w 1497 r. Tatarzy perekopscy zapuścili tu swe zagony, mnóstwo stąd zabrali jeńców. Cały ten plon odbił u Soroki nad Sobem ks. Konstanty Ostrogski Nowogr. suprasl. letop. . Ale N. według archiwalnych śladów poczyna być znanym dopiero w pierwszej połowie XVI w. Zrazu był on własnością, , hospodarską, ale już za Zygmunta I zostaje wysługą. odtąd na jednej jego połowie siedzą Aksakowie, na drugiej Kisielowie. Fedor Aksak czyli Oksak, praojciec rodu swego, już nim włada w 1517 r. Arch. Aksaków w Motowidłówce. Miał on 2 synów Hrehorego, ożenionego z Owdotją, córką Tomka na Posiahwie i Tajkurach Posiahwickiego, i Marcina, ożenionego z Apolonią Chryszczynówną. W opisie zamku owruckiego z 1545 r. czytamy A se wołosti kniazkie i pańskie i ziemiańskie, jako otczyznyje, tak i wysłuhi w p. Owruckom Hrihoria Oksakowa soło Norinskoje, dymów ośm a służb ośm, podaczki dajut połsemi kopy broszy, a kad medu; seło Putyłowiczy, służb try, podaczki dajut try kopy broszy a kad medu. Oleksandra Kisiela seło Norinskoje, służb czotyry, podaczki dajut try kopy i dwadcat broszy Arch. J. Z. R. , t. I, cz. IV, str. 49. Z tego też czasu, w archiwum Aksaków znaleźliśmy następny dokument Ja Hapon i Wasil Jermołowiczy, poddani Jmść Pana Marcina Fedorowicza Oksakowa a nie pochoże wyznawamy sami na siebie tym naszym listem. Biliśmy czołem Jmość Panu Marcinu Oksakowu, aby JM. nam ziemię Bartną na imie Putyłowszczyna za Żerewiem u otczyznę dał, y dzieciom y potomkom naszym; mamy my Jegomości na tey ziemi siedzieć y za Oyczycow niepochożych być, a JMości z tey ziemi w każdey iesieni dani dwie kadzi miodu przasnego Owruckiej miary, a po trzy kopy litewskich y wszytkie powinności pełnić i oddawać mamy co zdawna z tey ziemi chodzywało. A ieslibysmy z tey ziemi poczyniwszy szkodę poszli precz, tedy Jego Mość, gdzie Nas nalazszy z tym Naszym listem, ma JMość mocnie swoią ręką nas do siebie, bez żadnego prawa wziąc, iako Oyczyców, y czym chcąc karać. I natosmy dali Imości ten nasz List. A dla lepszego swiadomia y wszelakiey twardości tego naszego Listu o przyłozenie pieczęci biliśmy Czołem Ichm. Panu Iwanu Szyszce, a Panu Michayłu Leszczyńskiemu, Podstarosciemu Owruckiemu Kniazia Jendreia Tymofieiewicza Kapusty Jegomosci, za naszym Czołem biciem Pieczęci swe przyłozyli do tego naszego Listu. Pisan w Owruczym, pod lato Bozego narodzenia 1555 mca Decembra 29 dnia. Po Marcinie Aksaku właścicielem połowy N. był syn Jan Aksak. Okolica N. , obronna przez położenie samo, żyzna i urodzajna na swoim Równiku, w leśnych zaś częściach pełna wosku i zwierzyny, zapraszała niejako do osady. Jan Aksak wielką też rozwinął czynność, aby tę swoją posiadłość, w szerokich rozpostartą granicach, co najrychlej skolonizować. Niedługo też na niedawnych jeszcze pustkach po wyrastały mnogie wsie i osady. Do miejsc bardziej w lasy zapuszczonych zwabiał on przeważnie Mazurów, którzy od swych bud pospolicie byli, budnikami nazywani. Trudnili się oni w lasach wyrabianiem potaszów. Stary dworzec w N. przekształcił Aksak w obronne schronienie, skorzystawszy z pierwiastkowego obwarowania czyli horodyszcza Raptularzyk Marka Aksaka rkpsm. Atoli pomiędzy tymże Aksakiem a dziedzicem drugiej połowy N. ciągłe toczyły się spory o granice. Dziedzicami zaś tej drugiej połowy Noryńska byli już wówczas Wieluńscy i Ogonowscy, albowiem Fedor Kisiel, dawniejszy jej właściciel, wydał był córkę Bohdannę za Bohusza Deszkowskiego, a ci następnie jedną swą córkę wydali za Wieluńskiego, a drugą za Ogonowskiego Rapt. Marka Aksaka i Opis akt Kn. Kiew. centr. arch. 8, str. 21, 7, 8, 9. Ale Jan Aksak w końcu uprzykrzywszy sobie tak uciążliwe sąsiedztwo, wchodzi w 1588 r. w układ z Wasilem Moszczańskim i połowę swą w N. jemu zbywa. Układ ten rozchwiał się następnie, bo oto w 1602 r. d. 8 paźdz. przedaje on tęż samą połowę N. Aleksandrowi ks. Ostrogskiemu, wwdzie wołyń. , a sam przenosi już teraz swe siedlisko w głąb Ukrainy, gdzie od króla Zygmunta III jeszcze w 1595 otrzymał Hulaniki nad Stuhną, czyli Motowidłówkę Rapt. Marka Aksaka rkp. . Za ks. Aleksandra Ostrogskiego rozległe przestwory dóbr norzyńskich jeszcze bardziej w ludność i osady się wzmogły. Od imienia syna tegoż wojewody wołyńskiego Janusza, nazwał świeżo założone na wyrąbkach leśnych mczko Januszpol Rapt. M. Aksaka. Po śmierci ks. Aleksandra Norzyńszczyzna dostała się córce tegoż Zofii za Stanisławem Lubomirskim, podczaszym kor. Ten w 1620 r. sprzedaje N. z siołami Chajczą Wielką i Małą, Bondurami, Salami, m. Pełczą nazwaną Rozważ, m. Łuhinem, Żerewcami, obiema Putyłowiczami, Kremną, Krasną Włóką, Dywlinem, Jarosławką, Łuhinkiem, Hluchową, Tesnówką i m. Januszpolem za 124, 000 złp. Stefanowi Niemierzycowi, podkom. kijowsk. , sście owruckiemu Kwerenda akt tryb. wtwa kijows. , bracław. i czernich. do substancyi Niemiryczów ściągających rkpsm. Stary ród Niemiryczów wcześnie się był w Kijowszczyźnie zagnieździł i rozpostarł szeroko. Dziadem Stefana Niemirycza był Józef, sędzia ziemski kijow. , pan na Olewsku i innych włościach, który zmarłszy w 1598 r. z małżonką swoją był pochowany w Ławrze

Noryńsk