mirskich, żona Wacława Rzewuskiego, hetm. pol. kor. W r. 1765 odprawiła się w 0. kapituła zakonna, na której było 60 kapucynów. W tym samym roku umarł kś. Klemens z Krakowa, kapucyn Franciszek Grygielski głośny kaznodzieja. Przez kilka lat przebywał przy królu Stanisławie Leszczyńskim w Lotaryngii; był prezydentem klasztoru w Kutkorzu. Gdy zasłabł, przewieziono go do O. na kuracyą, poczem tu umarł i pochowany. W r. 1768 umarł tu kś. Andrzej Dobrawski, budowniczy klasztoru i kościoła a oraz gwardyan konwentu. Około r. 1769 zakończył życie w tutejszym klasztorze słynny awanturnik Marcin Polanowski, syn dziedzica wsi w okolicach Kołomyi, urodzony na początku XVIII w. czyt. Przyjaciel Ludu, Leszno 1842, t. II, str. 262 i Tygodnik Katolicki, Grodzisk 1864, t. V, str. 194. W r. 1785 rozkazano kapucynom ustąpić z O. , co sprowadziło wielkie spustoszenie klasztoru i kościoła, z którego zrobiono magazyn zbożowy. Najkosztowniejsze obrazy z kościoła sprzedano, inne pokradziono. Większy dzwon z dzwonnicy sprzedano żydom. Klasztor, ogołocony ze wszystkich ozdób, przemieniono na lazaret wojskowy. Niepowetowaną szkodę poniósł wówczas kościół w malowidłach, gdyż miały tu być obrazy sławnego Leksyckiego, bernardyna, i obraz wielki pędzla sławnego Szymona Czechowicza, przedstawiający wskrzeszenie Piotrowina. Biblioteka znikła również bez śladu. Nawet ciała umarłych wyrzucono z pod kościoła. Seweryn Rzewuski, fundator, wraz z żoną brata zostali pochowani w kaplicy Chrystusa ukrzyżowanego w łacińskim kościele parafialnym. Wkrótce potem cesarz Józef II jadąc do Brodów obaczył klasztor w O. , a dowiedziawszy się, że zamieniono go na lazaret, kazał tenże przenieść gdzie indziej, a klasztor wraz z kościołem oddać kapucynom, którzy też z różnych klasztorów tu przybyli d, 30 stycznia 1788 r. i otrzymali zaliczkę 12, 000 złp. na odnowienie zniszczonych gmachów. Pierwszym gwardyanem teraz był Honorat Czuryło. W r. 1806 spalił się kościół parafialny wraz z pro bostwem, a nabożeństwo przeniosło się do kapucynów, w których klasztorze proboszcz z wikarymi zajął pomieszkanie. W r, 1808 przeniósł się kś. Juchnowski, proboszcz, na kanonika do Lwowa, a kapucyni utrzymywali parafią do 1809 r. . W r. 1837 odprawiła się tu kapituła kapucynów. D. 23 stycznia 1838 r. wieczorem było w O. trzęsienie ziemi i klasztor cały trzeszczał, a gdzieniegdzie popękały mury klasztorne. Prócz tego znajduje się w O. na cmentarzu kościołek murowany pod wez. ś. Katarzyny, a w zamku kaplica prywatna. Parafia gr. kat. także w miejscu, dek. oleski, archidyec. lwowska. Bo tej parafii Słownik geograficzny Tom VII. Zeszyt 78. należą Juśkowice i Chwatów. Cerkwie są dwie, obie drewniane, jedna pod wez. Uspienia N. P. M. , druga pod wez. ś. Mikołaja i Dymitra. Ta ostatnia, z modrzewiu zbudowana, stała dawniej obok dzisiejszego klasztoru oo. bazylianów pod Podhorcami, na tak zw. Pleśniaku, zkad ją w drugiej połowie XVIII w. z polecenia Rzewuskiego do O. przewieziono i tu ustawiono. Do dekanatu oleskiego należą następujące parafie Białykamień, Bołożynów, Bażek, Ciszki, Czanyż, Czechy, Humniska, Konty, Niewice, Ożydów, Pietrycze, Podhorce. Podlesie, Przewłoczna, Rażniów, Sassów, Sokołówka, Staniaławczyk, Toporów, Turze, Uciszków, Zabłotce i Zakomarze. W O. miał być niegdyś klasztor bazylianek. Wspomina o nim Pomianyk Krechiwskij, napisany przez Dyonizogo Sinkiewicza przy końcu XVII w. Szemat. Bazylianów, Lwów 1867, str. 209. , , Lwowianin z r. 1841, str. 206 wspomina prócz tego, że był tu także klasztor bazylianów, nie podaje jednak źródła wiadomości, O. jest siedzibą sądu pow. , urzędu poczt. , notaryatu, ma szkołę ludową, założoną w r. 1797 przez Aleksandra Zielińskiego, obecnie 2klas. , z językiem wykładowym polskim. Przy szkole jest wzorowo prowadzona szkółka drzewowooowyeh i pasieka. Starsza dziatwa pobiera praktyczną naukę sadownictwa, pszczelnictwa i ogrodnictwa, pełniąc wszelkie czynności, nawet budowę ulów ze słomy, pod kierunkiem nauczyciela. Olesko jest jedną z najstarszych osad czerwonoruskich. Zamek oleski powstał prawdopodobnie w drugiej połowie XIII w. , po zniszczeniu pobliskiego grodu Pleśniska przez Tatarów w r. 1241. Wśród długich walk, jakie toczyła Polska z Litwą o Ruś Halicką i Wołyńską, był ten zamek kluczem Wołynia. Później powstrzymywał on nieraz hordy pustoszące Ruś Czerwoną, Pierwszą historyczną wzmiankę o nim znajdujemy pod 1327 r. Odziedziczył go wówczas Bolesław Trojdenowicz, ks. mazowiecki, obejmując Ruś Czerwoną w spadku po ostatnim z Rurykowiczów halickich, Jerzym III. Po otruciu Bolesława w r. 1340 zajął ks. litewski Lubart, syn Gedymina, bliższy sobie Wołyń, a także O. , podczas gdy Kazimierz W. zajął ziemię Iwowskohalicką, jako krewny Trojdenowicza. Odtąd toczą się spory między Litwą a Polską o posiadanie tych ziem, zakończone traktatem w r. 1366, w którym Litwa prócz ziemi lwowskohalickiej, całą zachodnią część Wołynia wraz z Włodzimierzem, Łuckiem i Oleskiem Polsce odstąpiła. Po śmierci Kazimierza W, nadal Ludwik Ruś Czerwoną, a więc także O. , swemu siostrzeńcowi Władysławowi, ks. Opolskiemu. Książę ten, starając się w Rzymie w r. 1375 o wzniesienie biskupstw w Przemyślu, Włodzimierzu i Chełmie, darował zamek 30

Olesko