sandom. M. M. Ae. I, 1; Rzysz. Cod. Pol. I, str. 28, a później 1359 całe Zapilcze między Pilicą a Radomierzą oddają ks. mazowieckiemu Kod. Maz. str. 75. I tu zaczyna się sporna granica arcybiskup. i biskupstwa; dziesięciny z Gelczowa i Solca par. Żarnów zabiera Mikołaj Kurowski 1408, a z Blaszkowa, Bierzwna, Woli Goryńskiej, Zawady, z parafii Golina między Jedlińskiem a Głowaczowem wydarli dziesięciny Dobrogost Wydrzeoko Wilhelmowi a potem Zbigniewowi z Oleśnicy, zaś Wojciech Jastrzębiec Stanisławowi Ciołkowi jako ze wsi na nowinach powstałych Lib. benef. Długosz I, str. 325 337. Świerze, dające 1191 uposa żenie kolegiacie sandomierskiej, wskazują gra nicę płn. prawdopodobną sandomierską. Dalsze granice wskazuje opis dyecezyi krakowskiej u Długosza, obejmujący lubelskie począwszy od Pruszyna przez Zbuczyn, Łuków, Trzebie szów, Ulan, Ciemierniki, Parczów, Ostrów, Nowogród, Łęcznę, Laczuchów, Białkę Biskupice, drugie Ciemierniki, Ćzęstoborowice, Chrzanów, Bychawę W. , Targowska, Wyso kie, Goraj, Białę, Potok, Słup, rz. Wieprz, m. Rzeszów, Trzcianę, rz, Jasło, m. Jaśliska, Dukla, Kamieniec Karpaty, Podoliniec, porzecza Dunajca i Popradu. Godna uwagi, ze mia steczko Puchaczów w XVI w. powstało z Łęczny mniszej, a dobra tamtejsze, dotąd zwane Rusią, puchaczowskiemi zwać poczęto Kś. Gacki Kl. Ben. w Sieciechowie, str. 56. Po dobnież Sambor na pograniczu Rusi 1395 zwał się Pohonicze A. G. Z. VI i VII 65 jako wskazówki tu i tam zetknięcia się z pogańszczyzną puhaczew pohoniec pohaniec poganin. Granica Rusi szła na Chełm, Szcze brzeszyn, Krasnystaw miasta, , ruskie A. G. Z. V, str. 4, r. 1352, a wrota t. j. granice pol skie porta polonorum, źle petra. Mon. Biel. II, str. 889, pod r. 1266 III, 48; Długosz VII, str. 397 Pyetha, może są jednoznaczne z wrotami czyli broną czerwińską, między Kumowem a Uchaniami Poł. sobr. rus. liet. , II, str. 157, gdzie leży mityczny prawie Czer wińsk. To pojęcie wrot nie może nas dziwić, bo 1299 Gryfina mówi, , o obojgu wrotach na szej ziemi do wchodzenia i wychodzenia M. M. Ae. III, str. 160. Województwo krakowskie i sandomierskie już w początku XII w. pojawia się w osobach swych wojewodów Mikołaja i Goworka. Pierwszy znany kaszte lan lubelski jest Wojciech syn Stupoty Ste fana także za Leszka Białego w 1224 r. Do biesław kmita kasztelanem był 1464 do 12 marca 1474 r. A. G. Z. IV, str. 193 5, a pierwszym wojewodą 28 listop. 1474 r. Hel cel II, 4136. Województwo krakowskie u rzeki Nidzicy graniczyło z wojew. sandomier skiem Długosz Lib. benof. II, str. 149. W r. 1466 dzieliło się na 6 powiatów Helcel II, str. 711, i j. krakowski, proszowski, ksiąski, lelowski, czchowski, biecki. 1564 ostatecznie wcielono księstwo oświęcimskie i zatorskie, które też 1581 z powiatem spiskim wymieniono 1587 Spiż opuszczono. Obok wyrazu powiat districtus, także territorium znany jest drugi opole ob pole, vicinia np. brzezińskie 1279 z Brzeska M. M. Ae. I, str. 110, 1263 w Mstowie M. M. Ae. III, str. 78 79; por. Helcel II, 2949, wreszcie w Jedlni Kś. Gacki Kościół w Jedlni, gdzie do ostatnich czasów istniało prawo obelne, t. j. solidarność gminna, obowiązujące wedle dawnego prawa polskiego, czyli książęcego. Wiele z tych pierwotnych powiatów potem ubyło. Tak 1262 były skalski i zadroski M. M. Ae. III, str. 75, 1324 i 1402 jest ziemia szczyrzycka Bart. Cod. Pol. III, str. 181; Helcel II, 899, 1328 territorium wisłockie z miastem Pilznem M. M. Ae. III, str. 211, 1382 powiat olsztyński Długosz Lib. benef. III, str. 121, 1355 powiat jędrzejowski Długosz Lib. benef. I, str. 238. I liczba kasztelanij zmieniała się 1212 krakowski, 1231 sandecki Hwalisław, 1223 biecki, 1229 czchowski Przecław, 1243 chrzanowski Jan, 1338 brzeziński Klemens. Ludwik węgierski w dokumencie z 1374 w liczbie zamków i miast, do których są urzędy i sądownicza władza przywiązane, wymienił w ziemi krakowskiej tylko Kraków, Biecz, Sandecz, Wiślicę 1 i Wojnicz. W 1569 w kolei wskazanej urzędowo, występują krakowski, wojnicki, sądecki, biecki, żarnowski, czchowski, oświecimski kasztelani. Gwagnin 1578 wymienia 5 kasztelanów krakowskiego, sądeckiego, wojnickiego, bieckiego i oświecimskiego. Województwo sandomierskie 1490 MM. Ae. II B, str. 395 obejmuje 6 powiatów sandomierski, radomski, opoczyński, chęciński, wiślicki i pilzneński. W 1539 i 1564 jeszcze ten podział trwa, ale 1567 przybywa stężycki wojski stężycki znany 1435, Bart. III, 408, który z radomskim i opoczyńskim ma zwykle osobnego drugiego poborcę teraz i 1577; 1578 dodano do tych 3ch powiatów chęciński, co zostało 1580 i lat następnych; 1589 i 1595 brak stężyckiego i t. d. Pierwszym znanym wojewodą Sandomierza jest Goworek 1212, kasztelan zaś Mściwój 1224, wiślicki Ostazy 1222, małagoski Dobiesław 1224, żarnowski Wrociżyr i zawichojski Dobiesz w 1229 r. , połaniecki Mirosław 1224, radomski 1272, łagowski 1351 M. M. Ae. I, 247 powiat chęciński 1472 A. G. Z. VI, 164. Ludwik wyliczył 1374 w ziemi sandomierskiej zamki Sandomierz, Zawichost, Lublin, Sieciechów, Łuków, Radom. 1569 wymieniano kasztelanów 7 sandomierski, wiślicki, radomski, zawichojski, żarnowski, małagoski, połaniecki. Gwagnin 1578 podał tych samych. Wojew. lubelskie utwo

Małopolska