rawskiego Sądeczczyźnie, I, 220 i in. i Kod. Małopols. , str. 401. Miasto otacza od płn. Dolna wieś i Jawornik, od zach. Górna wieś a za nią Bysina, od płd. duże lasy na górach a od wsch. Osieczany. Na płn. jest kraina podgórska, zamieszkała przez lud krakowski, używający zwykłego temu szczepowi stroju, mianowicie sukmany lub płótnianki, wysokich butów i kapelusza filcowego wysokiego albo tkanej czapki, włosy noszą krótko strzyżone, twarz goła. Na płd. od miasta jest kraj górski, lud należy do szczepu górskiego kliszczaków, nosi długie włosy, kapelusz filcowy z szerokiem rondem, opasany czerwonym sznurkiem lub nawleczonemi na tasiemce muszlami, gunię, zwaną tutaj hazuką, zrobioną z wełny tabaczkowego kolonl, obcisłe wełniane spodnie i chodaki czyli kierpce. Zbójów z dawnych podań, które przechowuje, uważa za bohaterów. Górale nazywają mioszkańców Dolnej wsi i Jawornika Lachami, siebie Góralami. Widok miasta M. zamieścił Tygodnik Illustr. 1133. Powiat myślenicki zajmuje 11, 3366 kw. miriam. , t j. 19 mil kw, i ma 80 654 mk. , rozdzielonych na 68 gmin i 44 obszarów większej posiadłości. Znajdują się tutaj trzy miasta Myślenice, Jordanów i Maków, mające sądy powiatowe, mianowicie pierwszy dla 36 gmin, 21 obszarów dworskich i 38, 462 mk. ; drugi dla 22 gmin i 17 obszarów dworskich z 23, 951 mk. ; trzeci dla 10 gmin i 6 obszarów dwors. z 18, 241 mk. Podług dat z r. 1869 było 80, 930 mk. , w tej liczbie 38, 916 męż. i 42, 014 kobiet, zatem 74 osób na klm. kwadr. Powiat ten graniczy na płn. i płn. wschód z pow. wielickim, na płd. wschód z pow. limanowskim, na zach. z wadowickim i żywieckim a na płd. z nowotarskim i królestwem węgierskiem. Pod względem układu pionowego tylko mała płn. część należy do okolic pod. górskich, reszta do górskich. Miasto powiatowe leży prawie na krańcu północnym powiatu; najbardziej ku środkowi. zbliżonem miastem jest Jordanów. Powiat M. zajmuje górny bieg Raby, Skawy i źródłowiska Skawiny. Żadna z tych rzek nie jest w tym powiecie spławną, a z powodu szerokich koryt, które po każdem wezbraniu zmieniają, utrudniają wielce budowę dróg. Mostów prawie nie ma, rzeki przebywa się w bród a dla komunikacyi pieszej służą ławy. Obecnie przerzynają powiat następujące gościńce południowy albo karpacki z Żywca przez Jordanów do Limanowy, wiedeński z Biały przez Myślenice do Bochni, wojskowy z Myślenic do Nowego Targu, wysełający ramię z Jordanowa w dolinę Czarnej Orawy na Węgrzech. Gościniec południowy i obydwa ramiona wojskowego przecinają się w pustem miejscu na terytoryum wsi Skomielna Biała, gdzie zbudowano dom dla urzędu pocztowego. Gleba na płn. od M. jest urodzajną, glinkową, na płd. zaś tylko na porzeczach namulistą, przepuszczalną, wydająca przy starannej uprawie żyto, pszenicę i jęczmień; ale postępując tu korytem Raby i jej dopływów, zaczyna się od Krzeczowa kraj zimny, owsiany, z powodu znacznej wysokości. Role na działach górskich są wszędzie trudne do uprawy i nieurodzajne. Oprócz tartaków nie ma w tym powiecie prawie żadnych fabryk. Jedyny młyn amerykański mniejszych rozmiarów znajduje się w Stróżach a browar piwny w M. Dolnej wsi. Głównem bogaćtwem powiatu są przeważnie świerkowe lasy, które dostarczają głównego sposobu zarobkowania dla ludności. Rozdział ziemi jest następujący z ogólnej liczby 91, 928 mr. roli przypada na pos. wiek. 7, 235 mr. , na pos. mn. 84, 693 mr. , to znaczy, że włościanie uprawiają dla wyżywienia dziesięć razy więcej roli ornej niż dwory, którym plon nie zapłaciłby nakładu; na 6786 mr. łąk ma pos. wiek. 614 mr. , mniejsza 6, 172 mr. , pozostaje zatem ten sam stosunek, z 30, 625 mr. pastwisk przypada na wiek. pos. 1687, na mniejszą 28, 938 mr. , zatem włościanie mają prawie szesnaście razy tyle pastwisk co obszary dworskie. To pochodzi stąd, że do pastwisk zaliczają zbocza górskie, będące w rzeczywistości nieużytkami, które powstały przez zniszczenie lasów. Lasy są prawie równo podzielone między dwory, posiadające 27, 480 mr. , t j. trzy razy tyle co ról, łąk i pastwisk razem, i włościan mających 25, 550 mr. Na obszarach dworskich prowadzą w dobrach makowskich, dawniej St. Genois teraz arcyks. Albrechta i myślenickich ks. Cecylii Lubomirskiej gospodarstwo wrębowe, o ile poręby dadzą się orać, zresztą gospodarstwo dzikie plądrujące; włościanie mają przeważnie gminne, nierozdzielone lasy i nie prowadzą w nich żadnego gospodarstwa, ale wyrębuja drzewo stosownie do potrzeby. Od r. 1870 podniosła się cena drzewa w tym powiecie, ale i lasy znacznie przetrzebiono. Podług dat statystycznych z r. 1871 przyniósł podatek gruntowy ordyn. z dodatkami 1 2 i 1 3 pobieranemi na rzecz państwa w całym powiecie 47, 338 zł. 68 cnt. ślub wypadał 1 na 60 par, urodziny na 26 par, zgon 1 na 44 mk. Lud wiejski jest w ogóle rosły, trzeźwy i przemysłowy, górale odznaczają się inteligenoyą, prawie wszyscy umieją czytać. W okolicy Babki często pojawia się u ludu rozdęcie gardła, wola, Lud nigdzie nie kopie studzien, ale czerpią wodę z naturalnych źródeł lub z potoków. Urodzajność gleby, niemniej jak stosunki klimatyczne wywierają znaczny wpływ na ludność obydwóch części tego powiatu. Lud na północy jest zamiłowanym w koniach rosłych i oddaje

Myślenice