1581 r. N. , w par. Rydzyna, miała 11 łanów, 5 zagrod. , 6 komor. , 2 rzemieśl. , 30 owiec i wiatrak Pawiński, Wielkop. , I, 83. 30. N. pod Wschową, niem. Neuguth bni Fraustadt, wś i fol. , pow. wschowski, 28 dm, , 198 mk. , 9 ew. , 189 kat. ; fol. ma 534 mr. rozl Po czta, tel. i st. kol. żel. we Wschowie o 4 klm. , gość. na miejscu. Według regestr. pobor. pow. Wachowskiego z 1579 r. N. , wła sność kaszt. przementowskiego Jędrzeja Opa lińskiego, miała 10 łanów, 3 zagrod. , 2 rzem. , 3 osadn. z bydłem, 10 bez bydła i 70 owiec Pawiński, Wielkop. , t. I, str. 101. 31. N. , niem. Neugut, wś i gm. , pow. koś ciański, 2 miejsc a N. , wś, b Antonsruh, winnica, 11 dm. , 78 mk, 29 ew. , 49 kat. Gośc. na miejscu, poczta i tel. w Szmiglu o 3 Mm. , st. kol. żel. w Starem Bojanowie o 6 kim. Według regestr. pobor. pow. kościań skiego z 1580 1581 r. Nowawieś, w par. Smigiel, była własnością Jadwigi Smigielskiej, posiadającej 1 kolon. , i Zofii Czikowskiej, posiad. 1 zagrod. i 1 kolon. Pawiński, Wielk. , I, 87. 32. N. , niem. Eichfelde, pow. wy rzyski, 31 dm. , 278 mk. , 123 ew. , 155 kat. Stac. poczt. Wyrzyska o 3 klm. , gośc. o 3 Mm. , st. kol. żel. Osiek o 5 klm. 33. N. , niem Neuguetel, wś, pow. wschowski, 28 dm. , 198 mk. , 9 ew. , 189 kat. , 36 analf. Gośc. o 6 klm. , poczta i tel. Święcichowie o 8 klm. , st. kol. żel. w Lesznie o 12 klm. 34. NStrychowo, fol. , pow. gnieźnieński, 3 dm. , 34 mieszk, ; należy do gminy i dom. Strychów ob. . M. St. i Br. Ch. Nowawieś 1. niem. Neudorf, Kulmisch, wś, pow. chełmiński, st. p. i par. kat. Chełmno, ewang. W. Lunawy. szkoła w miejscu. Ma 1908, 48 mr. , 54 bud. , 36 dm. , 294 mk. , 142 kat. , 152 ew. Wś tutejsza należała dawniej do Chełmna i przewyższała rozległością wszystkie okoliczne, płaciła bowiem w dawnych czasach płużnego cztery razy tyle jak drugie. Jest wymieniona już w przywileju dla Chełmna z 1233 r. Tu posiadał chełmiński szpital św. Jerzego 4 1 2 włóki i dom mieszkalny. Wojna 13letnia tak ją spustoszyła, że dzierżawca nie był w stanie płacić czynszu. Majątek tego szpitala dostał się potem kościołowi paraf. w Chełmnie, który jeszcze r. 1680 pobierał czynsz z tych włók ob. Gesch. d. Stadt Kulm, I, 334. 2. N. , niem. Neudorf Adelig, tamże, st. p. Błoto, par. kat. Czarze Szlacheckie, ew. Kokocko. szkoła Czarze Włościańskie; obejmuje 167, 86 mr. , 17 bud. , 5 dm. , 27 mk. , 16 kat. , 11 ew. 3. N. , niem. Koenigl. Neudorf, wś z kościołem par, i szkolą, tamże, st. p. Wie wiórka; Krzyżacy zwali ją Dietrichswalde Dittherischwalde; par. ewang. Radzyn. Ma 3042, 27 mr. . 111 bud. , 50 dm. , 499 mk 1868 r, , między nimi 356 kat. , 141 ew. Do tutejszej szkoły należą następne wsie Uciąż, Czaple Wieldządz i Pieńki. W 1289 r. nadaje Hermann v. Schoenebeck, komtur ziemski chełmiński, sołtysowi Teodorykowi ze Sanskau 60 włók we wsi, która się ma zwać Dietrichswalde, na prawie chełm. Sołtys dostaje 6 wolnych włók i 1 2 sądowych kar pieniężnych. Od drugich włók mają płacić czynsz, kary i czynić tłokę. Dan w Lipinkach Lipen. Ale dokumenta z r. 1442, 1444 i 1478 wykazują, że nowa nazwa Dietr. nie przyjęła się, zatrzymano stary Sanskaw pewnie Zajączkowo. W 1442 r. został Niclos von Dytterichswalde Polonus, t. j. Polak Mikołaj z Nowej wsi obywatelem miasta Chełmna ob. Kętrz. , O ludn. pol. str. 133. Parafia tutejsza należy do dekanatu wąbrzeskiego. Kiedy kościół tytułu ś. Jana Chrzciciela założony i konsekrowany został, niewiadomo. Przy kościele jest szpital dla trzech ubogich, bractwo ś. Józefa założone 1864 r. i bractwo trzeźwości od 1859 r. W Mgowie istnieje publiczna kaplica ś. Barbary. Patronat przysługuje królowi. W skład parafii wchodzą Nowawieś 366 dusz, Wieldządz 68, Pieńki 26, Szczerosługi 4, Czaplo 85, Czapelki 22, Uciąż 119, Kosówka 4 Kosobuda 12, Mgowo 302, Bągart 48. R. 1884 było w całej parafii 1247 dusz. Prócz Nowejwsi jest szkoła katolicka także w Mgowie. Z wizytacyi Strzesza z roku 1667 dowiadujemy się, że kościół tutejszy był okazały i obszerny, z wieżą ośmioboczną. Zbudowali go Krzyżacy. Ołtarz wielki był ozdobiony rzeźbami niepośledniej wartości z datą 1508 r. Proboszcz posiadał 6 włók, które mu potwierdził 1526 r. król Zygmunt. Metryki sięgały r. 1612. Kapitału posiadał kościół 80 flor. Około r. 1667 był tu prob. Zygmunt Ekielski. Co do mesznego, to w N. i we Wieldądzu było 24 gburów, z których każdy dawał 1 k. żyta i tyleż owsa; sołtys w N. zaś 2 k. żyta i tyleż owsa, a dwaj sołtysi z Wieldządza I k. żyta i tyleż owsa każdy; lemani tak samo. W Mgowie pobierał ks. Maciej Tarnowski 3 k. żyta i tyleż owsa od dziedzica Czarnkowskiego, od włościan zaś 18 k. W Kosówce był dwór dawniej zobowiązany dawać k. żyta i owsa. Z zagrodników było dwóch zobowiązanych 2 dni do tłoki, za co pobierali grosze, proboszcz posiadał także ogród warzywny i miał prócz wolnego drzewa w borach starościńskich wolne rybołóstwo w jez. Wieldządzu i strugach do niego wpływających ale tylko małemi narzędziami; na roli proboszczowskiej były dwa stawy rybne. Zabudowania proboszczowskie, r. 1618 nowo wystawione przez ks. Romanowskiego, były wówczas w opłakanym stanie. Proboszcz każdorazowy był zobowiązany pozostawić swemu następcy

Nowawieś

Nowawieś