Moniuszki, niezrównanego filantropa 1848, Jana Damela, malarza, Mateusza Lipskiego, biskupa mińskiego, Heleny Kowalnickiej, zasłużonej w oświacie kobiet f 1884 i innych osób; Lucyna, miejcce pobytu znanego autora białoruskiego Wincentego Marcinkiewicza; Maćki, przed kilkunastu laty miejsce pobytu i własność Floryana Miładowskiego, kompozytora i pianisty; Mińsk ob. ; ŚlepiankaWiel ka, miejsce urodzenia entomologa Jana Wańkowicza; ŚlepiankaMała, niegdyś własność malarza Walentego Wańkowicza; Stańków, własność i miejsce pobytu Emeryka Czapskiego, numizmatyka; Wyhonicze, miejsce urodzenia, pobytu i własność Michała Kruszwickiego, kompozytora i deklamatora; Żukowy Borek, miejsce pobytu w latach młodocianych autora i publicysty Antoniego Pietkiewicza Adama Pługa. Rezydencye ważniejsze Annopol Radziwiłłów; Stańków Czapskich; Gródek Tyszkiewiczów; Łoszyca, do niedawna Proszyńskich, teraz Lubańskich; Siemków Chmarów; Wiazyń Bohdaszewskich; Trzaskowszczyzna Świętorzeckich; Przyłuki Czapskich; Raków Zdziechowskich; SlepiankaWielka Wańkowiczów; Wołma Wańkowiczów; Nowosiołki Zdziechowskich; Suła Łęskich; Rusinowicze Umiechowskich; Zasław, niegdyś Przeździeckich, Proszyńskich, teraz Chomentowskiego i inne. W 1795 r. , gdy ustanawiano gubernią mińską i powiaty, pierwszym marszałkiem powiatu mińskiego został wybrany Józef Wańkowicz. Aż do 1863 r. marszałkowie byli wybierani na sejmikach przez wota obywateli, odtąd są naznaczani od korony nominaci, gdyż elekcye pozostają w zawieszeniu. Ostatnim marszałkiem aktualnym był Ignacy Bogdaszewski. Mińska gubernia. Na obecnem jej terytoryum w czasach przedhistorycznych przemieszkiwały plemiona słowiańskie przeważnie. Nad Prypecią Drewlanie; nad Słuczą, Łanią, Moroczem Dregowiczanie; nad Niemnem, Świsłoczą, Berezyną Krywiczanie, a okolic Nowogródka sięgali Jadźwingowie. W X w. po ujarzmieniu miejscowej ludności przez Waregów, znajdujemy tu utworzone przez nich księztwa od wsch. i płd, wołyńskie, z dzielnicami Mozyr, Turow, Pińsk, Zasław, Łohożsk, Nowogródek. Ci zaborcy szarpiąc się wzajemnie o posiadanie zagarniętych ziem uczynili Mińszczyznę, na rozdrożu leżącą, widownią bojów i mordów. Z obszaru teraźniejszej Mińszczyzny, odnośnie do tamtego okresu, należą powiaty słucki, piński, mozyrski i rzeczycki do dziejów księztwa wołyńskiego, a powiaty miński, noj wogródzki, ihumeński, bobrujski i borysowski do dziejów księztwa połockiego. Mętna to całkiem przeszłość, bo w kronikach zaledwo podane niejasne wzmianki, wiadomo jednak, że po bitwie pod Mobilną ob. w 1235 r. stoczonej przez w. ks. litew. Ryngolda z połączonymi silami kniaziów waregskich i wygranej jego stanowczej, oba powyższe księztwa zostały zhołdowane Litwie. Organizacya pierwotna ziem słowiańskich Litwy nie jest dobrze znaną. W 1401 r. panuje tu Witold, w 1413 r. występuje województwo mińskie z grodem stołecznym Mińskiem, atoli dygnitarze onego zasiedli w senacie zaledwo od unii lubelskiej 1569 r. . Wtedy granice kraju mińskiego były całkiem inne niż obecnej gubernii. Gdy w 1793 r. województwo mińskie przeszło za kordon, przy drugim rozbiorze Polski, ustanowione zostało namiestnictwo mińskie, z rozmaitych części b. w. ks. litew. złożone, pod zarządem namiestnika gen. Tymofieja Tutolmina, który z Kijowa rozkazując miał do pomocy wicerządcę gener. Iwana Nieplujewa. Namiestnictwo składało się z 13u powiatów borysowskiego, bobrujskiego, dokszyckiego, dzisieńskiego, dawidgródzkiego, ihumeńskiego, mińskiego, mozyrskiego, nieswieskiego, pińskiego, postawskiego, słuckiego i wilejskiego. Na mocy ukazu cesarzowej Katarzyny z d. 3 maja 1795 r. po raz pierwszy zebrano szlachtę do Mińska celem wyboru urzędników według nowego regulaminu. Czynność ta odbywała się z wielką okazałością od 21 wrześ. do 8 paźdz. włącznie, przyczem wybrano marszałków szlachty, gubernialnego i powiatowych, prezydentów izb sądowych, asesorów sądowych, kapitanów sprawników naczelników policyi powiatowej i asesorów powiatowych, nadto urzędników do 2 departamentów i deputatów od szlachty. W 1797 r. , na mocy ukazu cesarza Pawła z d. 16 lutego, zwinięto powiaty dokszycki, dawidgródecki, nieświeski i postawski ten ostatni wszedł w skład nowo uformowanej gub. litewskiej a natomiast utworzono pow. rzeczycki, tak że w gub. było teraz już tylko 10 powiatów. W 1842 r. dwa powiaty dzisieński i wilejski włączono do gub. wileńskiej, a natomiast przyłączono do gub. mińskiej pow. nowogródzki, oddzielony od gub. grodzieńskiej. Odtąd gub. mińska pozostaje w tych granicach jakie dziś widzimy. Leży między 42 52 i 48 17 wsch. dług. geogr. od Ferro a 51 14 i 55 6 płn. szer. od równika. Graniczy od płn. z gub. wileńską i witebską, od zach. z gub. grodzieńską, od płd. z glib. wołyńską i kijowską, od wschodu z gub. mohylewską czernihowską. Obwód ten wynosi około 2030 wiorst, z czego na granicę z gub. mohylewską wypada 542 w. , z wileńską 487 w. , z witebską 68 w. , czernihowską 112 w. i kijowską 110 w. Podług obliczenia astronoma Schwarcza z 1832 1834 r. M. gub. ma obszaru 1622 mil kwadr. czyli 78500 w. kwadr. , albo 8177000 dzies. ; pułk. Strel

Mińsk