żeniu, nad stawem uformowanym przez Mereczankę i z tego powodu w XVI w. często było nawiedzane przez obu Zygmuutów. Tutaj Zygmunt August, prowadząc w 1551 r. zwłoki żony swej Barbary z Krakowa do Wilna, powitany był d. 19 czerwca przez senatorów litewskich i wyniósł Mikołaja Czarnego Radziwiłła, marszałka i kanclerza w, litew. , na godność wwody wileńskiego. Głownie pamiętne są O. głośną w historyi nierządu walką dwóch potężnych rodzin litewskich Sapiehów i Ogińskich, zwaną wojną Olkienicką. Powiększający się nierząd wewnętrzny na schyłku panowania Jana Sobieskiego, postawił Litwę w najopłakańszym stanie. Trzęśli ją samowolnie możno władcy, gniotąc swą przemocą gmin szlachty i natrząsając się z praw i władzy królewskiej. Szczególniej Sapiehowie, najmożniejsi po upadku domu Paców, tak się dumą swą i przewagą dali we znaki szlachcie litewskiej, że prawie całą Litwę oburzyli na siebie. Trwało to już od lat kilku, gdy drobna okoliczność rozżarzyła pożar oddawna tlejący. W 1690 r. dwaj ks. Wiśniowieccy zelżeni zostali w Wilnie na ulicy od sług hetmana Sapiehy i chociaż młody Sapieha dał pomoc rannym i ubolewał nad ich wypadkiem, Wiśniowieccy wyjechali z miasta i poburzyli szlach tę do związku. Zebrała się ona we 20, 000 w pow. oszmiańskim pod Lipniszkami i obrawszy pułkownikiem generalnym Michała Serwacego Korybuta Wiśniowieckiego, wyruszyła zbrojnie ku Olkienikom. Oprócz Wiśniowieckich głównymi przywódcami tej wyprawy byli Ogińscy, Pociejowie, Pacowie, Słuszkowie i Brzostowscy. Jednocześnie Sapiehowie zebrali pod Wilnem dla własnego bezpieczeństwa do 9000 wojska domowego i z cudzoziemców złożonego. Wówczas król August II wysłał referendarza koronnego Szembeka, aby obu stronom w imieniu jego zakazał wszelkich kroków gwałtownych. Poseł ten wykonał najprzód zlecenie swoje w obozie ziemian pod Lipniszkami a potem udał się do obozu Sapiehów. Lecz rozjątrzenie wzajemne było tak wielkie, że na zakazy podobne nie uważano. Wiśniowiecki stanąwszy o 8 mil od Wilna obozem, wzrósł w siły za przybyciem ssty żmujdzkiego Ogińskiego, który mu kilka chorągwi przyprowadził. W tej chwili wystąpił jako rozjemca biskup wileński Brzostowski. Szlachta, do której obozu przybył, ulegając jego przedstawieniom, okazała skłonność do zgody, pod warunkami, które mu wręczyli a które przez dwóch konnych posłał zaraz Sapiehom. Ci jednak stojąc już tylko o milę od obozu szlachty, nie chcieli godzić się pod warunkami, zdaniem ich zbyt uciążliwymi, a co gorsza uderzyli 17 listopada po nieprzyjacielsku na oddział szlachty za furażem wysłany. Rozgniewana tem do reszty szlachta ruszyła nazajutrz na obóz przeciwników a zwiódłszy z nimi krwawą bitwę pod Lejpunami, a l 1 2 mili od Olkienik, zadała im zupełną klęskę. Michał Sapieha, koniuszy w. lit. , syn hetmana, który najdłużej opór stawiał, musiał się w końcu poddać, ubezpieczony przez Ogińskiego słowem, że mu się nic złego nie stanie. Lecz szlachta rozjątrzona na niedawne z rozkazu Sapiehów rozstrzelanie Białozora, pomimo usiłowań biskupa Brzostowskiego, rozsiekała 19 listopada jeńca. Tenże sam los spotkał Wojnę, sstę brasławskiego, i wielu innych. Poczem d. 22 listopada ogłoszono Sapiehów, z wyjątkiem linii kodeńskiej, za nieprzyjaciół ojczyzny i za wyjętych z pod prawa, odsądzając ich przytem wraz z potomstwem od czci, dóbr i urzędów. Z opisów tego wypadku najważniejszy Załuskiego w Litterae famil. , t. II, oraz Justyna Narbuta w Dziejach wewnętrznych narodu litewskiego t. II przychylny dla Sapiehów. Wierszem zdarzenie te opisał Onufry Korytyński ogłoszony w, , Źródłach do dziejów polskich, Grabowskiego i Przeździeckiego, t. I. Pod O. była również silna utarczka 22 lutego 1706 r. pomiędzy pułkownikiem szwedzkim Duker, wysłanym dla zasłonięcia wojsk Potockiego, wwody kijowskiego, i Sapiehy, wwody wileńskiego, stronników Leszczyńskiego, a dywizyą rossyjską Bauera, połączonego z oddziałami Wiśniowieckiego, Ogińskiego i Zaranka, stronników Augusta II. Sstwo niegrodowe olkienickie podług metryki obejmowało w sobie miasteczko O. , wś Lejpuny i przyległości. W 1771 r. posiadał je Granowski, ssta tarnogórski, opłacając zeń kwarty złp. 2683 gr. 7, a hyberny złp. 4360. Ostatnim sstą po Ludwiku Pocieju, strażniku w. ks. lit. , był w 1794 r. Michał Granowski, ostatni potomek tego rodu. O O. znajdują się wzmianki w Pamiat. Kij. Arch. Kom. , t. II, cz 2 94, 159 i w Kronice Wieliczki, t. III 552. J. Krz. Olkiewicze, wś, pow oszmiański, w 1 okr. pol. , gm. Kucewicze, okr. wiejski Nowosiółki, o 15 w. od gminy, a 5 w. od Oszmiany, 6 dm. , 95 mk. kat. w 1864 r. 33 dusz rew. ; należy do dóbr Nowosiółki, Czapskich. Olkinie, zaśc. szl. nad stawem, pow. wileński, w 3 okr. pol. , o 61 w. od Wilna, 2 dm. , 5 mk. katol. Olkowakępa, wś włośc. nad rz. Omulew, pow. przasnyski, gm. i par. Baranowo, odl. o 40 w. od Przasnysza, ma 3 dm. , 19 mk. , 77 mr. obszaru, Olkowicze, wś kośc. zwana miasteczkiem, pow. wilejski, w 2 okr. pol. , gm. Krajsk, okr. wiejski Stajki, o 3 w. od gminy a 46 w. od Wilejki, 16 dm. , 141 mk. katol. w 1864 r 35 dusz rew. ; należy do dóbr Czarnorucz, Ko

Olkiewicze

Olkiewicze

Olkinie

Olkowa

Olkowicze