czami Niemna i Narwi. Wznosi się ona przy Sokołach 765 stóp, przy Sadowie 703 stóp a przy Mogilanach przedstawia szereg wzgórz sięgających 675 stóp i noszących nazwę Mogilańskich gór. Mogilany 1. wś nad rzką Mogilanką, pra wym dopł. Myszanki, w płd. zach. str. pow. no wogródzkiego, w 3 okr. pol. , gm. NowoMysz, 8 osad; miejscowość niecofalista, w promieniu kilku wiorst mało leśna. 2. M. , folw. , pow. nowogródzki, od 1860 własność Majewskich, przeszło 6 1 2 włók. A. Jel. Mogilany, ob. Mohylany. Mogilany, wieś, pow. wielicki, leży pod 37 33 wsch. dłg. od F. i 49 57 płn. szer. , na górze mającej 396 mr. wzniesienia npm. , przy gościńcu z Krakowa do Izdebnika, który we wsi obok kościoła łączy się z drogą gminną prowadzącą na wschód do Sieprawin. Gościniec ten stanowi część dobrze znanej drogi bitej prowadzącej do Nowego Targu i pod Tatry. Od strony północnej, t. j. od Krakowa, wznosi się gościniec zwolna na upłazisty stok góry mogilańskiej, a od szczytu spuszcza się nagle wężykowato ku południowi. Na samym szczycie góry znajduje się obszerna czworoboczna płaszczyzna z murowanym piętrowym domem zajezdnym, W stronie zachodniej zamyka ją mur otaczający park, w którym stoi obszerny, z dawnego zamku przerobiony dwór i szereg drewnianych jatek; od zach. zamyka ten rynek kościół, zajmujący jeszcze o kilka metrów wyższe miejsce Południowy stok góry zajmują domy włościańskie, tworzące dwie grupy, jedne na płd. od dworu, drugą na płd. od kościoła. Chaty schludniejsze jak w innych pobliskich wsiach, świadczą o większej zamożności mieszkańców. Śród chat wyróżnia się dom szkolny, zabudowania parafialne i pocztowe. Główną zasługę podniesienia dobrobytu tej okolicy należy przypisać zmarłemu około r. 1879 Józefowi Konopce, właścicielowi M. i Głogoczowa, który wystarał się o zaprowadzenie tutaj urzędu pocztowego, odnowienie jarmarków, założył fabrykę narzędzi rolniczych i podniósł uprawę roli. M. , szczególniej dwór i kościół, mają wspaniały widok. W dzień pogodny, zwłaszcza przed zachodem słońca, można gołem okiem przejrzeć dolinę Wisły. Na sinem pasmie wzgórz olkuskiej wyżyny w królestwie kongresowem rysują się jasno w promieniach słońca Bielany, Tyniec, Tenczyn, Kopiec Kościuszki, Krakusa, wieże i baszty Wawelu i kościołów krakowskich aż po Mogiłę; jeżeli zaś zwrócimy się ku płd. , to znowu na ciemnem tle szczerbatych Tatro w i Babiej góry rysują się białe szczyty Kalwaryi i Lanckorony. Oddalenie od Krakowa w linii prostej wynosi zaledwie 12 kil. ; gościniec zaś w skutek zwrotów i nierówności terenu ma 16 kil. Góra mogilańska stanowi niejako podróże wysokiego Beskidu. Jej podstawę tworzy piaskowiec, w którym Bredetzky Reise d. Galizien, 1804 dopatrzył się żył chlorytowych, które ten kamień czynią podobnym do marmuru. Haquet ocenił układ geologiczny jako złożony z iłu, piaskowca, porfiru i porfirołupku. Utrzymuje on, że koryto Wisły musiało być wyrzniętem w odległych czasach po południowej stroni tej góry, a dopiero później wyrobiła sobie woda nowe łożysko po pod Bielany. Gleba z natury mniej urodzajna, złożona z gliny i wapienia, przez racyonalną kulturę została bardzo poprawioną. M. mają 1397 mk. , z których 47 na obszarze wiek. pos. Są oni, prócz jednej rodziny izraelskiej, rzym. katolikami i należą do szczepu krakowiaków. Lud jest w ogóle rosły i dorodny, lubuje się w pięknych koniach, otacza chaty drzewami, często owocowemi. Pos. wiek. spadkob. ś. p. Józefa Konopki ma obszaru 152 mr. roli, 13 ogr. i łąk, 26 past. i 144 mr. lasu; pos. mn. 731 roli, 154 łąk i ogr. , 109 past. i 65 mr. lasu. Lasy pokrywają stoki południowowschodnie góry i są częścią liściowe, częścią szpilkowe. Parafia została erygowana w r. 1440 Długosz, Lib. Ben. II, 175 przez oo. cystersów szczyrzyckich, ówczesnych właścicieli M. i Głogoczowa, ale teraźniejszy murowany kościół wzniósł w r. 1604 Mikołaj z Trzcieńca Borek, dziedzic M. Jest to budynek niówielki, nieozdobny, czysto utrzymany. Prof. dr. Lepko wski Rocznik Tow. nauk. Krak. z r. 1861 podaje do tej wsi dokument erekcyjny paraii i wypisy z wizyty dziekana skawińskiego 1445 r. i księgi retaxacyi z r. 1329. Dalej podaje w całości dyplom polski Michała Jordana, wystawiony 22 kwietnia 1633 r. , powiększający utrzymanie bakałarza, nadając mu dochody z targowego na ś. Bartłomiej i ś. Wojciech i gdyby jeszcze kiedy jakie targi przy tym kościele były. Parafia dyec. krakowskiej, dek. skawińskiego obejmuje Buków, Chorowice, Kuleszów, Konary i Włosań, z ogólną liczbą 3685 rz. kat. i 219 izrael. M. należą do najdawniejszych osad polskich. Podług dyplomatów wydrukowanych w Kodeksie Mopolskim, darował tę wś Goworkowi Leszek, ks. krakowski i sandomirski, zwany Białym. Wdowa po Goworku Miłosława, darowała ją wojew. krak. Teodorowi, co ks. sandom. 1231 potwierdził str. 20, a następnie 1234 r. zatwierdził także Henryk, ks. krak. i szląski str. 21. Teodor przekazał ją 1243 r. klasztorowi szozyrzyckiemu cystersów za pozwoleniem Bolesława Wstydliwego str. 31, a gdy i bratankowie Teodora, Klemens i Marek, synowie Marka, wojew. krak. , dyplomem z r. 1254 w obecności Bolesława, ks. krak.

Mogielnica

Mogilany