gwałty i nadużycia na nich popełniane. Zesłana na skutek tego komisya Akta miejskie 1776 r. nakazuje, ażeby starosta płacił czynsz miastu za to, że zamek drewniany stoi na gruntach miejskich, miasto zaś uwalnia odl opłat składanych staroście. Sejm z 1773 75 r. nadał sstwo mławskie w emfiteutyczne posiadanie Karniewskiemu, pisarzowi rożańskiemu. Ośmnaście lat swobody, jakiej doznawali mieszkańcy, nie wiele wpłynęło na podniesienie dobrobytu M. , to też kiedy po ostatnim rozbiorze kraju r. 1795 przeszła ona pod panowanie pruskie, posiadała zaledwie 83 domy, wioski zaś należące do sstwa nie tylko się nie wzniosły, lecz jeszcze więcej upadły, zaniedbując uprawę roli i chów nierogacizny, który był źródłem dochodów ludności Prócz tego Piotrowicz, straciwszy swoją starościńską władzę, , otrzymał od władzy pruskiej urząd landrata i stał się gnębicielem mieszczan. Starostalandrat zmarł 1801 roku, imię jego wypisane w pamięci mieszkańców. Wsie należąceniegdyś do sstów oddano w dzierżawę, jako dobra rządowe. Zabytkiem dawnego starostwa są tylko lipy stare pizy dominium, zwanem Starostwem, a będącem jakby przedmieściem coraz to więcej rozrastającego się dzisiejszego miasta. Starostwo to leży od strony południowej, od traktu dawnego warszawskiego, O sstwie mławskiem podaje wiadomość artykuł Mławskie starostwo, w BibL Warsz. 1856 r. t, III, 160. M. starostwo, wś, gmina Dębsk, par. , M. , 6 dm. , 192 mk. , 174 mr. gruntu. Folw. M. starostwo rozl. mr. 408 grunta, or. i ogr. mr. 166, łąk mr. 89, past. mr. 44, lasu mr. 6, zarośli mr. 99, nieuż. i place mr. 4; bud. z drzewa 14. Folw. ten w 1872 r. oddzielony od dóbr rząd. Mława. M. gmina należy do sądu gm. IV okr. , ma 593 dm. , 5103 mk. , 21, 638 mr. obszaru, w tem 679 mr. nieuż. W gm. znajduje się 2 kościoły, sąd gm. , urząd gm. , 5 młynów wodnych, 5 wiatraków, 6 posterunków straży pogranicznej, komora celna, browar. cegielnia, 1 kairczma. W skład gm. wchodzą następujące wsie i os BarakKukliński Piekielski, Bonisław, Bielawy, Cegielnia, ChmielewkoWąsosze, Chmielewo Wielkie, Ch. Małe, Długokąty Wielkie, D. Kobiałki, JabłonowoAdamy, J. Dy by, J. Maćkowięta, Krajewo, Kuklin, Kulany, Łęg, Michalinowo, Mławka, NowawieśWielka, Piekiełko, PepłowoWielkie, Pepłówek, Pogorzel, Ruda, Stanisławowo, Studzieniec, Szwab, Turowko, TurowoWielkie, T. Pakury, UniszkiGumowskie, U. Zawadzkie, Wieczfnia Kościelna, Wąsosze Wielkie, Zawady, Zakrzewo Wielkie, Zaranki, Z. Fruczki, Załęże, Zimnocha. Mlawski powiat gub. łomżyńskiej, utworzony został w 1867 r. z części dawnego pow. mławskiego. Ma on 27, 02 mil kw. obszaru. Graniczy od płn. z Prusami wschodniemi od wsch. z pow. przasnyskim i ciechanowskim, od płd. z ciechanowskimi i sierpeckim, od zach z sierpeckim i rypińskim. Pod względem układu poziomego obszar powiatu przedstawia wybitny kontrast między południową i zachodnią a północnowschodnią częścią. Zachodnia połowa i środkowa część przedstawiają równinę o średniem wzniesieniu 400 stóp, którą przerzyna Wkra, mająca niedaleko Radzanowa na wsch. płd. 240 st. wznies, w poziomie wody. W górnej części jej biegu, między Sinogórą, Bądayniem, Będominem i Brodnicami występuje obszar wzniesiony na 500 do 580 stóp pod Brodnicami 588, Sinogórą po prawym brzegu 510 stóp. Mławka, wpadająca pod Szreńskiem do Wkry, przerzyna także płaszczyzny mające 400 do 500 stóp wzniesienia i śród których, na obszarze między Szreńskiem, Mławą i wsią Żurominem przy szosie mławskiej, spotykamy dość liczne bagniste obszary, będące dnami jeziór, których wody spłynęły Mławka do Wkry. Na prawo od szosy prowadzące od Raciąża ku Mławie poziom zaczyna się szybko wznosić. Podczas gdy w Bogaszynie na lewo od szosy w pobliżu Mławy mamy 450 stóp, to po drugiej stronie szosy, o kilka wiorst od drogi w Wyszynach, znajdujemy już 935 stóp. Wzniesienie to stanowi dalszy ciąg wielkiego płaskowzgórza, które towarzyszy brzegom Bałtyku i zawiera w sobie liczne jeziora charakteryzujące całe pomorze baltyckie. Ta sama wyżyna w pow. suwalskim dochodzi 1000 stóp wzniesienia. W pow. mławskim zajmuje ona przeważną część obszaru wchodzącego klinem zwróconym ku płn. między Prusami a pow. przasnyskim. Jeziora dziś już tu. znikły, spłynąwszy wodami Orzyca, ale zostały po nich bagniste obszary. Bagna te, zwane Niemyje, ciągną się w płn. wsch. stronie od Mławy, między wsiami Grzybowo, Tańsk, Wola Dębska, Dębsk, Sławogóra. Kiedy wsie położone śród bagna Łaczyna i Pęcherzew pow. przasnyski wznoszą się na 480 stóp, a BrzozowoMaje tylko 404 stóp, to krawędzie zamykającej je wyżyny mają średnio 1050 stóp. Między Szydłowem i Nosarzewem, na prawo od szosy z Przasnysza do Mławy, spotykamy 1152 stóp. W kierunku ku południowi wyżyna ta ciągnie się wzdłuż prawego brzegu fcydyni i pod wsią Budy Bolewskie przy drodze z Ciechanowa do Szydłowa sięga jeszcze 1037 stóp, lecz odtąd obniża się szybko zarówno w kierunku zachodnim i południowym. Gleba na obszarze powiatu przeważnie piaszczysta lub sapowata, nadaje się głównie do uprawy żyta, owsa i kartofli. Przemysł w pow. mławskim mało rozwinięty; sąsiedztwo z Prusami, szeroko rozwinięte przemytnictwo, ubóstwo stosun kowe produktów surowych, brak miast i od

Mława