ście Ostrowicy z pr. brzegu. Na przestrzeni 14 kil. po ujście Olszy tworzy granicę między Szląskiem austryackim a pruskim. Minąwszy Bogumin i przyjąwszy z pr. brz. Olszę Olsa, zwraca się na płn. i wchodzi na obszar Szląska pruskiego. Mija Raciborz, Koźle, Krapowice i Opole, płynie ku półn. ; od Opola poczyna się wykręcać coraz bardziej ku zach. płn. i trzyma się już tego kierunku aż do Frankfurtu, lubo częstokroć zbacza ku pełnemu zachodowi, to poniżej Wrocławia aż po Lubiąż, to w okolicy Głogowa i między Cylichowem a Krosnem. Poniżej Sabora w regencyi lignickiej opuszcza Szląsk pruski i tworzy granicę między Szląskiem pruskim a Braniborskiem na przestrzeni 37 klm. Długość O. w obr. Szląska praskiego wynosi 405 klm. Poniżej Opola opływa Brzeg, Olawę, Wrocław, Uraz, Brzeg Dyrnfurth, Głogów i Bytom nad odrą. Od Krosna w Braniborsku płynie dalej na zachód aż po ujście Wisy łużyckiej z lew. brzegu, gdzie zwraca się nagle na płn. ; w tym kierunku pomija Frankfurt i Kostrzyń, gdzie przyjąwszy z pr. brzegu Wartę, zmienia bieg północny na półn. wschodni, który zachowuje aż po okolicę Czedna Zehden. odtąd podąża zrazu na płn. , potem wygina się nieznacznie na płn. płn. wschód. Pominąwszy świat al. Szwed Schwedt, opuszcza Brandeburg i płynie na przestrzeni 10 do 11 klm. granicą Brandeburgii i Pomorza, przechodząc, po pod Widuchowem Fiddichow na ziemię pomorską. Poniżej Widuchowa dzieli się O. na odnogi. Lewa, t. j. zachodnia, zatrzymuje nazwę o. , prawa zaś, t. j. wschodnia, na przestrzeni aż do miasta Greifenhagen zwie się Żurawiem, w dalszym zaś biegu Wielką Ryglicą Grosse Reglitz. To wschodnie ramię wpada do Damskiego jeziora, na południowym brzegu. Właściwa zaś O. płynie dalej na półn. wzdłuż zachodnich brzegów jeziora i wlewa się do niego czterma ramionami, z których trzy pierwsze Małą Ryglicą, Parnicą i Duńczycą zwane, ku wschodowi skręciwszy się, do Damskiego jeziora uchodzą naprzeciwko miasta Starego Damu, a czwarta raz jeszcze rozdzielona, minąwszy Szczecin, poniżej oddzielnie do tegoż jeziora uchodzi. Na rozdzielu tych ramion leży tak zwane Szczecińskie bagno, które jak powiada W. Pol, dziś jeszcze żuławami nie jest, ale z czasem będzie, jak się błędne wody w przekopach zbiorą, a żuł leśny bagno same wyżej nad wody wyniesie. W okolicy Pelicy Poelitz, przebrnąwszy jezioro Damskie, zbiera znowu O. swe wody na chwilę z wodami jeziora pospołu w szerokiej szyi, a następnie po wielkiej i malej zatoce szczecińskiej rozlana, łączy się pomiędzy wyspami Wolinem i Orzną Usedom, Uznoim trzema szerokimi kanałami z wodami morza Baltyckiego. Odnoga wschodnia, między wyspą Wolinem a stałym lądem, zowie się Dziwno, płynie po pod mstem Wolin a pod Dziwnowem Dievenau ma swe ujście. Środkowe ramię, płynące między obiema wyspami, zowie się Świnią; trzecia wreszcie odnoga, mię dzy Orzną a lądem stałym, uchodząca poniżej msta Wołgoszcza Wołgosz, Wolgast, zowie się Pijaną Pienią, Peene. Na płn. zachód od powyższych wysp leży wyspa Rugia al. Rujana wraz z drobnem ostrowiskiem, które ją otacza. Religijne i handlowe znaczenie tej wyspy dla zachodniej Słowiańszczyzny wiąże się z jej położeniem naprzeciw ujścia Odry, wielkiej drogi wodnej. Długość biegu O. od źródeł do ujścia wynosi 118 mil geogr. al. 885 klm. Z tej przypada na Morawy 38, Szląsk austryacki 13, pruski 428, Brandeburg 188, Pomorze 105, na granicę morawsko Szląską austr. 41, morawskoszląsko pruską 9, granicę obu Szląsków 14, szląskobrandeburską 38 i brandeburskopomorską 11 klm. W. Pol podaje długość o. na 115 mil, a W. K opernicki w broszurze p. t. ,, Rzeki i jeziora Warszawa 1883 na 134 mil. Długość zaś O. w prostym kierunku od źródeł do ujścia podają na 85 mil, czyli 638 klm. ; atoli według najnowszych map. Stielera wypada tylko 70 mil, czyli 595 klm. Obszar dorzecza Odry wynosi około 2300 mil kwadr. , czyli 115560 klm. kw. , z czego na obszar austryacki przypada 6607 klm. kwadr. Dorzecze O. jest nierówno rozłożono. Najznaczniejsze dopływy zawiera od wschodu, t. j. od praw. brzegu, podczas gdy zachodni jej obszar ciągnie się tylko wąskiem pasmem wzdłuż głównego wartu. Od pr. brz. wpada do niej na górnym biegu Ostrawica i Olsza, od lewego zaś ze znaczniejszych jedna Opawica Oppa. Na średnim biegu zabiera od pr. brzegu Rudkę, Birową, Kłodnicę, Małą Panew Wołdapew, Malapane, Brynicę czyli Popławę Brinitze. Stobrawę Stober, Miniskę Floss i Widawę Weide; a od lewego Zimną Zinne, Stradunię Stradaune, Ossobłokę Hotzenplotz, Nisę szląską Neisse, Olawę, ślęzę LoheLaue także Loa, Lwa, Wystrzycę al. Bystrycę Weistritz i Kacbachę Katzbach. Na dolnym biegu wpada do O. od pr. brz. Barycz Bartsch, Zgniła Obra, Pliszka Pleiske, Eilang, Warta, Miezel, Schlipe, Thue, Płona Ploene, Ihna, Stopnica Stopenitz, Voelzern; a od lew. brz. Bukowiec Lubin, Czarna Woda Schwarzwasser, Czarna Schwarze, Bobrawa al. Bóbr Bober, Nisa łużycka, Welse, Wkra Ucker, Pienia al. Pień, Piana Peene. Oprócz powyżej podanych przytoków na górnym biegu O. , wpadają doń na Morawach i Szląsku austr. od pr. brz. Bleis Bach, Schiller B. , Schlingel B. , Latscher B. , Dorra, Łuha, Iiczynka TitschB. ,

Odra