wały 38, 424 rs. dochodu; zmielono w nich 405, 575 pudów al. 81, 115 czetw. zboża. Co się tyczy przemysłu domowego, to ludność miejska i wiejska zajmuje się garbarstwem, w 16 miejscowościach 26 osób, zarabiających 674 rs. ; rymarstwem zajmuje się w 3 miejsc. 5 os. , zarab. 600 rs. ; wyrobem samodziału zajmuje się w 21 miejsc. 143 kobiet, zarab. 1, 744 rs. ; wyrobem filców, wojłoków i t. d. w 13 miejsc. 123 osób, zarab. 2, 249 rs. ; przędzeniem lnu i konopi i wyrobem prostego płótna w 57 miejsc. zajmuje się 2356 kob. , zarab. 12, 117 rs. ; wyrobem powrozów i sieci w 40 miejsc. 776 osób, zarab. 2, 097 rs. ; krawiectwem w 35 miejsc. 168 osób, zarab. 6, 948 rs. ; szewctwem w 29 miejsc. 113 osób, zarab. 5, 987 rs. ; wyrobem naczyń drewnianych w 24 miejsc. 330 os. , zarab. 1, 731 rs. ; wyrobem narzędzi rolniczych w 12 miejsc. 27 osób, zarab. 272 rs. ; wyrobem przedmiotów z łyka i kory w 15 miejsc. 92 os. , zarab. 408 rs. ; wyrobem wozów i i d. w 34 miejsc. 211 os. , zarab. 2, 750 rs. ; kołodziejstwem w 4 miejsc. 14 osób, zarab. 460 rs. ; stolarstwem w 24 miejsc. 71 osób, zarab. 3, 896 rs. ; bednarstwem w 23 miejsc. 203 osób, zarab. 6856 rs. ; wyrobem obodów, obręczy, desek, gontów, klepek w 18 miejsc. 194 osób, zarab. 2, 520 rs. ; garncarstwem w 5 miejsc. 50 osób, zarab. 1188 rs. ; kowalstwem w 43 miejsc. 83 osób, zarab. 6, 760 rs. ; spławem drzewa, wykopywaniem pni i t. d. 688 ludzi, zarab. 2, 752 rs. Rzemieślników w powiecie jest 375, w tej liczbie 344 żydów. Handel nieznaczny i prawie wyłącznie skoncentrowany w ręku żydów. W 1881 r. wykupiono świadectw kupieckich 1 i 2 gildyi 15, dla członków rodzin kupieckich 186, na prowadzenie handlu detalicznego 124. W tymże roku znajdowało się w powiecie 5 składów hurtowych trunków, 199 zakładów sprzedaży detalicznej opłacających patenty i 196 potajemnych, czyli w ogóle jeden szynk wypada na 306 mk. al. na 7. 6 w. kw. Nadto w powiecie było 23 zajazdy, w których również sprzedawano wódkę. Handel wódką prawie wyłącznie pozostaje w ręku żydów, ze wszystkich bowiem zakładów sprzedających wódkę jeden tylko jest prowadzony przez chrześcianina. Jarmarki odbywają się w Szkłowie w 2 tygodniu w. postu i w 9 tygodniu po Wielkiejnocy, z obrotem na każdym po 25, 000 rs. Koni było w pow. 25, 452 sztuk 1881 r. , bydła rogatego 21, 511 sztuk, owiec zwyczajnych 2173, świń 16, 126, kóz 3360 sztuk ostatnie 3 cyfry w 1864 r. ; pszczół 3000 uli 1881 r. . Z ogólnej przestrzeni powiatu należy do rządu 12, 246 dz. 92 gr. or. i ogr. , 20 łąk, 12, 015 lasów, 119 nieuż. ; do cerkwi i monasterów 4148 dz. 1, 204 dz. gr. or. i ogr. , 418 łąk, 1, 507 lasów, 1, 019 nieuż. , w tej liczbie 66 dz. do kościoła katol. ; do miast 5, 456 dz. 524 gr. or, ogr. , 37 łąk, 564 lasów, 4, 391 past. i nieuż. ; do właścicieli prywatnych posiadających przeszło po 100 dz. , 159, 9451 2 dz. 19, 005 dz. gr. or. i ogr. , 8, 726 łąk, 96, 355 lasów, 35, 859 1 2 past. i nieuż. ; do właścicieli mających mniej niż 100 dz. , 13, 243 dz. gr. or. i ogr. 4, 771 dz. , 2, 022 łąk, 3819 lasów, 2, 631 nieuż. ; do b. włościan pańszczyznianych 90, 488 dz. 47, 966 dz. gr. or. i ogr. , 11, 633 1 2 łąk, 5871 lasów, 25, 017 1 2 past. i nieuż. ; do b. włościan rządowych 10, 729 dz. 5, 522 dz. gr. or. i ogr. 1, 601 1 2 łąk, 615 lasów, 2, 990 1 2 past. i nieużyt. ; nabytych przez włościan 432 1 2 gr. or. i ogr. 301 1 2 dz. , łąk 75 1 2, lasu 3 1 2. past. 52, nabyte przez gminy włościańskie 2, 090 1 2 dz. 81 dz. gr. or. , 20 łąk, 1, 574 lasów, 415 1 2 past. i nieuż. ; pod drogami pocztowemi i t. d. 586 dz. , czyli w ogóle w pow. jest 79, 466 1 2 dz. gr. or. i ogr. , 24, 553 1 2 dz. łąk, 122, 323 1 2 lasów i 73, 021 past. i nieuż. Liczba majątków mających przeszło 100 dz. wynosi 162, w tej liczbie od 100 do 500 dz. jest 81 majątków, do 1, 000 30, do 5, 000 47, do 10, 000 3, wreszcie jeden mający przeszło 10, 000 dz. Majątków do 100 dz. znajduje się 647. Z majątków większych, 158, mających 112, 473 1 2 dz. , znajduje się w ręku prawosł. ; 90, mających 39, 567 dz. , w ręku kat. ; 6, rozległych na 6, 463 1 2 dz. , należy do protest. a 5, mających 1, 441 1 2 dz. , do żydów. Z majątków mniejszych prawosł. mają 375, rozl. 6, 085 dz. ; katol. 277, rozl. 5, 935 dz. ; protest. 3, rozl. 15 dz. a żydzi 95, rozl. 1208 dz. W 98 majątkach większych rządzą właściciele, w 84 dzierżawcy, w 25 rządcy, 3 są niezagospodarowane. Nadmienić należy, że liczba właścicieli nie zgadza się z liczbą majątków, z powodu, że częstokroć jeden folwark należy do kilku właścicieli, z drugiej zaś strony, jeden właściciel posiada po kilka folwarków. Ogólna liczba ludności wynosi 120, 542 dusz, zaś bez m. Mohylewa 81, 778 dusz. średni roczny procent urodzin wynosi 4 23, śmiertelności 3 08, przyrost zatem ludności wynosi 1 15. W 10letnim peryodzie zawarto w mohylewskim powiecie 9, 856 małżeństw, mianowicie 2, 499 w m. Mohylewie a 7, 357 w powiecie. Pod względem administracyjnym mohylewski pow. dzieli się na 3 okr. policyjne stany Szkłów, Mohylew, Białynicze i 13 gmin białynicką 20 okr. wiejskich, cerkowiszczańską 9 okr. , ciecierzyńską 27 okr, , czarnorucką 22 okr. , kruglańską 28 okr. , kniażycką 16 okr. , nieżkowską 20 okr. , pawłowicką 16 okr. , połykowicką 20 okr. , tołpieczyńską 14 okr. , szkłowską 20 okr. , wendoroską 17 okr. i wiejniańską 9 okr. . Oprócz M. znajduje sie w nim 10 miasteczek Bujnicze, Białynicze, Ciecierzyn, Druck, Hołowczyn, Knia

Mohylew