Nadworna, miasto powiatowe w Galicyi i wschodniej, nad rz. Bystrzycą Czarną, pod 48 87 płn. szer. i 42 12 wsch. dłg. F. Loży na wsch. brzegu rz. Bystrzycy i przy gościńcu rząd. ze Stanisławowa na Bohorodczany, Kołomyję, Śniatyn do Czerniowiec. Graniczy na wsch. z wsiami Weleśnica Leśna, Majdan Górny i Majdan, na płd. z Strymbą i Fniowem, na zach. z Bitkowem i Hygą, na płn. z Mołotkowem, Hwozdem, Nazawizowem i Tarnowicą Leśną. Przez samo miasto przepływa w kierunku z płd. ku płn. pot. Strymba, a na wsch. od N. w tymże kierunku pot. Worona. Na zach. od N. na granicy od Bitkowa i Hygi wznosi się góra zwana Zadkiwka 608 m. . Na wsch. i płn. wsch. od N. rozciąga się płaszczyzna moczarowata, przecięta niezliczoną ilością potoków i rzeczek; od płd. w odległości 7 klm. piętrzą się Karpaty, które w Pasiecznej 10 kil. od płd. zach. od N. pod ostrym kątem zwracają się ku płn. , a wschodnia ich ściana przechodzi prawie po pod samem miastem, leżącem na płaszczyźnie między rz. Bystrzycą Czarną a pot. Worona. W pobliżu N. leżą słynne z piękności miejscowości karpackie Delatyn o 1, 7 mili i Dora 2, 7 mili. N. ma obszaru 2259 ha, 6705 mk. w 1880 r. , z tych 709 obrz. rz. kat. , 1762 gr. kat. , 41 akat. , 4193 izrael. Majątek miasta wynosi 402, 4 ha pastwiska i 2350 zł. r. w obligacyach. Dochód w r. 1883 wynosił 7040 złr. Par. rz. kat. , należąca do dek. stanisławowskiego, dyec. lwowskiej, fundowana w r. 1609 przez braci Pawła i Mikołaja Kuropatwów. Kościół obecny mur. , poświęcony 1838 r. pod wez. N. M. M. Par. ta obejmuje 16 miejscowości Cucyłów o 15 klm. z 45, Fitków o 7, 5 klm. z 44, Hwozd o 7, 5 kil. z 3, Majdan Górny o 15 klm. z 114, Majdanhuta o 10 klm. z 11, Nazawizów o 4 kim. z 6, Pasieczna o 10 klm. z 100, Pniów o 2 klm. z 142, Przerośl o 7, 5 kim. z 144, Strymba o 4 klm. z 8, Tarnawica o 7. 5 klm. z 85, Tyśmieniozany o 20 kim. z 83, Weleśnica o 15 kim. z 103, Wołosów o 15 kim. z 68, Zabereże o 19 kim. z 2, Zielona o 22 klm. z 158 rz. kat. Ogólna liczba katolików 2330, akat. 74, izrael. 3260. W Majdanhucie jest kaplica publiczna. Gr. kat. par. należy do dek. N. , dyec. lwowskiej, ma cerkiew pod wez. N. P. M, , do której należy 2354 dusz, w filii Nazawizów z cerkwią ś. Jana 808 dusz, w filii Strymba z cerkwią ś. Mikołaja 653, w filii Łojowa z cerkwią Przemienienia Pańskiego 738, razem 4553 gr. kat. Oprócz proboszcza jest tu wikary. Szkoły 4klas. męska o 4ch naucz, i 2klas. żeńska o 3 naucz. W r. 1870 była tu fabryka zapałek Simona Huebnera i browar piwny Wilhelma Buchmuellera. Hipolit Stupnicki w dziełku Galicya pod względem topografiozno geograficznohistorycznym pisze, , Nadworna z szczątkami niegdyś warownego zamku, który od najezdników często napadany, ale nigdy nie był zdobytym. W pobliżu tego znajdująca się mogiła ma pokrywać zwłoki pobitych Tatarów. Nazwisko N. pochodzi od licznej służby nadwornej możnych Potockich, która w zamku nie mając miejsca, około tego w przyrządzonych domach została osadzona, z których później miasteczko powstało. Hr. Kuropatnicki w Geografii Galicyi z 1786 zalicza N. do cyrkułu stanisławowskiego i pi. sze Miasto i wielka włość JW. Ignacego hrabi Cetnera, arcymarszałka Galicyi, obfite ma solne źródła, z których sól warzą i wielka tu jest plantacya naddniestrzańskich tytoniów. Obecnie jest N. siedzibą c. k. starostwa powiat, i połączonych z niem urzędów, oraz władz autonomicznych, tudzież c. k. sądu pow. , notaryusza, urzędu poczt. , i telegr. Dobra N. należą do Fryderyka Buchmueller i Gustawa hr. Rohan, Nadworniański powiat w płd. wsch. części Galicyi, graniczy od wsch. z kołomyj skim i kossowskim, od płd. z Węgrami, od zach. z pow. bohorodczańskim, od płn. z pow. tłumackim. Ma obszaru 19, 50 kw. miryam. albo 33, 80 mil kw. , 60, 040 mk. , w 38 osadach i 41 gminach, między temi 2 miasteczka Delatyn i Nadworna. Jedna gmina zajmuje w przecięciu 3561 mr. , jeden obszar dworski 5894 mr. przestrzeni. Rzym. katol. parafii ma powiat dwie w Nadwornie z 2330 i w Delatynie z 1100 duszami. ; należą do dek. stanisławowskiego. Gr. kat. dek. nadworniański obejmuje 20 par. Białe Osławy, Bitków pow. bohorodczański, Cucyłów, Delatyn, Dora, Fitków, Glinki, Hwozd, Jabłonica, Krasna, Łanczyn, Mikuliczyn, Nadworna, Paryszcze, Pasieczna, Pniewie, Przerosi, Sadzawka, Zarzycze i Zełena, z ogólną liczbą 44, 445 wiernych. Dekanat ten zalicza się obecnie do dyec. lwowskiej, należy jednak do liczby tych, które w moc patentu cesarskiego z 8 maja 1850 r. mają stanowić w przyszłości dyecezyą stanisławowską. Sądów powiat. jest 2 w Nadwornie i Delatynie. Rada szkolna okręgu nadworniańskiego obejmuje powiaty nadworniański i bohorodozański. Szkoły a etatowe męskie 4klas. w Nadwornie; 1klas. ; Delatyn, Hawryłówka, Jabłonica, Kamienna, Krasna, Łanczyn, Mikuliczyn, Paryszcze, Pniów, Sadzawka i Zarzecze; filialne Cucyłów, Dobrotów, Dora, Fitków, Majdan Górny, Nazawizów, Pasieczna, Przerost, Skopówka, Strupków, Tarnowica Leśna, Weleśnica, Wołosów, Zelona. Niezorganizowane Glinki z Majdanem średnim, Hwozd i Hołosków. Ewangielickie Neudorf kol. niem. b Etatowa zeńska 2klasowa w Nadwornie. Kasy pożyczkowe

Nadwitne