czewską. Podług wiadomości z 1881 r. powiat ma 210488 mk. Wedle Stołpiańskiego w 1864 r. było 158518 mk. , w tej liczbie 116378 prawosł, 505 roskolników, 18557 kat. , 567 protest. , 22498 żydów i 4 machom. Podług stanów było 2430 szlachty dziedz. , 531 osobistej, 1158 duch. prawosł. , 14 kat. , 68 żyd. , 25671 mieszczan, 111034 włościan, w tem 7013 wł. skarbowych i 1026 koloni stów; 3634 wojskowych, 177 cudzoziemców i 13800 nienależących do powyższych kategoryj. Kalendarz Hurlanda z 1879 80 liczbę żydów podaje na 14246 męż. i 14685 kob. Podług zaś statystyki ludności z 1876 roku było 22460 żydów, z których 3 kupców Iszej gildyi, 101 IIgiej gildyi, a z tych ostatnich 39 w Zwiahlu, 31 w Korcu, 14 w Lubarze, reszta po kilku rozrzucona po miasteczkach powiatu. Całej ludności żydowskiej wyłączne prawie zajęcie stanowi handel i drobny przemysł; żydówrolników w powiecie niema, a dzierżawcy starozakonni, których z każdym rokiem coraz więcej przybywa, prędzej do kupców niż rolników zaliczyć się dadzą. Jarmarki główniejsze bywają w Zwiahlu 6 stycznia, 29 czerwca, 6 sierpnia, 26 października; w Korcu 1 stycznia, 9 maja, 29 czerwca, 15 sierpnia; w Lubarze 5 stycznia, 12 czerwca, 8 listopada; w Miropolu 1 stycznia, 9 marca, 29 czerwca, 27 lipca, 29 sierpnia, 1 października, 26 października, 13 listopada i 6 grudnia. Nadto w miasteczku Berezdowie 12 jarmarków do roku w każdą pierwszą niedzielę miesiąca; w Jaruniu dwa na Wniebowstąpienie i 10 piątku po Wielkiejnocy; kilka jarmarków w Połonnem i po kilka w innych jeszcze miasteczkach. Z zakładów naukowych, oprócz szkółek wiejskich włościańskich, które de jure w każdej wiosce, a de facto tylko w bardzo niewielu egzystują, jest szkółka powiatowa dwukla sowa w Nowogradwołyńsku, męzka i żeńska, i szkoła rzemieślnicza w Piszczowie, majętności hr. Alfredowej Potockiej, fundowana i utrzymywana bardzo porządnie kosztem profesora odeskiego uniwersytetu Czeczota. Egzystowała też w pow. N. jeszcze między 1850 60 r. szkoła głuchoniemych w Romanowie, założona przez senatora hr. Ilińskiego. N. powiat ciągnie się długiem pasmem od północy na południe a rzeka Słucz, biorąca początek w powiecie starokonstantynowskim, rozdziela go wzdłuż prawie na równe połowy. Charakterystyka kraju leżącego po jednej i drugiej stronie Słuczy nadzwyczaj różna. Prawy brzeg tej rzeki, błotnisty i lesisty, gleba piaszczysta, kraj mało zaludniony, a przemysł leśny stanowi główne zajęcie mieszkańców; biedne, rozrzucone wioski, z nietynkowanemi, kurnemi chatami, z dworkami obywatelskiemi mało co od chat lepszemi z ludom małym, wątłym, od ciągłego użycia siekiery zgarbionym, między którym już się często przejawia kołtun, tak powszechny w nizinach Prypeci oto charakterystyka tak nazwanego Polesia wołyńskiego. Lewy brzeg Słuczy, osobliwie w południowej części powiatu, przedstawia okolicę najżyzniejszą podług taksacyi rządowej ziemia zaliczona do 2giej klasy, gdzie okiem niezmierzone łany pszenicy, z dębowemi lasami, stanowią tak nazwaną Ukrainę wołyńską. W tej połowie powiatu rolnictwo, wspierane hodowlą owiec hiszpańskich, których w powiecie liczy się do 150 tysięcy, jest głównem zajęciem mieszkańców. Tu, przy gospodarstwie niekoniecznie wzorowem i postępowem, gdzie tradycyjna trzypolówka daleką jest od jakichkolwiek ustępstw na korzyść płodozmianu, zawdzięczając li tylko bogactwu gleby, rolnictwo daje bardzo świetne rezultaty; dziesiąty plon pszenicy uchodzi za średni urodzaj, a cena dzierżawna ziemi w północnozachodniej części powiatu od 4 do 6, a w południowo zachodniej od 6 do 8 rs. z dzies. wynosi. Powiat bogato jest uposażony wodami, których głównym zbiornikiem jest rzeka Słucz, do której wpadają z lewej strony Białoka, Chomor z Chomorkiem, Drużna z Liznią, Hliboczek, Witolicz, Smółka z Okoniem, Cerem z Żołobenką i Kurczyk; z prawej zaś strony Bliwa, Chwostojówka, Kamionka, Kazarka, Niwna, Tenia, Wierzchnica i Ćwilka. Te rzeki i rzki w swym przebiegu formują stawy, z których ważniejsze we wsiach Charkowcach, Rohuźnie, Bajkach, Lubarze, Moskalówce, Brażyńcach, Derewiczach, Boryszkowcach, Czartoryi, Połonnem i Nowosielicy; największy zaś ze stawów, a raczej jezioro, formuje się z rzeczki Teni między wsiami Kropiwną i Nesołonią. W pokłady kamienne bogata jest okolica przylegająca do Słuczy, Kurczyka, Ceremu i w ogóle wszystkich rzeczek z lewej strony do Słuczy wpadających, a glina w całej prawie zachodniej części powiatu stanowi spodnią warstwę urodzajnego humusu. W niektórych miejscowościach, jak w Horodnicy, Baranówce, Jurkowszczyźnie, Czernicy i wielu innych, glina ta jest bez najmniejszej domieszki piasku, biała jak mleko, najprzedniejszego porcelanowego gatunku, której dobroć zaświadcza niegdyś tak sławna ze swej porcelany fabryka korecka. W wielu miejscowościach rozległe są pokłady marglu, a wapno się dobywa na gruntach wsi Micherzyniec. W północnej części powiatu dużo jest i dość bogatych rud żelaznych, lecz te bardzo mało eksploatowane. W majątkach Horodnickim i Emilczyńskim napotykają się rudy miedziane, które w zupeł

Nowogród