5, 2 pastwisk z doch. 6, 0 mrk. i 245 lasów z doch. 2, 7 mrk. Czysty przeto dochód gruntowy wynosi w przecięciu 8, 7 mrk. z ha. Z ogólnego obszaru zajmują większe posiadłości 71995, 39 ha; mniejsze, chłopskie, drogi publiczne i t. d. 37490, 61 ha. Większe posiadłości składają się z 34884, 97 ha roli, włącznie sadów i ogrodów, 5319, 79 ha łąk, 2541, 86 ha pastwisk, 26862, 60 ha lasów, 1514, 14 nieużytków i 872, 03 wody. Handel i przemysł koncentrują się przeważnie w miastach. Przed kilku laty było w powiecie 29 młynów, 23 cegielni, 19 gorzelni, 3 browary, 3 papiernic, jeden tartak, fabryka krochmalu w Orłowie i luźne wiatraki i młyny na Wełnie Nowy Młyn Rudzki, Jaracz, młyn Rożnowski i Słoniawski; na Wełniance Borowiec i młyn Owczygłowski; Smolarz na Golnicy, Piłka na Goślińce, Ruksz na Samicy, Tuczno pod Gośliną Długą, Kowalewko, młyny Trojanowski, Mściszewski i inne; papiernie pod Gośliną Murowaną i Stobnicą. Ludność powiatu wynosiła w 1819 r. 30, 170; w 1837 r. 38, 155; w 1871 r. 48, 093; w 1875 r. 47, 269, a w 1883 r. 50, 182, w tem 30, 828 katolików, 17, 016 protestantów i 2, 323 żydów; 45 mk. na 1 klm. kwadr. Katolicy są Polakami, protestanci i żydzi Niemcami. Powiat dzieli się na 4 gminy miejskie, 117 wiejskich, 68 okręgów dominialnych, 14 okręgów stanu cywilnego, 5 obwodów policyjnych, 2 dekanaty, 16 parafii katolickich, 4 protestanckie i 3 synagogi; osad liczy w ogóle 316. W obrębie powiatu w Kowanówku znajduje się zakład prywatny dla obłąkanych. Dzieje powiatu sięgają w daleką przeszłość. Jeżeli mieszkania nawodne uzna my za najdawniejsze ślady zaludnienia, to za częło się tu ono po lewym brzegu Warty, od okolic Obiezierza. Przy spuszczaniu bowiem jeziora odkryto tam na wodziska, a nasyp półkolisty z znamionami całopalenia, pobliskie żalniki i wykopaliska, jak np. popielnice, łza wnice i t. p. naczynia gliniane, tudzież narzędzia krzemienne i inne, świadczą wymownie o przedhistorycznem tej okolicy zaludnieniu. Tego rodzaju wykopaliska znaleziono także w sąsiedniem Ocieszynie, w pobliskiem Gołebowie, Maniewie, Radzimiu, Lulinie, Popówku, Chrustowie i Uścikowie. Po prawym brzegu Warty wykopywano podobne przedmioty w Rudkach, Kiszewie, Nowej Myśli, na łące bagnistej wśród lasów pod Boruszynem, w pobliżu Długiego Boru; pod Połajewem, na wzgórzach połajewskich i na Lisiej Górze; w Ryczywole, Górzewie, Rogoźnie, Dąbrowie Ludomskiej, Boguniewie, Słomowie, Budziszewie, Potrzanowie, Rożnowie, Łukowie, Kątach, Przebędowie, Mściszewie, Goślinie Murowanej i w Szymankowie. Dalsze badania archeologiczne wskażą może z czasem porządek, w jakim odbywało się zaludnienie tych okolic. W powiecie znachodzimy grobowiska pojedyńcze i cmentarzyska zbiorowe. Kształt tych grobowisk jest zwykle skrzynkowaty, otoczony kamieniami. Cmentarzyska odkopano pod Obiezierzem, Maniowom i Kiszewom; groby skrzynko wate na Lisiej Górze pod Połajewem, w Owieczkach, Mściszewie, Przebędowie, Boruszynie i Ocieszynie. W Popówku odkryto cmentarzysko z brukowanemi promieniami, wychodzącemi z jednego środka; dotąd nic znaleziono tam popielnic. Groby w kształcie ula odkopano w Przebędowie, zwykłe grobowiska pod Łukowem, Szymankowem i na wzgórzach Połajewskich, tudzież grób odosobniony w Połajewie. W grobowiskach takich znajdują się zwykle popielnice gliniane z szczątkami spalonych kości i rożnych drobnych przedmiotów, które przechowały się nieraz w swych kształtach pierwotnych, jak np. sprzączki, naszyjniki, pierścienie i t. p. , tudzież różnorodne naczynia z gliny mniej lub więcej wypalonej. Pojedyncze popielnice znaleziono pod Boruszynem, Ryczywołem, Gołębowem, Lulinem i w Chrustowie, gdzie w jednej z nich był kawałek stopionego złota. Cały pokład popielnic wydobyto w Kątach z pod Gośliny Długiej; popielnice otoczone kamieniami w Potrzanowie; popielnice z pokrywami w Przebędowie, Mściszewie i na Lisiej Górze pod Połajewem; popielnicę wyobrażającą twarz ludzką wykopano pod Obornikami. Z naczyń znajdywanych obok tych popielnic, zasługują na szczególną uwagę naczynia czarne z pod Lulina i Przebędowa. Różne przedmioty kamienne wykopano w Nowej Myśli, młot np. pod Obornikami, siekierkę i topór krzemienny w Lulinie, kliny krzemienne, nóż i topór czarny pod Obiezierzem; narzędzia kościane w Gołębowie; sprzączkę żelazną powleczoną srebrem w Uścikowie, bronzowe przedmioty w Boruszynie; pierścień taki w popielnicy i strzałę do spinania włosów pod Przebędowem; naszyjnik taki w Lulinie, miecz pod Rudkami, sprzączkę w Budziszewic i Boruszynie. Kawałek złota stopionego, jak wspomniono powyżej, znalazł się w jednej z wydobytych pod Chrustowem popielnic. Nasypy ziemne i okopy, tak zwane szwedzkie, spotykamy naprzeciw Obornik, pod Boguniewem, Słomowem i Dąbrówką Ludomską. Wysokie grodziszcze, wały i głębokie przekopy znajdują się na utworzonej przez Wartę wyspie pod Radzimiem. Powiat obornicki dzielił swe losy z województwem poznańskiem, w którego skład wchodził obszar jaki dziś zajmuje. Pierwszą wzmiankę piśmienną znachodzimy pod rokiem 1158, gdy cives Zbilut zakłada klasztor w Łeknie dla mnichów niemieckich, a komes Przedwój nadaje klaszto

Oborniki