niewielkim strumykiem pod samem miastem, tudzież drugi młyn na rzece Krupcu. Miasto swobodnem było wówczas od wielu ciężarów publicznych, natomiast jednak, jako położone na głównym trakcie między Moskwą, Wilnem i Warszawą, obowiązane było dawać podwody czyli stacye dla króla, dworu jego, tu dzież posłów swoich i obcych. Tu właśnie po zabiciu pierwszego Samozwańca w 1606 r. pospólstwo znieważyło księcia Wołkońskiego, wysłanego w charakterze poselskim do Krakowa. Zygmunt III wybierając się na wojnę ukończoną później tylko odzyskaniem Smoleńska, w przejeździe z Wilna staje w M. i tu przyjmuje hetmana polnego koronnego Stanisława Koniecpolskiego. Ustawy cechowe dla rzemieślników miejscowych już w tej porze istniały, gdyż cech szewców mińskich zyskał potwierdzenie swych praw na sejmie warszawskim w 1609 r. Tatarzy osiedlają się w M. jeszcze w XVI w. , a może i wcześniej, trudnią. się ogrodnictwem i przemysłem, lecz im zarówno jak i żydom handel w mieście był wówczas wzbronionym. Są ślady rozruchów w M. spowodowanych następstwem unii brzeskiej, wszakże krwawych scen zaszłych z tej przyczyny w Wilnie, Witebsku i Połocku, tu nie było. Znany w dziejach Melecyusz Smotrycki pisał w M. rozprawy swe przeciw unii. W początkach XVII wieku głód i mor grasuje na Litwie i M. z okolicami nieszczędzą, pożary również niszczą miasto kilkakrotnie; przechody wojsk, podwody, stacye uciemiężały mieszkańców, którzy na konwokacyi w Wilnie 1617 r. zanosili skargi zgromadzonym tamże senatorom. Z tej epoki datują się zatargi magistratu z władzą wojewodzińską i duchowieństwem unickiem o rozmaite krzywdy i zabory. Rycerstwo polskie wracając z wyprawy rossyjskiej uchwaliło między sobą składkę, zwaną kopytkowe, i zebraną stąd summą znacznie wspomogłoerekcyą kościoła i klasztoru dominikanów mińskich, fundowanych przez Zofią Służczynę, wojewodzinę inflancką. Bliższych szczegółów o zebranej wtedy sumie niema, lecz musiała być chyba znaczną, kiedy wzniesiono wspaniałą świątynię z wybornej cegły. Zakon skasowany po 1831 r. , mury przerobiono na seminaryum katolickie a po kasacie tegoż zajęto na cele wojskowe. Częste zatargi i bójki między unitami i dyzunitami w ciągu panowania Zygmunta III niepokoją mieszkańców i zniewalają króla rozstrzygać spory przez osobne komisye. Sobór unitów, zgromadzony w Mińsku pod przewodnictwem metropolity Józefa Weliamina Ruckiego w r. 1620 i budowa cerkwi nieunickiej na Niemizie w tymże roku, powodują nowe zamieszki między wyznawcami dwu przeciwnych obrządków. Te same zatargi, przy każdej sposobności ponawiane, trwały też i za Władysława IV, który postanowił rozstrzygnąć kwestyą ostatecznie rozdziałem cerkwi i parafii na unickie i nieunickie, głównym bowiem powodem waśni była samowola w tym względzie, objawiająca się naprzemian pomiędzy wyznawcami obu kościołów. Był tu nawet zjazd Piotra Mohyły, metropolity nieunitów, z Józefem Weliaminem Ruckim, głównym zwierzchnikiem unii, w 1625 r. Mądre zaś rozporządzenie Władysława IV pod względem rozdziału cerkwi w 1636 r. uspokoiło ludność miejscową, odtąd bowiem zamieszki religijne ustawać zaczęły. Zbór helwecki pod opieką możnowładców dysydenckich, mianowicie Radziwiłłów, istniał w M. już w XVI wieku. W następnem stuleciu znajdujemy coraz częstsze fundacye kościołów i zgromadzeń duchownych katolickich, a mianowicie bernardynów przez Jana Kęsowskiego, stę krasnosielskiego, w 1638 r. ; następnie benefaktorami byli Zawiszowie, Chmarowie i in. Zakon przetrwał aż do 1868 r. , w którym rozwiązano zgromadzenie za gwardyaństwa ks. Leonarda Moroza, kościół obrócono na archiwum, mury klasztorne na koszary wojskowe. Benedyktynki fundował Wojciech Sielawa, kanonik wileński, pleban derewieński, w 1633 r. , skasowane w 1843 r. za przełożeństwa Moszczyńskiej i przeniesione najprzód do Nieświeża, następnie do Słonima a na ich miejsce wprowadzone zostały czernice. Organ nabyty do zboru kalwińskiego w Kojdanowie. Bernardynki wprowadzone w 1633 r. przez Aleksandra Służkę, wojewodę trockiego, przetrwały do 1866 r. , potem oddano klasztor czerncom. Bazylianki osadzone przy kościele św. Ducha przy Wysokim Rynku przez Antoniego Sielawę, metropolitę unickiego, w 1645 roku, a uposażone przez Katarzynę Sapieżankę, zakonnicę i przełożoną, zapisem 100, 000złp. Po kasacie klasztoru około 1839 roku, na miejscu spalonej świątyni wzniesiono później sobór katedralny, do dziś istniejący. Ostatnią ksienią była głośna Makryna Mieczysławska, . która w Rzymie zakończyła życie. W przywileju Władysława IV z roku 1633 znajdujemy pierwszy ślad istnienia drukami w M. przy monasterze śś. Piotra i Pawła, dla drukowanija wszelakich knih i zachowanija w nich ludiej hodnych tak duchownych jako i swietskich. W przywileju Jana Kazimierza z 1650 r. zamieszczona między wielu innemi także cerkiew P. Trójcy w M. , której unici oddawna nieunitom zwracać niechcieli, a która tym ostatnim na mocy przywileju królewskiego przysądzona została. W 1655 r. , kiedy większa część Litwy zdobyta przez wojska rossyjskie nowy otrzymała zarząd, M. z ramienia cara Aleksego przyjął u siebie Teodora Arsenjewa wedle Syrokomli lub też kniazia Dymitra

Mińsk