Nieborów, w dok. Nyeborow, wś, fol. i dobra, nad rz. Łupią al. Skierniewką, pow. łowicki, gm. i par. Nieborów. Leży przy drodze bitej z Łowicza do Bolimowa, w odl. 10 w. od Łowicza. Posiada kościół par. murowany, szkołę początkową ogólną, sąd gminny I okr. , urząd gminny, cmentarz z kaplicą drewnianą fabrykę pieców i majolik, cegielnią, pałac z biblioteką i parkiem, 74 dm. 20 folwarcz. , 54 włośc, 1125 mk. stałych, około 300 niestałych, dom zajezdny, kilka sklepów. W 1827 r. było tu 66 dm. , 747 mk. , w 1868 roku wś miała 927 mk. a dwa fol. 88 mk. Początkiem N. miała być osada garncarzy, których ściągnęła do rozległych lasów bolimowskiej puszczy wyborna tutejsza glina. Już w początkach XIV w. 1314 miał być tu założony kościół parafialny, który na nowo został wzniesiony w 1419 r. Fundacyą czy też uposażenie i odbudowanie zawdzięczał kościół dziedzicom wsi Niemierzom, którzy się pisali w XV w. Nieborowskimi. Rodzina, ta istniała jeszcze w końcu XVII w. N. jednak już w końcu XVI w. należy do Jana Tarnowskiego h. Rolicz, podkomorzego sochaczewskiego. Od potomków jego nabywa N. pomiędzy 1690 a 1696 r. prymas Radziejowski i buduje tu dla siebie pałac a jednocześnie odnawia kościół. Radziejowski tu nie mieszkał stale lecz tylko gościł czasami w przejeździe do Łowicza. W 1697 r. prymas sprzedał N. Jerzemu Towiańskiemu, kasztelanowi łęczyckiemu. Syn jego sprzedał z kolei Jakóbowi Lubomirskiemu, kuchmistrzowi koron. Od niego nabył Stanisław Łochocki, kaszt. dobrzyński, którego syn sprzedał N. Michałowi Kazimierzowi Ogińskiemu, woj. wileńskiemu, w 1766 roku. Nareszcie w 1774 r. od Ogińskich nabył te dobra ks. Michał Radziwiłł, miecznik litewski. Żona jego Helena, twórczyni głośnej w swoim czasie Arkadyi ob. , założonej w sąsiedztwie N. , postarała się i główną rezydencyę w N. urządzić zgodnie ze swemi upodobaniami. Ona to głównie zgromadziła w N. bibliotekę, złożoną przeważnie ze wspaniałych wydań starożytnych i francuzkich pisarzów, tudzież bogaty zbiór obrazów, rzeźb kosztownych, artystycznie wykonanych mebli, sprzętów. Wspaniała pomarańczarnia, nabyta w Dreznie, stanowiła główną ozdobę ogrodu. W urządzeniu pałacu niewątpliwie musiały także zajść odpowiednie zmiany. Jest to budowla piętrowa, z dwoma wieżami, nieodznaczająca się ani artystycznemi zaletami ani wybitnymi znamionami pewnego stylu. Koronowani goście niejednokrotnie nawiedzali tę książęcą rezydencyą. Stanisław August przebywał tu kilkakrotnie. Później gościli tu król pruski Fryderyk Wilhelm i cesarz Aleksander I w 1815 r. Bogate zbiory dzieł sztuki ściągały do N. artystów. Aleksander Orłowski, Płoński, Norblin, Rustem, Blank przemieszkiwali to lub gościli przez czas dłuższy. Blank Antoni ułożył i ogłosił spis i opis krytyczny dzieł sztuki znajdujących się w galeryi nieborowskiej Warszawa 1835 r. , 145 str. . Biblioteka liczyła podobno do 50, 000 tomów. Skarby te jednak nie przechowały się do naszych czasów. Najprzód uległ rozproszeniu przez sprzedaż zbiór obrazów, ostatecznie zaś poprzedni właściciel N. ks. Zygmunt Radziwiłł wywiózł do Paryża pozostałe zabytki i całą prawie bibliotekę i tam sprzedał przez licytacyą publiczną. Obecnie pozostało 1913 dzieł i 30 rękopisów. Wspaniała oranżerya przeszła w 1868 r. na własność cesarską i mieści się obecnie w Łazienkach. Z przejściem N. w ręce obecnego właściciela ks. Mikołaja Radziwiłła w 1879 r. zaczęła się ta piękna siedziba dźwigać z upadku. Za staraniem młodego dziedzica powstała tu pierwsza w kraju fabryka majolik, artystycznych fajansów i pieców. Zatrudnia ona obecnie do 60 osób 14 kobiet i produkuje za 100, 000 rs. rocznie. Wyroby jej pod względem technicznym i artystycznym nie ustępujące zagranicznym, szeroki znalazły odbyt. Na miejsce dawnego, w połowie drewnianego kościoła z 1717 r. , wzniesiono staraniem ks. Swinarskiego nowy murowany, w stylu ostrołukowym, o dwóch wieżach, w kształcie krzyża. Szkoła, istniejąca tu już w XVI w. , miewa do 100 uczniów. Szkoła niedzielna założona w 1879 r. przez prob. Swinarskiego, została zamkniętą. Dobra N. słynęły dawniej z gospodarstwa rolnego, którem przez czas jakiś za ks. wojewody Michała Radziwiłła kierował głośny agronom niemiecki Thaer. Onto zaprowadził tu płodozmian. Rozległe lasy były także uporządkowane. Jeszcze w 1855 roku obejmowały one obszar 13, 000 morgów, podzielonych na poręby. Obfitowały w zwierzynę i dzikie ptastwo. Wtedy jeszcze w skład dóbr N. wchodziły Bolimowskie dobra, odprzedane przez ks. Zygmunta Radziwiłła Mendelsohnowi; obecnie własność Sobańskiego. Sam Nieborów w 1859 roku obejmował 768 mórg gruntu folwarcz. i 4864 mórg lasu wraz obszarem przy pałacu. Obecnie Dobra N. składają się z fol. N. , Zygmuntów, Łasieczniki, Wólka Łasiecka, Jasionna, Kaczew, Polesie i Chylenice, przyległ. Julianowo i Leśniczówka; rozl. mr. 8346 fol. N. gr. or. i ogr. mr. 612, łąk mr. 104, past. mr. 3, nieuż. i place mr. 51, razem mr. 77Ó; bud. mur. 22, z drz. 26; fol. Zygmuntów gr. or. i ogr. mr. 477, łąk mr. 42, past. mr. 185, nieuż. i place mr. 34, razem mr. 738; bud. mur. 1, z drz. 13; fol. Łasieczniki gr. or. i ogr. mr. 530, łąk mr. 109, past. mr. 201, nieuż. i place Nieborów Nieborów