w Kurandyi, w pow. hazenpockim, w parafii sakenhauskiej. Muende niem. , wybud. do wsi Barwalde należące, pow. malborski, st p. Nowydwór Tiegenhof. 2. M. al. Weichselmünde, ob. Wisłoujście. 3 M. , port, ob. Kołobrzeg, Muengen niem. , wś, pow. świętosickierski, st. p. Lichtfeld, okr. urz. stanu cywil. Eichholz. W 1856 r. 48 mk. Muensterberg, pol. Ziembice a może Zubice, w dok. Moensterberg zwane, miasto pow. na Szląsku, w reg. wrocławskiej, na praw. brzegu Ohly i na zach. stoku góry Pusel. Leży pod 50 36 9 płn. szer. i 34 41 49 wsch. dłg. Wzniesione 668 stóp npm. Odl. 57 klm. od Wrocławia, stacya drogi żel. z Wrocławia do Kamenz prowadzącej. Posiada 5493 mk. , kościół par. kat. , kaplicę kat. i kościół obrócony na magazyny wojskowe, seminaryum nauczycielskie ewang. Zakład dla chorych pod opieką elżbietanek. W okolicy uprawa chmielu a w pobliskim Sackerau kopalnie grafitu. W 1842 r. było 283 dm. w mieście i 36 na przedmieściach, 3946 mk. , w tej liczbie 1893 męż. , 2053 kob. ; co do wyznań 2881 kat. , 875 ew. , 190 żyd. Najdawniejsza wzmianka o mieście pochodzi z 1281 r. W 1344 r. książeta świdniccy ustanowili tu wyższy sąd. W XV w. wojny husyckie a w XVII wojna 30letnia ciężkie klęski miastu zadały, ubożąc je i wyludniając. Morowe powietrze w 1643 r. i pożar 1678 dopełniły szeregu klęsk. W 1742 r. osiedlili się tu bracia czescy. Powiat M. al. ziębicki ma 6 mil kw. obszaru i. 33, 445 mk. . Ludność przeważnie katolicka. Obszar powia tu przedstawia falistą, wzgórzystą powierzchnią, z żyzną glebą, pozwalającą uprawiać pszenicę, chmiel, rzepak i owocowe drzewa. Gospodarstwo rolne w stanie kwitnącym. Lasy bukowe piękne. Z naturalnych bogactw są tu źródła mineralne i kopalnie grafitu, Br. Ch. Muensterberg niem. 1. dok. Monsterberg, Munsterberg 1383, wś na Warmii, pow. licbarski, st. p. Dobremiasto, okr. urz. stanu cywil Głotowo; loży niedaleko rz. Łyny, na lewym brzegu. Posiada kościół filial. pod wez. ś. Katarzyny, należący do par. głotowskiej. Wś ta wzięła swą nazwę od pierwszego założyciela. W 1383 r. d. 13 stycz. nadaje bisk. warmiński Henryk Janowi Monsterberg, na założenie wsi, mającej się nazywać Munsterberg, 60 włók nad granicą boru bisk. Buchwalt, jez. Lymange, wsi Swoben i rz. Łyny. Osadzca dostaje z tych włók 6 wolnych na prawie cheł. i sołectwo z mniejszem sądownictwem aż do 4ch szelągów i nadto; prócz tego trzecią część kar pieniężnych z większych sądów, które należyć będą do naszego wójta. Dajemy mu także połowę czynszu karczemnego i prawo łowienia ryb w jez. Lymange małemi narzędziami dla własnej potrzeby, nie zaś na sprzedaż. Kościołowi zapisujemy 4 włóki. Od reszty włók będą płacili posiedziciele na Boże Narodz. pół grzywny zwyczajnej monety i po 2 kury od włóki. Drugiej karczmy nie wolno stawić we wsi. Datum in Gutenstad ob. Cod. dipl. Warm. , III, str. 109, 149. R. 1384 d. 30 list. przyłącza bisk. do wsi tutejszej jeszcze 7 włók, które przedtem do wsi Knopen należały tamże, I, str. 300. R. 1397 d. 25 sierp. nadaje bisk. warm. Henryk kolegiacie w Dobremmieście wś M. , obejmującą 60 włók, wraz z wyższem i niższem sądownictwem ad Collum et manum se extendentibus ac obventionibus eorundem, ale bez młynów, których im tam stawiać nie wolno. Sołtys i mieszkańcy mają się i nadal cieszyć nadanymi im pierwotnie przywilejami. Datum in castro nostro Brünsberg tamże, III, str. 294 295. Filia tutejsza należała przez pewien czas do Quetz, ale r. 1597 już znów do Głotowa. Kościół tutejszy został r. 1687 odnowiony, a 4 grud. 1699 p. t. ś. Katarzyny przez bisk. Załuskiego poświęcony. Roku 1819 zgorzał do szczętu i dopiero 1851 wybudowano go na nowo ob. Script. rer. Warm. , I, str. 418. Według lustr. z r. 1656 liczyła wś M. 70 włók, 16 gburów i 2 sołtysów; czynsz wynosił 35 korcy owsa, 70 kur, 14 gęsi i 176 flor. ob. Zeitsch. für die Gesch. Ermlands, 1880, str. 234. W 1856 r. było tu 151 mk. 2. M. Alt niem. , wś chełmińska, na wielkiej Żuławie malborskiej, między Nogatem a Wisłą, 8 klm. na zach. od Malborka. W skutek położenia swego wystawiona na częste wylewy. Ma przywilej z r. 1323. Obejmuje 20 chełm. posiadłości i 1 zagrodę, ma 135 włók i 24 mr. obszaru. W 1868 r. 419 mk. , kat. 230, ew. 136, menonitów 53. Mieszkańcy są po części Polakami. W 1878 r. tylko 386 mk. , 40 dm. Tutejszy kościół filialny pod wez. ś. Jerzego należy do par. Milenz; par. ew. w miejscu, tak samo szkoła i st. p. , okr. urz. stanu cywil. Gnojewo. Mieszkańcy trudnią się przeważnie rolnictwem i hodowlą bydła. Tutejsza agentura poczt. odebrała 1877 r. 10, 400 przesyłek listowych, wysłała zaś 5600. Poczta posłańcowa dochodzi do Malborka. Według ksiąg krzyżackich płaciła wieś 5 wiardunków czynszu 6 tal. 7 1 2 srb. , 2 kury i czyniła tłokę przez 6 dni ob. Gesch. d. Kr. Marienburg von Eckerdt, str. 25. Do tutejszej par. ew. liczy się i wś Mielenz. 3. M. Neu niem. , wś chełm. ze st. p. , pow. malborski, na Żuławach, 12 kil. na płn. zach. od Nowegodworu Tiegenhof nad kanałem WeichselHaff Kanal łączącym Wisłę z zatoką Świeżą, tuż przy śluzie Czerwoną budą zwanej. Gleba bardzo żyzna. Do wsi należy 33 włośc. posiadł. i 22 zagród, obejmujących 122 włók i 25 mr. ob

Muehlraedlitz

Muende

Muengen

Muensterberg