nety rzymskie z czasów AntoninaPiusa, Trajana, FaustynaAugusta i Wespazyana w Lewkowie, Odolanowie, monety arabskie z IX i X wieku w Psarach, a srebrne monety europejskie z późniejszych wieków w Raszkowie, Okopy i nasypy ziemne znajdują się pod Będzieszynem, Ociążem, Czekano wem, Kościuszkowem, Sulmierzycami, Nabyszycami, Wielowsią i Topolą Wielką, tudzież w lesie między Sulisławiem a Pogrzybowem. Podanie ludowe opowiada o wyprawach rozbójniczych z zamku odolanowskiego, założeniu Bógdaja przez księcia polującego w tych okolicach, przybyciu ze Szląska pierwotnych osadników Garek, pustelni św. Marcina w lesie sulmierzyckim, zwanym po dziś dzień świętomarcińskim, o dziedzicu Sulmierzyc tak bogatym, że mógł wybrukować talarami drogę do samego Poznania, o kościołach, skarbach zapadłych w lesie między Sulisławiem i Pogrzybowem, tudzież pod Wielką Topolą. Piśmienne świadectwa co do zaludnienia powiatu, sięgają 1136 roku. Bulla papieska z tego czasu, potwierdzając posiadłości arcyb. gnieźnieńskich, wymienia rzeki Barycz i Ołoboczkę, a między osadami Izorovici, w której domyślać się można dzisiejszych Sieroszewic, Następnie pojawia się Ołobok wr. 1208, Pogrzybów r. 1213, Janków Zaleśny r. 1246, Niwiska r. 1253, Tarchały r. 1271, Gostyczyna i Podkoce r. 1294, Wysocko r. 1298, Krtusów, osadzony na prawie niemieckiem, r. 1301, Slawin r. 1336, Topola r. 1341, Skalmierzyce r. 1343, Osiek i Świeka r. 1348, Będzieszyn r. 1352, Biskupice Szalone r. 1357, Odolanów i Nabyszyce r. 1372, Rososzyca r. 1377, Wielowieś r. 1388, Przybysławice r. 1392, Biniew Bieniu, Boczków, Bonin, Daniszyn Damszyn, Gniazdów, Krępa, Łękociny, Lewków, Ociąż, Przygodzice, Raszków, Szczury, Wierzbno i niektóre z wymienionych już powyżej, z któ rych dziesięcinę Wojciech Jastrzębiec, biskup poznański, przekazał ustanowionym przez siebie mansyonarzom w r. 1403 i Skrzegowa w r. 1410. Przed r. 1531, za czasów arcyb. Łaskiego, istniały Bilczew. Chotów, Czachóry, Czekanów, Kowalew, Kurów, Kwiatków, Latowice, Leziona, Mączniki, Miedzianów, zwany wówczas Poniatowem, Ostrów, Psary, Raduchów, Słaborowice, Śliwniki, Śmiełów, Uciechów, Węgry i Zamość Olobocki; przed r. 1579 opodatkowano już były; Gręblew, Górzyce, Janków Przygodzki, Jaskółki, Jelitów, Karski, Młynów, Parczew, Pruślin, Raczyce, Radłów Raszkówek, Sadowie, Smardów, Sulisław, Westrza i Zacharzew. Najstarszem w powiecie miastem jest Odolanów, następnie Raszków, Ostrów i Sulmierzyce. Roku 1438 uzyskał właściciel Przygodzic przywilej na założenie tam miasta, które zwać się miało Światłowem. Zamczyska i warownie znachodzimy w Ołobo. ku, Odolanowie, Nabyszycach i Sulmierzycach. Znikły lub do niepoznania zmieniły swe nazwy Barycz po r. 1291, Zaborowice w par. rososzyckiej przed r. 1507, Błotnin pod Biskupicami Szalonemi przed r. 1578, Bonin z pod Lewkowa, Chełstowa, Kuźnica Przygodzka i Mańków, w par. Wysockiej, tudzież Oswaldowo pod Ociążem i Rzechta Rzekty pod Skalmierzycami, po roku 1620, Do dóbr arcybiskupich liczono Biskupice Szalone, Janków, Krtusów, Sieroszewice i Skalmierzyce; dobra biskupie wymienione są powyżej pod r. 1403; do posiadłości klasztoru ołobockiego należały Pogrzybów i Wielowieś. Klasztor pp. cystersek powstał r. 1213 w Ołoboku, gdzie już poprzednio stał kościół parafialny. Drugi kościół w powiecie spotykamy w Gostyczynie przed r. 1294, następne w Wysocku przed r. 1298, w Skalmierzycach r. 1343, w Lewkowie r. 1403, w Skrzebowie r. 1410, w Ostrowie r. 1434; w tym mniej więcej czasie w Odolanowie i Ociążu; przed r. 1488 w Raszkowie, r. 1490 w Rososzycy, z datami wątpliwemi w Chwaliszewie i Sulmierzycach, przed r. 1670 w Jankowie Zaleśnym i przed r. 1684 w Przygodzicach. Kaplice istniały w Kwiatkowie 1550, pod Skrzebową 1590 w Wtorku 1684 i w Parczewie ok. r. 1782. Kopalnie hałunu i różno młyny istniały w Odolanowie 1378 1620, młyn Psarski stał na Ołoboczce, a Rososzycki na Baryczce ok, r. 1531; kuźnica Przygodzka istniała jeszcze po rok 1620, w kuźnicy Świeckiej wyrabiano przeważnie pałasze; doły z żuzlami znajdują się pod Antoninem. Właścicielami w powiecie, od czasów ustalania się nazwisk rodowych byli Będzieski, Biegański, Bielczewski, Biernacki, Biliński, Bobrowski, Bogniecki, Bogusławski, Boniński, Borzysławski, Brodowski, Bronikowski, Brzechwa, Chełstowski, Chwalęcki, Czachórski, Czechowski, Czekanowski, Czyrner, Domaniewski, Domiechowski, Droszewski, Dunin, Dzierżanowski, Głoskowski, Głowacki, Gniazdowski, Gniewosz, Górzycki, Górzyński, Gostkowski, Jaskólski, Jedlecki, Jelitowski. Jeżewski, Iłowiecki, Jutrowski, Kakawski, Kaniewski, Karnkowski, Karski, Karśnicki, Kęszycki, Kiełczewski, Kluczewski, Kosecki, Kotarbski, Koźmiński, Krakowski, Książyński, Kubisz, Kucharski, Kuczewski, Kurowski, Kwiatkowski, Łaszczyński, Leszczyński, Lewkowski, Lipski, Lisiecki, Łubieński, Lutomirski, Mączyński, Małachowski, Mańkowski, Mielęcki, Mierzyński, Mikora, Miłaszewski, Miniszewski, Morawski, Nasiorowski, Niemojewski, Nowowiejski, Olbiński, Ordęga, Orzelski, Osowidzki, Pacynowski, Parczewski, Pawłowski, Pierucki, Pigłowski, Podkocki, Pogrzybowski, Potworowski,

Odolanów