1804 r. od Lanckorońskich kupił M. Skopow ski, po roku odprzedał je Jerzemu Podoskiemu, szambelanowi króla Stan. Augustą, pó źniejszemu marszałkowi lipowieckiemu. Po bezpotomnej śmierci tegoż Jerzego Podoskiego, odziedziczył M. młodszy brat jego Leon Podoski, kapitan wojsk polskich, adjutant ks. Jó zefa Poniatowskiego, komisarz cywilnowoj skowy, nareszcie marszałek szlachty pow. jampolskiego i prezes kamienieckiego sądu głó wnego. Oba byli synami Franciszka Podo skiego, pułkownika jazdy narodowej, stolnika bracławskiego, i Rozalii Metelskiej. Leon Podoski w M. wystawił pałac ozdobny, którego widok, zdjęty z natury, Napoleon Orda w swo im albumie zamieścił. Nadto tenże dziedzic M. wśród założonego przez siebie ogrodu angiel skiego, na pamiątkę Czarnieckiego, wzniósł kształtną i wysoką basztę obok dawnych wa łów, niegdyś przez tegoż bohatera zdobywa nych. Baszta ta wygląda malowniczo i z jej okien czarujący widok roztacza się na dalekie wioski i żyzne łany. Leon Podoski z Kazi miery Kamieńskiej, siostry generała Henryka Kamieńskiego, poległego pod Ostrołęką, miał czworo dzieci. Ale gdy dorośli już synowie Władysław i Henryk zmarli, LeonPodoski usynowił trzech synów córki swej Rozalii Kalm Teodora, Leona i Jerzego i otrzymał od cesarza Mikołaja dla nich prawo noszenia imie nia KalmPodoskich, z połączeniem herbów. Przed śmiercią pobożny właściciel M. przygo tował cały materyał dla budowy nowego mu rowanego kościoła i fundusz na wystawienie przeznaczył. Wnuk jego Leon KalmPodoski wolę tę jego ostatnią spełnił; jakoż staraniom tegoż stanęła świątynia Pańska, w stylu szla chetnym zbudowana, która tak zewnętrznym kształtem, jako i wewnętrznemi ozdobami przyjemne czyni na oglądającym wrażenie. Kościół ten pod wez. ś. Dyonizego, poświęcony został w r. 1853, a konsekrowany przez bi skupa Borowskiego w 1856 r. Probostwo mu rowane. Obecnie proboszczom jest ks. Longin Żarnowiecki. Ziemia należąca wpierw do ko ścioła, wcieloną została do dóbr skarbowych. Par. katol. , dek. humańskiego, ma 1470 wier nych. Kościoły filialne znajdują się w Kniażej Krynicy i Koneli, kaplice w Cybulowie, Ochrymowie, Szabastówce, Popówce i Terlicy, wreszcie kaplica domowa w Cybulowie, w do mu obywatela Rogozińskiego. Por. Arch. J. Z. R. cz. III, t. 3, 430; Wieliczko, t. 1, 129 130; Grabianka str. 11; tak zw. Samowi dzieć str. 237. Edward Rulikowski. Monasterzyska rus. Manasteryszcze, miasto nad rz. Koropec, pow. buczacki, odl. 15 kil. na zchd. od Buczacza a 140 kil. od Lwowa, przy gościńcu brzeżańskostanisławowskim. Pod M. rz. Koropiec tworzy zozległy staw. M. graniczą na wschód z Hrehorowem i Bortnikami, na płd. z Czechowem, na zach. z Wyczółkami i Hutą starą, na płn. z Hutą nową, Szwejkowem i Kowalówką. Obsz. dwor. gr. or. 961, łąk 84, past. 209, lasu 274; włośc. gr. or. 177, łąk 116, pastw. 294 m. Ludn. rzym. katol. 1741, gr. kat. 408, izr. 1310. Kościół par. rzym. kat. niewiadomej erekcyi, istniał jednak przed r. 1702, jak się okazuje z aktów kościelnych. Dotacya pomnożona w r. 1727 przez Józefa Potockiego, sstę szczerzeckiego. Kościół murowany, pośw. w r. 1751, pod wezw. N. P. M. Do par. należy 12 miejscowości Berezówka z 409, Bertniki, o 4 kil. , z 80, Czechów, o 4 kil. , z 6, Dubienko, o 6 kil. , z 587, Folwarki, przysioł. do M. ., z 603, Huta nowa z Izabelą, o 7 kil. , z 444, Huta stara, o 4 kil. , z 415, Komarówka, o 10 kil. , z 178, Korościatyn, o 10 kil, z 662, Słobódka dol. , o 4 kil. , z 136, Słobódka gór. , o 2 kil, z 248, Wyczółki, o 4 kil, z 188 rzym. katol W całej parafii jest kat. 5697, akat. 3, żyd. 3036. Na cmentarzu w M. oraz w Izabeli i Korościatynie są kaplice, w których czasami odprawiane bywa nabożeństwo. Dekanat buczacki, dyec. lwow. Gr. kat. par. , dek. buczacki, dyec. lwow. , obejmuje filie Folwarki z 476, Czechów z 394, Berezówka z 444, Słobódka gór. kaplica ś. Teodozyusza z 238, Słobódka dol. z 22, przys. Izabela z 8, przys. Huta z 6, przys. Korościatyn z 2 gr. kat. Szkoła etat. męzka o 2 naucz. M. leżą w dawnej ziemi halickiej i są gniazdem Manasterskich hor. Piława, następnie zaś Sienieńskich, z których Jan, dziedzic M. , otrzymał od Zygmunta Aug. przywilej 1552 r. na zaprowadzenie targu w piątek i jarmarku na ś. Jędrzej. Przy tej sposobności wspomina król o zasługach Jana i przodków jego. Drugi przywilej z 1557 r. dodaje jarmark na św. Krzyż. Warowny zamek nie zdołał ocalić M. od kilkokrotnego napadu Tatarów. W październiku 1629 r. Stanisław Lubomirski, woj. ruski, zaszedł tu drogę wracającym w wielką zdobyczą Tatarom i zadał im klęskę. W późniejszych latach przeszły M na własność Potockich, którzy zamek na pałac przerobili. Następnie przeszły w posagu do Karola Bako de Hette, któren sprzedał po śmierci swej żony cały majątek Józefowi Mołodeckiemu, obecnemu właścicielowi. Miasteczko to dość handlowne, ludn. żydowka tutejsza bogata i zabiegła. Wspomniany powyżej dziedzic M. Bako zbudował tu koszary i stajnie dla kawaleryi, wskutek czego w M. stoją stale trzy szwadrony kawaleryi, dające ludności dość znaczne korzyści a właścicielom dochód z propinacyi. Wiele się przyczynia do dobrobytu mieszkańców M. i okolicy rządowa fabryka tytuniu i cygar, która zajmuje w zimie 800, a w lecie 500 robotników, głównie kobiet. Wedle sprawozda

Monasterzyska

Monasterzyska