1 dm. , 10 mk. kat. 3. N. M. niem. , os. , pow. mogilnicki, 1 dm. , 17 mk. ; nal. do kol. i gro. Chabisko. M. St. Nowy Ogrodnik, niem. Neugraetz, kol. , pow. wichowski, 3 dm. , 17 mk. ; nal. do wsi Oberoehrsdorf. Nowy Oskoł, mto pow. gub. kurskiej, nad rz. Oskołem, o 243 w. od Kurska, ma 2835 mk. , 2 cerkwie, szkołę powiat, i element. , szpital, fabryki mydła, świec woskowych i łojowych, garbarnię, targi i jarmarki, st. poczt. Pierwotnie mała warownia, zbudowana w 1637 r. , potem miasto pod nazwą Carew Aleksiejew; obecną nazwę otrzymało w 1655 r. Nowooskolski powiat ma na przestrzeni 2809 5 w. kw. 119790 mk. , zajmujących się rolnictwem i hodowlą bydła; powierzchnia wzgórzysta, grunt urodzajny, lasy zajmują 18 przestrzeni, najważniejsza rzeka Oskoł. J. Krz. Nowy Ostrów, os. nad rz. Wolbórką, pow. brzeziński, gm. Łazisko, par. Tomaszów. Ma 4 dm. , 22 mk. , ziemi włośc. 6 mr. Nowypol al. Szaraiynoeczka, wś, pow. bałcki, gm. Piszczanka, par. Bałta, ma 1019 mk. , 1073 dzies. ziemi; cerkiew pod. w. Wniebowzięcia, uposażona 53 dz. ziemi. W 1816 r. wś ta była nadana na 12 lat gen. Udamowi, a przez niego ustąpiona marszałkowi Czarnomskiemu. Nowy Port, wś nad rz. Pilicą, pow. brzeziński, gm. Łazisko, par. Tomaszów. Ma 10 dm. , 99 mk. , 38 mr. Nowyport, niem. Neufahrwasser, 1 mil. na płn. od Gdańska, którego jest przedmieściem i portem. Leży nad brzegiem Bałtyku i po lewej stronie tak zwanej martwej Wisły. W 1868 r. 60. 19 mk. , w 1885 r. 5271 mk. i 1148 dymów. Z 5271 mk. było 2523 męz. , 2748 kob. ; 3633 protest. , 1498 katol. , 86 kalwinów, 30 żydów. Do cyfry ludności nie wliczono załogi wojskowej. Ludność trudni się żeglarstwem, handlem drzewa i węglami i mieszczeniem gości kąpielowych. Jest tu szkoła katol. i ew. , kościół paraf. katol. i ewang. , dwie latarnie morskie, st. kol. i tel. , urząd retmański, dwie stacye urzędu celnego, inspekcya budowli portowych, agentura stacyi obserwacyjnej i t. d. Tutejszy port morski jest przystępny dla okrętów aż do 1200 ton objętości. Do parafii katol, należą, prócz Nowegoportu, Wisłoujście 197 dusz 1867 r. i Brzeźno 224. Patronat przysługuje biskupowi chełmińskiemu. Przy kościele jest bractwo trzeźwości, założone r. 1856. Lokalny wikaryat został ta urządzony r. 1855, erekcya parafii nastąpiła r. 1866. Tutejszy kościół tyt. ś. Jadwigi, został zbudowany r. 1856, poświęcony d. 26 wrz. 1858 r. Od r. 1885 należy tutejsza parafia do miejskiego dekanatu gdańskiego. Kościół ewangielicki został wzniesiony około 1840 r. Kąpiele morskie są urządzone na t. z. WesterPlatte; z Gdań ska można do nich dojechać parowcem w pół godziny; kąpiele zalecają się pięknem położe niem i dobrom urządzeniem, jest tu bowiem ładny park i kursal. Tuż przy łazienkach ciągną się olbrzymie tamy zbudowane z wiel kich głazów w r. 1826, zachodzące daleko w morze, tworzą bezpieczny wjazd do właści wego portu. Mają one 1250 stóp długości, 20 stóp szerokości. Kosztowały pół miliona talarów. Ich koniec zdobi żelazna wieża, la tarnia morska z ozerwonem światłem 235 me trów wysoka. Zastąpiła ona starą latarnię, wzniesioną już r. 1758 prawie w samym środ ku miasta. Druga wieża z latarnią morską stoi przy dworcu. Nowy port jest, jak już sa ma nazwa wskazuje, stosunkowo nowem mia stem, gdyż przed 250 lat cały ten skrawek ziemi, WesterPlatte zwany, z miastem i wszystkiemi zabudowaniami wcale jeszcze nie istniał, utworzyło go dopiero morze sprowa dza ące bez ustanku na południowe swe brze gi ziemię oderwaną ze szwedzkich brzegów północnych. W 1627 r. nabyli ten obszar Gdańszczanie od opata oliwskiego i wystawi li jatki i szałasy dla rybaków i marynarzy. Z tego skromnego początku powstało dzisiej sze miasteczko ob. Lubiński Listy z podróży, w 9 Gazety Toruńskiej, r. 1878. Do jego wzrostu przyczyniło się to, że główne koryto Wisły coraz bardziej się zamulało, mianowicie po r. 1840, kiedy pod Górkami nowe się utworzyło ujście, dla tego zrobiono tu w XVII w. nowy przekop w kierunku, gdzie już przed tem mała część wody upływała do Baltyku. Po pierwszym podziale Rzpltej została Oliwa i Nowyport przyłączone do Prus. Traktat tylżycki z r. 1807 wrócił Nowyport znów Gdańszczanom. Miasteczko liczyło wtedy 90 domów, 2 tartaki i przeszło 800 mk. W 1812 r. rozpoczęli Francuzi oblężenie Gdańska bom bardowaniem N. Tuż na zachód znajduje się wś Zaspa, a obok niej duże jezioro, które Gdańszczanie chcą zamienić na port zimowy. Koszta oszacowano na 2180000 mrk, a prace już daleko posunięto. Kś. Fr, Nowy Potok 1. wytryska w Tatrach wapiennych bielskich, z dzikiego jaru utworzonego przez ramiona wybiegające z głównego grzbietu tego pasma ku płn. , t. j. wschodniego od szczytu Nowego 1989 m. , a zachodniego od szczytu Murania 1827 m. . Płynie na płn. i powyżej leśniczówki Podspady zlewa swe wody do Jaworzynki z praw. brzegu. Długość 3 klm. Zbocza doliny tego potoku pokrywały niegdyś lasy, dziś wycięte. Tu i owdzie zwłaszcza w boku wschodnim ukazują się kępki pozostałych limb. W płd. końcu tej doliny znajdują się w ścianie płn. Nowego szczytu. Nowy Ogrodnik Nowy Ogrodnik Nowy Oskoł Nowy Ostrów Nowypol Nowy Port Nowyport Nowy Potok