olszak, niem. Olschakmuehle 1. os. młyn. na Cybinie, pow. poznański, między Poznaniem i Swarzędzem, pod Kobylem Polem, własność Roberta Ossolińskiego, ma 4 dm. , 25 mk. , obszaru 45 ha, cz. doch. grunt. 270 mr. ; par. i poczta w Poznaniu, okr. wiejski w Komandoryi. 2. O. , os. młyn. na Głównie, w pow. średzkim, o 5 klm. na zach. od Pobiedzisk; par. i poczta w Pobiedziskach, okr. wiejski w Holendrach Jerzyńskich; 2 dm. i 28 mk. , właściciel Fryderyk Wolter. Przed 1793 r. O. należał do starostwa pobiedzińskiego. 3. O. , niem. Elsenwerder, os. leśna, pow. obornicki, na północ. zach. od Ryczywoła, pod Holendrami Połajewskiemi; ob. Olszewniak. E. Cal. Olszak, kol. , pow. lubawski, st. poczt. Łąkorz, par. kat. Ostrowite, ew. Biskupiec. W 1868 r. 14 dm. , 123 mk. , 100 kat. , 23 ew. , O. należy do dóbr ostrowickich. Olszaki, pow. ostrowski, gm. Długosiodło, par. Lubiel. W 1827 r. było 7 dm. , 59 mk. Olszan, niem. Erlenmuehle al. Olczan, młyn, pow. lubawski, st, poczt. Montowo, par. kat. Prątnica, ew. Lubawa, 208, 58 mr. W 1868 r. 10 bud. , 3 dm. , 44 mk, 8 kat. , 36 ew. Młyn ten leży nad stawem, także Olszan się zowiącym ob. Inwentarz bisk. chełm. z 1733 r. , str. 73. Olszana, ob. Olszanka, rz. Olszana, mko przy ujściu ruczaju Maźniki do rzki Olszanki, pow. zwinogrodzki, o 25 w. płn. wsch. od Zwinogródki, o 18 w. od st. dr. żel. chwastowskiej Horodyszcz a 185 w. od Kijowa, okr. pol. w mtku Szpole, par. kat. Zwinogródka. Ma 2851 mk prawosł. , do 100 katol. i 850 żydów. Dwie cerkwie drewniane Uśpieńska, wzniesiona w 1778 r. na miejscu dawniejszej, która podług wizyt. dziekana śmilańskiego z 1746 r. była wystawiona w 1726 r. około starej, i Nikołajewska, fundowana w 1840 r. , na miejscu dawniejszej z 1700 r. Podług wspomnianej wizyt. do każdej z tych cerkwi należało po 70 osad parafian. W końcu XVIII w. była tu kap. kat. par. śmilańskiej, później zwinogrodzkiej. Dalej w O. znajduje się szkoła ludowa, cukrownia i rafinerya, założona w 1868 r. , jedna z lepszych w gubernii, oraz odbywają się targi tygodniowe co niedziela. Nadto jest tu zarząd klucza olszańskiego, mającego 27, 009 dzies. i 6676 dusz rewiz. , w skład którego wchodzą wsie O. , Werbówka, Petryki, Tołsta, Zielona Dubrowa Dąbrowa, Tatarówka, Majdanówka, Morzyńce i Woronówka. W mku schodzą się trzy drogi z Korsunia, Szpoły i Zwinogródki; znajdują się ślady dawnego wału ziemnego oraz fundamentów jakiegoś budynku. W okolicy mnóstwo uroczysk, z gruzami siedzib ludzkich i resztkami sadów, niegdyś futory mieszczan olszańskich. Z uroczysk tych wymieniane są Krugłe Łozy, jar Charczewski i Szelewszczyzna. Podług podania O. przed laty miała być wielkiem miastem i sławiła się w okolicy żyznością wybornych gruntów i bogactwem mieszkańców, zkąd poszło przysłowie Olszana kochana. Z dokumentów historycznych wiemy, że O. osadzoną została po 1638 r. staraniem hetmana Stanisława Koniecpolskiego, właściciela niedalekiego Mlijowa, na warunkach najrozleglejszej słobody ob. Mlijów, t. VI, 523. W czasie wojen kozackich a następnie hajdamaczyzny pod 0. miało miejsce kilka potyczek. Od tego czasu mieszkańcy jej zbiednieli, do czego przyczyniło się wycieńczenie ziemi i wycięcie okolicznych lasów. W pierwszej połowie zeszłego wieku O. należała do dóbr śmilańskich ks. Lubomirskich, którzy sprzedali je ks. Potemkinowi. Po jego śmierci wraz z całą Śmilańszczyzną przeszło na Eugelhardtów, po których w 1830 r. otrzymała w spadku hr. Aleksandra Branicka. O O. znajdują się liczno wzmianki w Pamiat. Kij. Arch. Kom. i w Arch,

Olsza

Olsza

Olszak

Olszaki

Olszan

Olszana