Prus Zach. , str. 15. Dalej na północ leżą je szcze dwie kępy Pucka i Swarzewska. Autor artykułu o wybrzeżach bałtyckich ob. Preuss. Prov. Bl. , 1837, str. 367 utrzymuje, że te kępy są wyspami, o których Herodot powiada, że je dla bursztynu zwiedzali Fenicyanie. Że kę py te niegdyś otoczone były wodą, świadczy ta okoliczność, iż w torfowiskach pod Chylonią, o milę od morza, znaleziono r. 1834 trzy do cztery stopy pod powierzchnią ziemi dobrze zachowane bale statku większego. Obecnie jednak morze już tu na północ od ujścia Wisły, nie osadza ża dnych warstw, przeciwnie podrywa wybrze ża bez przerwy, o czem po każdej burzy na ocznie się można przekonać. Duże zbiorowiska kamieni, ciągnące się wzdłuż brzegu, i stawia jące żegludze wielkie przeszkody, są tylko szczątkami dawniejszego lądu. Między rokiem 1810 12 usypano pod Oksywiem niedaleko brzegu w celach obronnych szaniec czworo boczny, którego obecnie już tylko potowa po została. Już w. 1837 r. obliczała gmina oksyw ska swą stratę w roli na 30 mr. tamże, str. 364. Kś. Fr. Oksywski przylądek, niem. Oxhoefter Spitze, tak zowią przygórek nadmorski pod Oksywiem, w pow. wejherowskim. Kś. Fr. Oksza al. Oksa, rzka, bierze początek w pow. częstochowskim na zachód od Kłobucka, pod wsią Rybno, śród wyżyny mającej tu do 800 st. npm. Płynie w kierunku wschod, pod Kłobuck, za osadą skręca obchodząc łukiem wygiętym ku zachod. półn. wznoszącą się tu tarasowatą wyżynę i płynie ku wschodowi pod j wsią Łobodzie i skręcając dalej coraz więcej I ku północy, dochodzi do wsi Ostrowy, płynąc j lesistą wyżyną. Od Ostrów skręca więcej ku zach. półn. i wpada do Liswarty z praw. brzegu, pomiędzy wsią Borowie a fol. Łęg, naprzeciw Nowej Wsi, leżącej na przeciwległym wyniosłym brzegu doliny Liswarty. Br. Ch. Oksza, w dok. Oksa al. Oxa, wś w pobliżu rz. Nidy, pow. jędrzejowski, gm. Węgleszyn, par. Oksza, Leży przy trakcie z Małogoszczy do Rakoszyna, posiada kościół par. murowany, filialny par. Konieczno, szkołę początkową ogólną, o. założoną została w 1554 r. przez Mikołaja Reja na obszarze wsi Tworowa, któ rą w tym celu nabył wraz z wsią Powiązowem drogą zamiany za Chyczę i Besk od Hieronima Rzeszowskiego dokumenty odnoszące się do tej zamiany ogłosił Rybarski w Ateneum z 1880 r. . Nazwa O. jest nazwą herbu, którego prócz Rejów używało kilka innych rodów małopolskich, a między innymi Orzechowscy. Oksza jest to starodawna nazwa siekiery, którą też w herbie tym spotykamy. Ciekawy dokument fundacyjny O. przytaczamy tu według tekstu ogłoszonego w Ateneum przez p. Rybarskiego. Sławetni Jan Lubanaracki, balwierz, i Adam Jendral, mieszcza nie Okseńscy wnieśli do urzędu akt obecnych, Grodzkich, Starościńskich, Chęcińskich, w imieniu całego mieszczaństwa tegoż miasta, list pergaminowy, z pieczęcią, niegdy Ur. Mik. Reja z Nagłowic, przez tegoż M. Reja miastu Oksie, co się tyczy wolności i ciężarów tychże mieszczan, nadany, własnoręcznie tak przez niego M. Reja, ojca, jako też Andrzeja Reja, syna, obecnie dziedzica tych dóbr, podpisany, niepodejrzany i niezmieniony, wyjąwszy w jednem miejscu, gdzie idzie o wolne łowienie ryb w stawie, co gwiazdkami oznaczono y w Stawie po Świątkach z szaki y z wędkami wolne łowienie, poki wolia nie wynidzie i list ten prosili do akt obecnych wpisać, a urząd obecny chętnie go od nich przyjął i polecił do akt wciągnąć, którego to listu treść dosłowna jest taka Sam przywilej pisany po polsku, przytaczamy w całości, z zachowaniem pisowni, jako zabytek językowy pozostały po Reju. W ymię Boże Amen. Gdysz Pan Bog wszechmogączy thak swiath postanowicz raczyl, isz na nim nicz pewnego ani dlugo trwaiączego bydz niemoże, a wszystko, czo szie kolwiek na niem postanowi, spredkosczią czasu y spamięczi ludzkiey wychodzicz y sporządka każdego odmieniacz szie muszi. A dlia thego thakie rzeczy yzby dluzey trwacz mogly pismem dlia dluszsey pamięczi bywają utwierdzone. A thak ia thesz MIkolay Rey będącz dziedzidczem Naglowskim, Tworowskim y Powęzowskim oznaymuię them listhem komukolwiek dzisz y na pothem będzie wiedziecz potrzeba, izem poszadziel Miastho na grunczie swym Tworowskim ymienim Oxa, kthoremu tho Miasthu dawam wolnoscz do szesczinasczie liath od wszystkich postepkow, kthore napothym kazdy zswej ossoby ma bydz powinien. Y dawam them tho tham będączem lyudziom, wszystkiem pospoliczie, wolne rąbanie na kazdą swą potrzebę, y wolne paszienie y uzywanie grunthu thego Tworowskiego wiekom wiecznie, y dawam thesz kazdemu, ktho iedno będzie chezial dwanasczie stay a w kazdym staiu po szesnasczie zagonow wykopacz szobie wedlie woliey swoiey, na kthorych będą ląki ku Rzeszowskiey graniczy, ktho będzie chczial we trzy polia, albo ilie mu szie będzie zdało thylie ich szobie wykopacz może. Dawam thesz ogrody na gothowym polyu, thak iako szie wymierzycz mogą, a ktho będzie chczial kopacz na szurowym korzenyu, tham będzie wolią miał, a ktho thesz będzie chciecz przyiącz na gothowym polyu then wedlie listhu placzicz będzie. Dawam thesz pliacze w rynku, po dwudziesthu lokieth na szerzą a po szescidziesziąth na dluzą, w uliczach iedny pliacze z ogrody a drugie thesz bez ogrodow, barczi wolne na swych pullankach. Dawam thesz rzekę wolną ku Popowi

Oksywski przylądek

Oksywski

Oksza