Wkrótce przybył też i hetman Zamoyski, lecz poprzednio już Bornamissa z oszańcowanego obozu zapalił kulami drewniane ściany zamku, tak iż oblężeni, nie widząc możności dalszego oporu, wbrew rozkazom swoich dowódzców, Bobrowa, Kołyczewa i Bibikowa, oddali zamek oblegającym, zdając się na łaskę zwycięzców. W następnym roku odbywały się w N. rokowania o pokój między królem a posłami Iwana Wasilewicza, lecz z powodu wielkich wymagań z obu stron nie mogło przyjść do układów. Na mocy pokoju zawartego w 1582 r. w Jamie Zapolskim, ustąpiono N. carowi z całym zapasem oręża jaki się znajdował przy wzięciu zamku. Po zawarciu pokoju w Wiaźmie r. 1634 N. znowu wrócił do Rzplitej i wcielony został do wdztwa połockiego. W 1649 r. Jan Kazimierz nadał sstwo newelskie wraz z zamkiem i miastem hetm. Januszowi Radziwiłłowi, który starostwo to oddał w posagu córce swej Karolinie Ludwice, żonie pfalcgrafa neuburskiego i reńskiego. Starostwo N. w owym czasie przynosiło 21000 złp. dochodu. Podług Balińskiego Staroż. Polska włości newelskie nadał w 1634 r. Władysław IV, Krzysztofowi Radziwiłłowi, wdzie wileń. i hetm. w. litew. W tym czasie wznosiły się tu kościoły katolickie obok cerkwi, tak iż w ogóle powstało osra świątyń obu wyznań. W 1655 r. N. znowu został zdobytym przez wojska Aleksego Michajłowicza, które zamek zniszczyły. Pokój zawarty w 1678 r. N. wrócił Rzpltej. Po pierwszym rozbiorze 1772 r. N. wcielonym został do prowincyi połockiej gub. pskowskiej, następnie w 1777 r. wszedł w skład gub. połockiej, a w 1802 r, został mtem powiat. gub witebskiej. W 1780 r. było w N. mieszczan 835 chrześcian i 123 żydów. Powiat newelski graniczy na płn. z gub. pskowską, na wsch. z powiatem wieliskim, na płd. z pow. horodeckim a na zach. z pow. połockim i siebieskim. Ogólna powierzchnia wynosi według Strelbickiego 73, 97 mil kw. czyli 3578, 9 w. kw. Według pomiarów mierniczych rozległość powiata wynosi 380307 dzies. , mianowicie 110047 dz. roli ornej, 28767 łąk, 33390 pastw. , zarośli i pod drogami, 165862 lasu w tem 34280 dz. lasów rząd. , 42097 błot i wód, pozostała zaś ilość pod sadybami i nieużytkami. Jezior w newelskim powiecie znajduje się przeszło 300, znaczniejsze z nich Iwan 18, 3 w. k. , Newelskie 14, 1, Uszo 11, 5, Sieruty 9, 4, Niewierowo 6, 5, Dołysy 5, 3, słynie pstrągami, Uswoja 7, 0, Plisy 2, 0; powierzchnia wszystkich jezior w pow. newelskim wynosi 183 w. kw. Z rzek znaczniejsze są Łować z dopływem Emienka, Uszanka, Plisa, Iskoł, Udroj; z nich tylko Łować jest spławną od wsi Krasny Brzeg. Powierzchnia powiatu wzgórzysta. Znaczniejsze wyniosłości ciągną się w płn. stronie powiatu, nad granicą gub. pskowskiej, mianowicie koło wsi Poczynki, Pleskaczewo i Sokolnikowo. Wyniosłość przerzynająca drogę z Połocka do Newla, w bliskości dóbr Turyczyn, rozdziela kierunek rzek spływających z jednej strony ku Dźwinie, z drugiej ku Łowaci i zatoce Fińskiej. Miejsce to znanem jest pod nazwą Rabszczyzny. U stoków najwyższej góry Poczanowskiej, wypływają obfite źrodła siarczane, z których dotąd nikt nie korzysta. Błotniste miejscowości grupują się przeważnie w zachodniej stronie powiatu, ku granicy pow. siebieskiego; największe z błot znajduje się koło jezior Niewiedro i Wołoźno i zajmuje przeszło 20 w. kw. przestrzeni. Grunta w pow. newelskim są po większej części piasczyste i kamieniste i nie celują urodzajnością, chociaż są i dobre gospodarstwa, jak np. dobra Turyczyn Chrzanowskich. W pow. newelskim znajdują się wielkie dobra Topory, mające 25590 dzies. obszaru, niegdyś Radziwiłłów, obecnie ks. Wittgensteina. Dobrami temi zarządzał przez lat kilka od r. 1845 Suzin kolega i przyjaciel A. Mickiewicza. Przemysł fabryczny nieznaczny, ogranicza się na kilku gorzelniach, garbarniach i fabrykach świec. W 1880 r. było w powiecie 19571 koni, 35004 sztuk bydła rogatego, 18413 owiec, 10262 świń, 2948 kóz. Pod względem środków komunikacyjnych, oprócz dróg pobocznych, przerzyna powiat szosa z Witebska do Ostrowia, która ma w powiecie 5 stacyj Newel, Dołysy, Liniec, Zarzecze i Bałaszowo. Pod względem policyjnym powiat dzieli się na 3 okręgi stany, 20 gmin, rozdzielonych pomiędzy 3 sądy pokoju okręgu newelskiego. Ogólna ludność powiatu wynosi 73380 płci obojej, w tej liczbie 1644 szlachty, 573 duchowieństwa wszystkich wyznań, 2276 mieszczan, 67258 włościan, 1528 wojskowych, 28 cudzoziemców, 73 ludzi wolnych. Pod względem wyznań znajduje się 69008 prawosławnych, 1359 katolików, 1134 rozkolników, 32 ewangielików, 1847 żydów. oprócz włościan jest 641 właścicieli ziemskich, posiadających 150671 dz. ziemi, w tej liczbie 452 prawosł. mają 70579 dz. , 131 katolików 40842 dz. , 21 ewang. 37639 i 4 żydów 65 dz. Pod względem kościelnym znajduje się 33 parafij prawosł. , rozdzielonych na 3 dekanaty błahoczynia. Obecnie znajduje się w pow, newelskim jedyna tylko parafia katol. w N. Dawniej był we wsi Sokolnikowie, na granicy gub. pskowskiej, kościół i klasztor kś. franciszkanów, po 1832 r. oddany w zarząd duchowieństwa świeckiego katolickiego, w r. 1865 parafia przyłączona do Newla a kościół oddany duchowieństwa prawosławnemu. Marszałkami szlachty powiatu ne

Newel