ujęte w kanał kościański, sprowadza jej wody do głównej doliny Oborskich łęgów, między Kościanem a Sepienkiem, i rozlewa je na wschód i zachód. Na tej przestrzeni przedstawia O. to szczególne zjawisko, że niknie, rozlewając się na powierzchni Wielkiego Łęgu i pojawia się znów w trzech rożnych korytach, skierowanych na wschód, zachód i północ, ku Warcie i Odrze. Pierwszy punkt rozdziału wód, w okolicy Sepienka, leży około 50 stóp niżej od Goworka, wznosi się zaś nad najniższy poziom Warty na 27 stóp, ponad Wielkowiejskie na 34, a ponad Orchowe czyli Rudnickie jezioro na 32 stopy. Powierzchnia Łęgu Wielkiego jako też i wszystkich od nie go rozchodzących się smugów bagnistych, wynosiła w 1844 r. 171, 000 morg. Od Sepienka na wschód odprowadza kanał Mosiński 3 5 wód Obry do Warty; na zachód od Sepienka aż do Konopnicy ciągnie się kanał północny z nieznacznym spadem; równolegle nim, od Kościana na Przemęt do jeziora Orchowego idzie kanał południowy; z jeziora tego wypływa Obrzyca i odprowadza 2 5 wód Obry do Odry. Te dwa kanały łączą się na wschodzie między Kościanem i Sepienkiem, w pobliżu Bonikowa, a na zachodzie, pod Obrą, na południe od Kębłowa, kanałem Wincentowskim. Kanał Dźwiński łączy Obrę z Obrzycą pod Kopanicą. Między kanałem północnym i południowem kopane są rowy irrygacyjne, a na wschódpołudnie od Kębłowa, w okolicy Solca i Przemętu, płynie rzeczułka łączna, Kopanicą zwana. Kanał Przysiecki osusza smug bagnisty z pod Przysieki Niemieckiej, kanałem zaś Wojnickim odpływa jezioro Wojnickie. Wierzchnia warstwa tych łęgów jest bagnista; pod nią napotyka się drobny piasek z marglem i wielką ilość dębowych, jesionowych i olszowych pniaków; w niektórych miejscach wznosi się pokład piaszczysty ponad bagnisty. Wydobywszy się z tych łęgów pod Kopanicą, O. zmienia swój bieg ku północy i tworząc jeziora pod Zbąszyniem i Trzcielem, mija Międzyrzec i Bledzew i ubiegłszy 34 mil uchodzi pod Skwierzyną do Warty z lew. brzegu. Obra od źródeł swoich aż do ujścia oblewa Strzyżewko, Cerekwicę, Łowencice, Wojciechowo, Jaraczew, Niedźwiady, Mszczyczyn, Ostrów, Goworek Gaworek, Kunowo, Malewo, Szczodrochowo, Stankowo, Bojanice, Wieszkowo, Krzywiń, Jurkowo, Osiek, Wławie, Gryżynę, Kościan, Bonikowo, Sepienko, Sepno, Wielkie Łęki, Puszczykowo, Ziemin, Wroniawy, Stradynek, Kębłów, Obrę Klasztorną, gdzie tworzy dość znaczne jezioro, Jaromierz, Kopanicę, Grójce Nowe i Stare, Zbąszyń, Lutolek Mokry, Trzciel, Rybojady, Siercz, Policko, Międzyrzecz, Górzyce, Bledzew, Stary Dworek i młyn Oberski. Prócz nieznanych z odrębnego nazwiska strumieni i różnych odpływów jezior, przyjmuje O. z lewego brzegu Pogonę, na zachód od Jaraczewa i Bukownicę al. Kanię pod Ostrowem, na północ od Gostynia; z prawego brzegu Jerkę poniżej Krzywinia, Mogilnicę czyli Prut pod Sepnem, na północ zachód od Kościana i Zapolnę w okolicy Wielichowa; z lewego brzegu Ziemin czyli Brniewę pod Zieminem, na zachód od Kościana, i Kopanicę na północ od Przemętu; z prawego brzegu Dojcę pod Obrą Klasztorną; z lewego brzegu Paklicę pod Międzyrzeczem i Ponikwę w Bledzewie. Wspomnianą w dyplomacie z r. 1279 strugę Chostrina, w okolicy Psarskiego i Sremu, objaśnioną prawym dopływem Obry, trudno pogodzić z topografią współczesną. Urodzajne pobrzeża Obry dały początek przysłowiu kto przy Obrze, ma się dobrze. W 1231 r. nadaje Sędziwój, kantor gnieźnieński, tworzącemu się we wsi Obrze klasztorowi wolno rybołówstwo na pobliskiej Obrze; roku 1246 wystawił zamek nad Obrą w Kopanicy Bolesław, książę lignicki; r. 1247 w podziale Wielkopolski przez książąt Bolesława i Przemysława stanowiła O. pewną część granicy. W 1296 r. tworzyła ona, od źródeł swoich aż do ujścia, granicę między posiadłościami ks. Władysława i Henryka na Głogowie. O młynach na Obrze pod Kiełczewem, Ostrowem i Krzywiniem wspominają dyplomata z r. 1310, 1334 i 1378; w r. 1319 odstępują Henryk i Prymko, książęta śląscy, margrafowi brandeburskiemu, kraje między Obrą i Zgniłą Obrą. Około 1487 r. mieli swe statki na Obrze żeglarze bydgoscy. Sejm z r. 1773 5, polecił komisyi skarbu koronnego, ażeby poznosić kazała wszystkie młyny na O. , które bieg rzeki tamują i częste sprowadzają wylewy, a staroście kopanickiemu Antoniemu Ponińskiemu, wypłacić indemnizacyi 60, 000 złp. Roku 1793 przedsięwziął rząd pruski pomiar i niwelacyę łęgów od Kopanicy do Warty. Projekt otwarcia żaglowej drogi między Odrą i Wartą spełzł na kopaniu zwyczajnych kanałów, o których wspomniano powyżej i które opisał szczegółowo Czesław Pieniążek w rozprawie swej o Bagnach nad Obrą w 1851 r. Mięszają niektórzy Obrę z Odrą, a ponieważ jeden błąd wprowadza w drugi, uważają nieraz Lubusz i Lubiąż z nad Odry za Lubin na porzeczu Obry. Długosz, przy niedokładnem oznaczeniu źródeł, wymienia Obrę z ujściem do Warty i Obrę Obrzycę z ujściem do Odry. 2. O. Zgniła, zwana także Obrzycą, niem. Faule Obra i Bohlenfluss, prawy dopływ Obrzycy, dopływu Odry, bierze początek między Dranicą i Łagowicami, na płn. zach, od Brojec, w pow. międzyrzeckim; pod Brojcami, upłynąwszy 5 klm. , opuszcza ten powiat; na wschód od Świebodzina tworzy kawałek granicy między w.

Obra