pod nią, spadła i uraziła się, bo była brzemienna, tamże porodziła bez czasu syna, który pochowan zarazem w Niepołomicach. Stańczyka też błazna przewrócił z koniem naten czas. A tak by byli nie chłopi oszczepy ratowali, wieleby był ludzi pomordował. Król śmiał się z Stańczyka, rzekł mu Począłeś sobie nie jako rycerz, ale jako błazen, żeś przed niedźwiedziem uciekał. Rzekł Stańczyk Większy ten błazen, co mając niedźwiedzia w skrzyni puszcza go na swoją szkodę. Parafia N. dyec. tarnowskiej, dek. wielickiego obejmuje Wolę Batorską, Kłaj, Podłęże, część Chróścia, Podborze i Kółko z ogólną liczbą 8678 rzym. kat. i około 600 izraelitów. Zamek królewski miał pierwotnie zbudować Kazimierz W. , ale to był zamek drewniany, myśliwski. Teraźniejszy murowany zamek pochodzi z czasów Zygmunta Augusta, co potwierdzają wyrazy lustracyi z r. 1569 zamek dobrze wymurowany nowo kosztem wielkim i gmachy zwierzchnie, średnie i dolne z ganki w około i sklepy dolnymi, w nim izdeb 40, jako też styl włosko gotycki przypominający dziedziniec biblioteki jagiellońskiej i zamku wawelskiego. Jestto jednopiętrowa budowla, z pięknemi galeryami od strony dziedzińca, uszkodzona przez pożar, który górną część zniszczył przed r. 1875. Najbardziej zajmuje zwiedzających duża akastycznie sklepiona sala, prawdopodobnie dawniej biesiadna lub przeznaczona dla obrad, w której wymówione po cichu słowo w jednym rogu słychać wyraźnie w przeciwnym i dolny sklep, którego sklepienie wspiera się na jednym filarze. Teraz służy za skład i kancelarye ekonomii skarbowej. N. miały być pierwotnie własnością niejakiego Wojsława Ośmioroga, jak twierdzi Okolski, który w miejscu zwanem Groblą założył twierdzę, ale dla bliskości Krakowa zamienił je z królem na inne dobra, jakkolwiek i później Gerardo wie Ośmiorogowie mieli prawo podawania proboszczów w tem miejscu. Kazimierz W. ufundował miasto, zbudował kościół i łowiecki zamek, w którym chętnie i często przebywał. Jeszcze częściej nawiedzał Niepołomice wielki miłośnik lasów i polowania Władysław Jagiełło, który tutaj częste zjazdy odbywał 1408, 1410, 1412, 1418, 1430 i 1432 a w r. 1411 dni 15 bawił, poczem odbył pieszą pielgrzymkę do Krakowa, gdzie kazał u grobu ś. Stanisława zawiesić 50 chorągwi zdobytych na Krzyżakach. Ztąd datuje 16 marca 1405 r. przywilej dla mieszczan sądeckich a 1422 d. 28 listop. przywilej normujący monetę oba w Aktach grodzkich, t. IX, Lwów 1838. W r. 1420 przyjmował tu Jagiełło posłów czeskich, ofiarujących mu koronę ś. Wacława której w skutek wpływu Zbigniewa Oleśnickiego nie przyjął, a 1433 wzywał w tem mieście pomocy króla polskiego hospodar wołoski Ilia Eliasz w celu od. zyskania tronu. Jak długo królowie rezydowali w Krakowie, przybywali często do N. dla łowów i bawili w zamku po kilka dni. Zygmunt I w r. 1533 wyprawia nieszcześnie zakończone łowy z niedźwiedziem, w skutek których Bonu poroniwszy syna, obłożnie dłuższy czas w zamku choruje, Zygmunt August wywozi tu umierającą już Barbarę, której jednak powietrze puszczy pomódz nie może i zdala od zgiełku stolicy życie kończy 1551 r. Tenże król w 1554 r. łagodzi surowe prawa karzące śmiercią kłusowników pochwyconych w królewskiej kniei, bo Lutomirski, podskarbi niepołomicki król. , nie oddaje ich sądom mówiąc, że król nie chce aby na gardle karano za zabicie jelenia, skoro głowę człowieka okupić można Czacki, O Lit. i Pol. , pr. II, 257, Po przeniesieniu stolicy do Warszawy zaniedbują królowie Niepołomice i tylko wrazie dłuższego pobytu w Krakowie odwiedzają puszczę. Zygmunt III chroni się tutaj w 1591 przed zarazą w Krakowie i ugaszcza teściowę arcyksiężnę rakuską; potem Jan Zamoyski wita i podejmuje w zamku królewską oblubienicę Gryzeldę Batorównę 1583 i ztąd prowadzi na ślubny kobierzec do Krakowa. Lubomirski, ssta niepołomicki gości przez miesiąc 1644 r. a od 17 lipca do 17 sierpnia 1646 Władysław IV; bawi tu jeszcze Jan III w r. 1692 i poluje August II 1730 r. 27 września. Blisko kaplicy zbudowanej przez Zygmunta I, stał do 1875 r. zmurszały pień starego dębu, pod którego konarami biesiadował i nocował August II. Na suchym pniu umieszczono na pamiątkę krzyż a pod nim tablicę z wyliczeniem ubitego zwierza w czasie trzechdniowych łowów. Pomimo częstego pobytu krolów z całym dworem, nie podniosły się N. nigdy do znaczenia miasta, chociaż tworzyły sstwo niegrodowe. Najdawniejsza lustracya z r. 1562 powiada W tem starostwie jest zamek, do którego jest wsi 16 a folwarków 4. We wsi Niepołomicach jest kmieci 11, siedzą na rolach, z których płacą czynszu pro anno per grosses 4. Dawa każdy per caponem et per caseum unum. Kmiecie powinni robić jeden dzień na tydzień, a gdy Król Jmć jest, powinni na każdy dzień posługi wszelakie. Są dwa sołtysi, którzy żadnych czynności nie płacą, ani robót nie czynią, tylko strzedz lasu powinni. Są też drudzy trzej, które leśnymi zowią, tylko strzedz lasu powinni. Karczmarzów jest 17 zapewne utrzymujących gospody dla gości królewskich, siedzą każdy na polanku, z których płaci czynszu marc. 1 gr. 19. Ci na pierwsze miecisko sieci mieć powinni, a przy bytności Króla Jmci w łowy na każdy dzień

Niepołomice