Ronikierów. Jedna z ulic N. należy do tego dworu i prawic łączy go miasteczkiem. Ob. Buszyńskiego Opisanie powiatu rossieńskiego, str. 139. 2. N. Karaimskie, po żmudzku Naujam estis Karaimu mko pryw. na pr. brzegu Niewiaży, pow. poniewieski, o 14 w. od Poniewieża, ma około 700 mk. , kościół kat. par. pod wezw. ś. Macieja i Eustachego, drewniany, fundacyi ks. Szlagiera i parafian; synago ga karaimska, zarząd 1go okr. pol. i gminy, szkoła począt. W 1860 r. było 31 dm. i 687 mk. W okolicy piękne lasy. W pobliżu N. uchodzą do Niewiaży Szoja i Kirszynia. Niegdyś własność Radziwiłłów linii birżańskiej, którzy fundowali tu zbór kalwiński, dotąd istniejący, przerobiony na inny użytek, za liczony do dystryktu zawilejskiego. Ducho wny pobierał pensyą i ordynaryą z skarbu książęcego. W 1754 r. był tu pastorem Sa muel Zuk. Do 1832 r. byli w N. pijarzy. Dziś N. wraz z dobrami, mającemi 7945 dzieś. ziemi dworskiej, należy do Benedykta, Mau rycego, Józefa i Pauliny Karpiów. Par. kat, dek. poniewieskiego, ma 5048 wiernych 2515 męż. i 2533 kob. . Filia w Upicie; kap. w Wodoktach i Niewieżnikach. Gmina należy do 1 okr. pok. do spraw. włośc. i liczy 6 okr. wiejskich, 43 wsi i 2200 włośc. w 1879 r. . Ob. Buszyńskiego, Brzegi Niewiaży, str. 17. 3. N. , przedmieście m. Wilna, pow. wileński, w 6 okr. pol. , o 1 w. od Wilna, ma 70 dm. , 576 mk. , w tej liczbie 5 prawosł. , 280 kat. i 291 żvd. ; szkoła żydowska drewniana. 4. N. , przedmieście mka Krasne, w pow. jampolskim ob. . 5. N. , wś, pow. nowogradwołyński, gm. Połonne, ma 488 dusz włośc. , ziemi włośc. 1288 dzieś. Należy do dóbr Połońskich hr. Dunin Karwickich. 6. N. , wś nad rz. Hujwą. pow. żytomierski, na północozachd. od Kotelni. J. Krz. Nowemiasto, mko, pow. nowozybkowski gub. czernihowskiej, o 10 w. od m. pow. , od 1781 97 r. i od 1802 9 r. powiatowe, w XVIII w. setnicze pułku starodubskiego. Ma 184 dm. , 1239 mk. , 65 dzieś. ziemi. Nowemiasto, zwane Nowemiasto Byblo, rus. Nowemisto, mto nad rz. Wyrwą, w pow. dobromilskim, o 8 klm. na płn. wsch. od Dobromila, przy linii dr. żel. przemyskołupkow skiej, między Niżankowicami a Dobromilem. Na płd. leżą Komarowice, na wsch. Posada Nowomiejska, na płnBoniowice, na zach. Grodzisko. Zach. część obszaru przepływa Wyrwa, od płd. z Grodziska, na płn. do Komarowic i przyjmuje w obrębie miasta od praw. brz. mały dopływ, z Posady Nowomiejskiej. Zabudowania miejskie zajmują płnwsch. część obszaru. Własn. mn. ma roli or. 188, łąk i ogr. 30, pastw. 54 mr. W 1880 r. było 916 mk. w gminie między nimi 550 obrz. rzym. kat. , 87 gr. kat. . Par. rzym. kat. w miejscu, dek. dobromilski, dyec. przemyska. Do par. należą Boniowice, Grabownica, Grodzisko, Hubice, Komarowice, Posada Nowomiejska, Przedzielnica, wsie pow. dobromilskiego, i Borszowice, Bybło, Hruszatyce i Żrotowice, wsie pow. przemyskiego. Kiedy parafią założono, nie wiemy. Zdaje się jednak, że istniała ona już w r. 1463, skoro w akcie tegoż roku, dziale dóbr między braćmi Jaśkiem a Szymonem z Bybła, czytamy, ze prawo kolatorskie i patronatu probostwa in Civitate obydwu braciom wspólnie przysługuje. Kościół tutejszy pod wezw. ś, Marcina murowany, w r. 1463 wzniesiony, wsparty jest na 4 kamiennych filarach. Zewnątrz na jednej cegle wyryty napis R. 1648 byli tu Kozacy i to miasto zburzyli. We wnętrzu kościoła na murze po lewej stronie były, przez długi czas ślady krwi, o czem tak objaśnia dawny rękopis rkp. Ossol. , 2865, str. 30 i 31 Gdy r. 1648 Kozacy pod Chmielnickim to miasteczko najechali, udała się znaczna liczba mieszkańców do kościoła, inni zaś schronili się na wierzch kościoła. Kozacy wpadli i mieszczan tam będących wymordowali; plądrując zaś po kościele i szukając bogactw, wyłamali także drzwi na strych prowadzące, a zastawszy tam pełno ludzi, wszystkich w pień wycięli. Zaczęła się więc krew sączyć przez szparę u stropu i ściekała po ścianie przez dni kilka. Znak ten pozostał był aż do r. 1725, w którym to roku zabielano go 6 razy, lecz nie można było zabielić. Na belce poprzecznej wyryty rok 1614. Jest tu starożytny obraz N. P. Częstochowskiej. ,, Znalazłem także Rkp. Ossol. , 1. c okrągłą z drzewa tablicę. na której wyrażono Jana Opalskiego, dworzanina, który utracił życie w obronie swego pana. Dochodząc w aktach grodzkich przemyskich znalazłem, że się rzecz tak miała Dnia 11 lipca r. 1701 wyjechał z Sąsiadowic sługa tamecznego dziedzica z poleceniem, aby zabił Firleja, w onczas dziedzica N. Ten sługa zwał się Adam Kunicki i miał zażyłość z owym Janem Opalskim. Przyjechawszy na noc do N. udał się cichaczem pod dwór, a obaczywszy iż się wszyscy do snu zabierali, ukrył się w ogrodzie. O północy wlazł przez okno i napadł śpiącego Firleja. Lecz na hałas nadbiegł ów Opalski i chciał za kołnierz pochwycić Kunickiego, lecz ten, aby się uwolnić, ugodził go puginałem w serca. Firlej narobiwszy hałasu pochwycił przy pomocy nadbiegłych domowników Kunickiego i do więzienia wtrącić go kazał. Stracił życie Kunicki na torturach wśród rynku miasta Lwowa, a wiernemu dworzaninowi wdzięczny Firlej położył napis i tablicę w kościele zawiesić kazał. W N. jest także kaplica pod wezw. ś. Mikołaja. Par. gr. kat w miej

Nowemiasto

Nowemiasto