Ten wyniosły taras bezleśny, kamienisty, nieurodzajny, śród którego rozłożył się Olkusz, nie posiada żadnych wód bieżących ni wodozbiorów. Jedna tylko rzeczka Baba, głośna ze szkód zrządzonych w kopalniach Olkusza, płynie leniwo i ginie w warstwie grubego piasku tak zwanej kurzawki. Południowo wschodnia część powiatu przy dość szybkim obniżaniu się ku dolinie Wisły przedstawia nam cały szereg dolin a właściwie jarów wyżłobionych w wapiennej skale wyżyny, przez spływające wody. Jary te, dzięki przerzynającym je strumieniom, i naniesionej przez wody glinie, odznaczają się bujną roślinnością, żyznością gleby i malowniczemi kształtami ścian skalistych, nadających im pozór górskiej okolicy. Z dolin tych najgodniejsze uwagi Ojcowska i Bentkowicka. Historyczne Racławice leżą także w jednym z takich zagłębień, ciągnących się mniej więcej równolegle od siebie ku dolinie Wisły. Szczegóły odnoszące się do budowy geologicznej obszaru zajętego przez powiat olkuski, można znaleźć w pracy J. B. Puscha, , 0 formacyi kajprowej w Polsce ogłoszonej z rękopisu przez Br. Rejchmana w Pamiętn. Fizyograficznym z 1882 r. str. 134 i nast. . Gleba powiatu na wyżynach piaszczysta, kamienista, nie żyzna. W dolinach rzek w części północnej powiatu i w kącie połudn. wsch. o wiele lepsza. Dobrą glebą odznaczają się wsie Sieciechowice, Minoga, Rzeplin, Cianowice, Szczodrkowice, Przybysławice, Skała, Owczary. Wola Libertowska, Maloszyce. Nieżyzne grunta mają Osiek, Zederman, Witeradów, Pszeń, Podlesie, Niesułowice, Podzamcze, Gorenice. Ubóstwo gleby nagradzają w części bogactwa mineralne a mianowicie galman znajdujący się na obszarach Olkusza w kopalniach Stary Olkusz, Jerzy, Krążek stanowiących własność rządu. Bogate kopalnie w Eolesławiu eksploatuje właściciel Kramsta. W Kluczach hr. Renard dobywa rudę żelazną. W Sławkowie odbywa się poszukiwanie węgla. Pod względem geologicznym obszar pow. olkuskiego i przyległego będzińskiego, stanowią dalszy ciąg Szląska. Jak historya miast i osad tutejszych przypomina kolejami i warunkami rozwoju, dzieje miast Szląska tak i dzisiejsze zagarnięcie przemysłu górniczego i fabrycznego przez Niemców, jest dalszym ciągiem procesu germanizacyjnegoo, odbywającego się zdawna na Szląsku. Obszar powiatu wynoszący 110, 520 dzies. tak się rozdziela Ziemie orne 66, 620 dzies, lasy 22, 552 dzies. , nieuż. 12, 209 dzies, ogrody i sady 2, 961 dzies. , pod siedzibami, drogami i t. p. 2, 106 dzies. , łąk 296 dzies. Obszar leśny w 1880 r. obejmował 27, 339 mr, lasów prywatn. nieurządzonych 12. 315 mr. , urządzonych 4, 272 mr. , lasów zasianych po wycięciu 7, 937 mr. , wyciętych a nie zadrzewionych 2, 569 mr. , oddanych włościanom za serwituty 871 mórg. Sadów dworskich było 175 mr. , włościańskich 850 mr. , w osadach 82 mr. Ziemia należy do kościołów i klasztorów 98 dziesiątyn, do rządu 9364 dzies. , do miasta Olkusza 3, 819, do stowarzyszeń prywatnych 283 dzies. , do szlachty 14, 474 dz. , do posiadaczy drobnych nie szlacheckiego pochodzenia 22, 603 dz. , do włościan 59, 878 dz. Z liczby 78 większych posiadłości należą do Niemców dobra Bolesław, Niesułowice, Zawada. Gorenice, Klucze. Produkcya rolna powiatu O. przedstawia według wykazów urzędowych wysiewu pszenicy ozimej 6090 czetw. , jarej 785 cz, żyta ozimego 22657 cz. , owsa 17569 cz. , jęczmienia 11691 cz. , tatarki 1560 cz. , kartofli 55834 cz. i w ogóle innego jarego ziarna 2505 czetw. Zbiór wydał pszenicy zimowej 32533 cz. , jarej 2255 cz. , żyta 85705 cz. . owsa 101950 cz. , jęczmienia 95596 cz. , tatarki 3276 cz. , kartofli 273536 czetw. 1885 r. . Przemysł fabryczny dość rozwinięty. Istnieją następujące zakłady 1 papiernia z prod. roczną na 300, 000 rs. , zajmuje 182 robot. ; J fabryka drutu z prod. 45, 900 rs. i 82 robot. ; 2 fabr. bibuły z prod. 45, 486 rs. i 125 robot. ; 1 fryszerka z prod. 11, 300 rs. i 5 robot. ; 4 garbarnie z prod. na 27, 900 rs. i 8 robot. , 1 gorzelnia z prod. 32, 000 rs. i 6 robot. ; 2 browary z prod. na 5, 854 rs. i 5 robot. ; 1 miodosytnia z prod. 385 rs. ; 1 fabr. kafli z prod. na 1, 200 rs. i 4 robot. ; 1 słodownia z prod. na 30, 000 rs. i 17 robot. , 1 piec wapienny z prod. na 600 rs. i 2 rob. ; 2 cegielnie z prod. 960 rs. i 4 rob. ; i przędzalnia z prod. na 10, 000 rs. i 10 robot. ; 1 młyn parowy z prod. na 86, 940 rs. i 13 robot. ; 4 młyny amerykań. z prod. na 63, 209 rs. i 13 robot. ; 70 młynów wodnych zwyczajnych z prod. na 79, 270 rs. i 78 robot. ; 18 tartaków z prod. na 23, 225 rs. i 30 robot. W ogóle 112 fabryk, z prod. na 705, 229 rs. i z 413 robot. Główną drogą komunikacyjną w obrębie powiatu jest świeżo otworzona kolej z Dąbrowy do Iwangrodu, przerzynająca powiat na długości 44 wiorst ze stacyami Sławków, Olkusz, Wolbrom. Dróg bitych I rzędu 16 wiorst, II rzędu 60 wiorst, powiatowych dróg bitych 30 w. , zwyczajnych, zwykle w złym stanie 114 1 4 w. Ludność powiatu w 1867 r. wynosiła 78, 108, obecnie wzrosła do 102, 209, około 4000 na 1 milę kwadr. . Podług wyznań jest 90, 994 katol. , 55 prawosł. , 93 prot. , 11, 050 żydów. Według stanu 413 szlachty, 10, 070 mieszczan, 91, 706 włościan. Według płci 49, 660 mężcz. i 52, 533 kob. W 1885 r. było w powiecie 26 szkół początkowych ogólnych w miastach i wsiach Olkusz, Kromołów, Ogrodzieniec, Pilica, Skała, Sławków, Wolbrom, Żarnowiec, Bolesław, Chlina, Jangrot,

Olkusz