Nikołajew, mto portowe w gub. chersońskiej, przy ujściu rz. Ingułu do Bohu, o 62 w. od m. guber. , ma 73681 mk. , 8 cerkwi, z których odznacza się zwłaszcza sobór św. Grzegorza, z pięknemi obrazami włoskimi, kośc. katol. , ewangielicki, 2 synagogi talmudystów i karaimów, meczet. W N. znajduje się gimnazyum, szkoła realna, 2 gimn. żeńskie, szkoła dla poglądowego nauczania dzieci pł. ob. , słynna w Rossyi z bogactwa środków pomocy naukowej i wzorowego kierunku, dalej szkoła morska, 4 biblioteki, obserwatoryum, zakład geograficzny. Rezydencya gubernatora wojennego i dowódzcy floty czarnomorskiej; port wojenny i handlowy, komora celna, przez którą w 1876 r. wywieziono towarów za 11, 673, 833 rs. , przywieziono zaś za 3, 071, 530 ós. Handel głównie zbożem 1, 700, 000 rs. , wyrobami rękodzielnemi, budulcem, bydłem, łojem, skórami i t. d. Pod względem handlowym i przemysłowym znajduje się w mieście 84 składów, 107 sklepów, 71 młynów, 42 fabryki; dalej bank miejski, 2 warsztaty okrętowe; st. poczt. , dr. żelaznej i przystań statków parowych. Miasto posiada 17337 dzies. ziemi, samo zaś zajmuje 20 w. kw. przestrzeni; ulice niezwykle szerokie, błoto niesłychane. Miejsce przechadzki stanowią bulwary z pięknym widokiem i t. z. Spaskie uroczyszcze, niedaleko przystani. N. założony wstał w 1789 r. przez Potemkina na pamiątkę zdobycia Oczakowa w dzień św. Mikołaja. Paraf. kat. , dek. landanskiego, dyec. tyraspolskiej, ma 3050 wiernych, w tem blisko 2, 500 polaków. Kościołek kat. par. jest najstarszą ze świątyń miasta, wybudowany bowiem został w 1794 roku staraniem admirałowej Grejg, odnowiony w 1823 r. kosztem parafian, grozi ruiną, w skutek czego miejscowy proboszcz ks. Nikodem Czerniachowicz zamierza przystąpić do budowy nowej świątyni ze składek publicznych. Niedaleko N. leżą trzy wioski, zamieszkałe wyłącznie przez katolików, przesiedlonych tu w skutek rozporządzenia władzy z Litwy i Wołynia około 1864 r. J. Krz. Nikołajew, obacz Mikołajew i Mikołajów. Nikołajewicze al. Mikołajewicze, wś w płd. zach. str. pow. borysowskiego, o 4 w. od st. dr. żel. moskiewskobrzeskiej Wittgensztejnowskiej, w pobliżu dawnego traktu poczt. mińsko borysowskiego, w 2 okr. pol. łohojskim, gm. smolewicka, ma 14 osad pełnonadziałowych. A. Jel. Nikołajewka, wś włośc, pow. trocki, w 4 okr. pol. , gm. aleksandrowska dawniej Olowa, okr. wiejski Demontańcie, 31 dusz rew. , osadników w. ross. Nikołajewka, wś, pow. homelski, gmina Krasna Buda, 88 dm. , 683 mk, z których 24 zajmuje się wyrobem obodów, obręczy, klepek, gontów, dranic, desek i t. d. We wsi znajduje się cegielnia, wyrabiająca rocznie do 30000 sztuk cegieł, oraz fabryka oleju, produkująca rocznie około 100 pudów. Nikołajewka 1. mko nad rz. Zołotonoszą, pow. zołotonoski gub. połtawskiej, o 16 w. od m. pow. , 16 dm, 180 mk. 2. N. al. Nikolskoje, sioło nad rz. Wszywą, pow. konstantynogradzki tejże gub. , o 25 w. od m. pow. , 243 dm. , 1993 mk. Nikołajewka, ob. Mikołajewka i Mikołajewka. Nikołajewo al. Mikołajowo, dawniej Kamienki, mko nad rz. Dźwiną, wprost Dzisny, pow. drysieński, ma 75 dm. i 547 mieszk. w 1867 r. , cerkiew. Należy do dóbr Kamionka, dawniej Sulistrowskich, obecnie Bergengruena Nikołajewsk, wś, pow. sejneński, gmina Krasnopol, par. Pokrowsk. Odl. od Sejn 13 w. Ma 39 dm. , 400 mk. Nikołajewsk, mto pow. gub. samarskiej, na pr. brz. rz. Irgiza, o 165 w. od Samary, 9794 mk. , 2 cerkwie prawosł. , 2 starow. , 2 meczety, 4 szkoły, kilka fabryk, znaczny handel zbożem; targi i jarmarki; bank miejski, st. pocztowa. Pierwotnie wś Meczetno, zamieniona w 1835 r. na mto, nazwane N. na cześć cesar. Mikołaja I. Nikołajewski powiat ma na przestrzeni 29302 w. kw. 308050 mk. , trudniących się głównie rolnictwem. Powierzchnia wzgórkowata, grunt urodzajny, lasy zajmują 3 Zroszony przez dopł. Wołgi, z których ważniejsze Mocza i Irgiz. Nikołajewska, kol. nad rz. Prosną, pow. wieluński, gm. i par. Dietrzkowice, odl. od Wielunia w. 17; ma 3 dm. , 18 mk. Utworzona przy stosowaniu ukazu z 1864 r. Nikołajewska, st. poczt. w pow. wetługskim gub. kostromskiej, punt rozdzielenia się traktów z Makarowa i Wetługi do Nikolska i Orłowa. Nikołajki, ob. Mikołajki, pow. sztumski. Nikołajów, dobra, pow. newelski, w 4 okr. pok. do spraw włośc, gm. Seruty, 93 dusz rewiz. Nikołajówka, ob. Mikołajówka, Nikołtów, nazwę tę nadano w początkach XVII w. miastu Obertynowi. Lu. Dz. Nikonion, starożytna osada grecka na brzegu m. Czarnego, założona na 6 wieków przed Chr. w miejscu gdzie dzisiaj stoi Owidyopol, ob. Chersoń, I, 571. Nikonkowice, rus. Nykonkowyczi, w dok. Nykunkowycze, wś, pow. lwowski, 30 klm. na płd. zach. od Lwowa, 3 klm. od sądu pow. , urz. poczt. , st. kol. i tel. w Szczercu. Na płn. i płn. wsch. leży Seredyca, na wsch. Nikołajew Nikołajew Nikołajewicze Nikołajewka Nikołajewo Nikołajewsk Nikołajewska Nikołajki Nikołajów Nikołajówka Nikołtów Nikonkowice