L. . Znajdują się w okolicy Czajowie i Smardzowic w lasach siane modrzewie Pinus larix L. ; w dolinie zaś O. jałowce Juniperus communis L. i tarniny Prunus spinosa L. , a po brzegach Prądnika gaje olchowe, topolowe Populus nigra L. i wiązowe Ulmus effusa L i campestris L. . Na stawisku powyżej Grodziska rosną rośliny wodne i błotne, jak Juncus glancus Ehrh. , Heleocbaris palustris R. Br. , Potamogeten natans et crispus L. , Iris pseudacorus L. , Limosella aquatica L. , Ranunculus divaricatus Schonk, Sium latifolium L. , Equisetum hiemale L. Do rzadszych gatunków roślin ojcowskich zaliczamy Inula ensifolia L. , I. conyza D. C, Atropa belladonna L. naprzeciw zamku na skałach, Petasitos officinalis Much. et albus Gaertn. koło papierni, Arum maculatum L koło zwalisk zamkowych, b. obf. od str. płn. , Carlina acaulis L. góra zamkowa, Sambucus racemosa L. i t. d. Przy ujściu doliny, niedaleko Hamerni, znajduje się mały lasek, którego brzozy, będące odmianą brzozy zwyczajnej, znane są pod nazwą Betula Ojcoviensis. Po skałach rosną porosty nadające im barwę białą, jak Verrucaria calciseda, Variolaria lactea i dealbata. Z paproci wymienić wypada rzadką, górską paproć Scolopendrium officinarum Sw. , rosnącą na skałkach na płn. zboczu Chełma i w Pieskowej Skale od płd. , niemniej Aspidium aculeatum Sw. , Botrychium Lunaria Sw. Asplenium viride Huds. Z traw, obok rzadkich Nardus stricta L. , Molinia coerulea Much. po łąkach, Festuca glauca Lam. i Melica ciliata L. po skałach, na szczególniejszą uwagę zasługuje ostnica piórowa Stypa pennata L. , rosnąca koło jaskini Łokietkowej. Z owadów na wspomnienie zasługują niektóre gatunki z rodzaju Chrysomela, Cryptocephalus, Trypeta, Locusta, następnie Lygaeus equestris, Ledra aurita, Tettigometra obliqua et virescens, Lucanus cervus, Procrustes coriaceus, Osmylus maculatus, Agrion virgo; z wijów Geophilus electricus, Julus dispar et nuciger, Polydesmus stigmatosus i t. d. Z motylów przytaczamy Hipparchia sibilla, Satyrus styge, Nudaria senex. Ślimaki ojcowskie badał Slósarski z Warszawy, a r. 1882 prof. Bieniara z Krakowa zbierał je w lecie i na wiosnę praca jeszcze nieukończona. W lasach i gajach przebywają ptaki Turdus musieus et saxatilis, Saxicola rubicola, Motacilla boarula, Tringilla serinus. W wodach Prądnika i stawach pod Pieskową Skałą żyją licznie pstrągi Salmo fario i rybki Cattus gobio i Cyprinus phoxinus. Gatunki zwierząt ssących, wszystkim naszym lasom i gajom właściwe, znajdują się koło Ojcowa, przedewszystkiem zając, wiewiórka, lis, borsuk a dawniej także wilk. Nazwy skał w dolinie ojcowskiej Rękawica, Ptak, skała Twardowskiego, Ławki, Iglica Kozieniec, Latarnia, Strzałka i t. d. istnieją u ludu. Autorowi Staroż. Polski t, II, str. 75 podają nazwiska Kopuła, popiersie Wreborza, Szabelka, Łaskawiec, Piłarzowa skała; Imiona to nie są jednak znane ludowi. A. Przeździecki posiadając O. , nadał niektóre nazwy znaczniejszym skałom, jak Świt, Adamowe skały, Sybilla, a trzy skały w pobliżu zamku Marya, Bohdan i Lirenka; głaz przedziurawiony nad Prądnikiem z sąsiedniemi skałami Treny; przy nich Mohort, dalej Dęboróg, Koźmian, Wężyk, Deotyma, Igiełka Gabryeli i t. d. i t. d. Dolina ojcowska odznacza się wielką obfitością źródeł wody słodkiej. Ciepłotę ich badał w r. 1859 L. Zejszner ob. Bibl. Warsz. 1860, t. I, a w r. 1883 Br. Gustawicz, w czasie kilkudniowej wycieczki florystycznej. Ze spostrzeżeń tych wynika, że w temperaturze źródeł ojoowskich znaczne zachodzą różnice, bo od 7 do 10 C, zjawisko ciekawe, tem bardziej, że wszystkie źródła wytryskują w zupełnie jednakowych stosunkach fizycznych, z wapienia jednostajnego, pokrytego gliną, niemniej wyniesienie ich nad poziom morza jest prawie jednakowe. Dla bardzo zdrowego powietrza i wybornej wody zamyślano w O. założyć uzdrojowisko lekarsko klimatyczne, o czem pisał dr, J. Dietl w rozprawce Uwagi nad zdrojowiskami krajowemi, w Krakowie 1858. Ojców z powodu swych klimatycznych przymiotów da się zastosować jako zbawienne miejsce lecznicze dla chorych na cierpienia płucne, sercowe, na dnę, zołzy i choroby nerwowe. Szczęśliwy też był pomysł Lucyana Kowalskiego, który założył tu zakład hidropatyczny. Zakład ten urządzonym był w willi Sybilli, w czarującem położeniu pod skałami nad Prądnikiem. Oprócz tego zakładu były urządzone na Prądniku łazienki pod namiotami, a obok tego wanny ciepłe w hotelu. Dla pomieszczenia gości służył hotel, , pod Łokietkiem i austerya Wesele w Ojcowie. Wypadki z r. 1863 nawiedziły także tę cichą dolinę. W miesiącu marcu t. r. spalone zostały chaty mieszkańców a zarazem hotel pod Łokietkiem, zakład hydropatyczny i kąpieli ziołowych. Dopiero w ostatnich czasach O. zaczął się podnosić. Dziś zdobią dolinę tu i owdzie piękne wille letnie, a u stóp zamku odnowiony hotel, w którym goście znajdują przytułek. Dolina Ojcowa jest dziś miejscem wycieczek letnich tak mieszkańców Warszawy jak i pobliskiego Krakowa. Z Warszawy dojeżdża się koleją warsz. wied. do stacyi Zawiercie lub Strzemieszyce, a ztamtąd końmi przez Pilicę i Wolbrom z Zawiercia lub Olkusz ze Strzemieszyc. Najblirzszą stacyą kolei dąbrowieckiej jest Wolbrom, zkąd tylko trzy milo do Ojco

Ojców