rysowskiego, na praw. brz. rz. Plisy, pomiędzy wsiami Żabinków Zebienków i Uznaż, ma 8 w. długości a 2 w. szerokości, otoczone do koła lasami sosnowemi. Na błocie rosną rzadko karłowate sosenki a miejscami trzcina czeret. Pośrodku błota leży jezioro t. n. , z ktorego wypływa rz. Brusiata, dopływ Berezyny z lewej strony. Ma ono około 100 mr. obszaru i z powodu torfowego bagniska nie odznacza się rybnością, znajdują się w niem bowiem tylko drobne czarne okonie. T. S. Nierybno, niem. Nieribno, według wizyt. Madalińskiego z r. 1686 Nierybus, wś, pow. kościerski, st. p. , tel. i kol. Frankifeld, 6, 2 klm. odl, par, kat. Stara Kiszewa 1 2 mili odl. , ew. Nowe Polaszki; odl. od m, pow. 4 1 2 mili; obejmuje 4 posiadłości gburskie, razem 420, 46 mr. obszaru, 44 mk. , 5 dm. Według szematyzmu dyecez. z r. 1867 było tu 33 kat. mk. Wieś ta została wydana w wieczystą dzierżawę na mocy przywileju z d. 3 paździor. 1760 r. Do par. kiszewskiej należała już r. 1686. Dziś stanowi N. fol. do Bartlewa na leżący i zawiera 80, 17 ha roli or. i ogr. , 7, 66 łąk, 511 torfowisk, 7, 66 boru, 1, 53 wody. Szkoła Płociczno. Kś. Fr. Nierychła, pow. miechowski, gm. Michałowice, par. Więcławice. Nierymdajcie, wś i dwór, pow. telszewski, o 14 w. na płn. wsch. od Telsz; kościół kat. św. Bartłomieja, z muru w 1860 r. wzniesiony przez ks. Krystucia, filialny telszewski. Nierzeja Świeża al. Fryska, niem. Frische Nehrung, dok. Neringia, Nerigia, Nerya, Nerge, Neriga ob. Sł. geogr. , t. II, str. 530 i t. VI pod wyrazem Mierzeja. Tu dodajemy dla uzupełnienia jeszcze inne szczegóły. Toeppen przypuszcza, że Witland anglosaxońskiego kapitana Wulfstana z 990 r. jest właśnie Nierzeją Świeżą ob. Script rer. Prusa. , I, str. 733 i Neumann w Preus. Prov. Bl. , 1854, II, str. 323. , Co do nazwy to zamiast Mierzeja trzeba pisać Nierzeja, gdyż wyraz ten pochodzi od nierzchnąć się, we wielkopolskiem ikrzyć się; jest to prowincyonalizm pomorski, gdzieindziej nieznany. Lecz ta nazwa pomorska jest bardzo stosowna, bo ryby w czasie ikrzenia wychodzą na wierzch wody. W mowie Pomorzan przechował się oprócz tego jeszcze wyraz nierzch, tyle co wierzch czyli powierzchnia. Nierzeja znaczy więc tyle, co skrawek lądu, który się wynurzył z pod wody ob. Kujot, Opactwo pelplińskie, str. 69. Neumann Preuss. , Prov. Bl, 1854, II, str. 376 wywodzi tę nazwę z litewskiego nêrti, po pol. nurzyć, zanurzać porów. także Pamiętnik fizyograficzny, t. III, str. 506. Niemieckie wywody od Neerland, zamiast Nie derland, albo Naehren żywić, nie dadzą się uzasadnić, co nawet niemieccy autorowie przyznawają ob. Brandstaeter Land und Leute des Landkreises Danzig, 1879, str. 213. Więc już ta okoliczność, że źródłosłowu nazwy szukać należy w narzeczu słowiańskiem, dowodzi, iż tu pierwotnie mieszkali Słowianie. Ale mamy na to i inne dane, z których prócz tego wynika, że Nierzeja należała już w XIII w. do książąt pomorskich. W 1235 r. bowiem nadaje Sambor I cystersom oliwskim rybołóstwo w zatoce świeżej ob. Toeppen Hist. comp. Geogr. , str. 47. Około r. 122027 opuszcza Świętopełk kupcom z Lubeki niektóre cła prawem wybrzeżnem przepisane, mianowicie na Nierzei aż do Lipy niem. Liep, in Nereo damus eandem libertatem a portu usque ad tiliam arborem ob. Pom. Urk. B. von Perlbach, str. 30. R. 1292 nadaje książę pomorski Mestwin cystersom w Pelplinie na Świeżej Nierzei, , in Nergia wieś Wojces, t. j. Wązkie, po niem. Engewater, między Dziwięćsosnami zevantzosna i Orlem. Wreszcie jeszcze dziś istnieje na Nierzei wś Polsk al. Narmeln, gdzie według podania jakiś pogański książę Swaino miał swój zamek, który r. 1264 Krzyżacy zniszczyli. Kształt N. Świeżej nawet w historycznym już czasie znacznie się zmienił. Sięgała ona dawniej daleko na wschód po za dzisiejszą piławską cieśninę Pillauer Tief aż do cieśniny pod Lochstaedt, która dopiero między r. 1311 1395 się zamuliła. Dzisiejsza ciaśnina piławska powstała dopiero roku 1510; także wś Kamstigall, którą Gdańszczanie spalili r. 1455 ob. Script. rer. Pruss. , IT, str. 516, leżała jeszcze na Świeżej Nierzei. Istniała jeszcze naprzeciw Balgi cieśnina baldzka, ale i ta z czasem się zapiaszczyła. Trzeba jednak wiedzieć, że do tych zmian przyczyniała się i ręka ludzka. Rywalizujący z Królewcem Gdańszczanie nieraz umyślnie w tych cieśninach zatapiali okręty, by spowodować zamulenie otworów. Brandstaeter sądzi słusznie, że przed wiekami Nierzeja składała się tylko z kilku wysp okrągłych, które z czasem, wskutek nanoszonego przez Wisłę namułu, zlały się w ten wązki półwysep. Wiadomość, że powstała dopiero r. 1190 pośród długiej i okropnej burzy, którą poprzedził 12 lat trwający wiatr północny, nie jest niczem potwierdzona ob. Script rer. Pras. , IV, 516 i 606. . Osady tutejsze leżą prawie wszystkie nad brzegiem ku zatoce zwróconym, a to z tej przyczyny, że morze nanasza tylko piasek, podczas kiedy Wisła i inne rzeki osadzają tu żyzną ziemię. Ów piasek morski tworzy nad brzegiem całe ławy, które często zmieniają swe stanowisko i wzrastają z roku na rok, zasypując pola, lasy i wioski ob. Brandstaeter 1. c. , str. 215; dochodzą

Nierybno

Nierybno

Nierychła

Nierymdajcie

Nierzeja Świeża